Kalk ve hazırlan, ayrılmaya kararlı
Sorun kırılma noktasına ulaştı
Ailene de yurduna da geri dönme
Zira özgür olan kendi haysiyetine ziyan vermekten kaçar. / Ali İbn-El Mükerreb El-Uyuni, 13. yüzyıl
Rusya’daki doping skandalını anlatan Icarus belgeseliyle Oscar alan Bryan Fogel “Soğuk kanlılıkla işlenen bu cinayeti gerçekçi, ödün vermeden, elimden geldiğince iyi anlatacağıma kelam verdim. Cemal’in vefatı yüzde yüz planlanmış bir cinayet. Evvelden tasarlandı, İstanbul’a 15 Suudi devlet yetkilisi gönderildi. Suudi rejimini ve Veliaht Prens Muhammed Bin Salman’ı eleştiren Kaşıkçı, 2 Ekim 2018’de İstanbul’daki Suudi Arabistan konsolosluk binasına girdi ve oradan bir daha çıkamadı” diyen Fogel, iki ay evvel Joe Biden lider seçilirse ABD-Suudi ilgilerini yine gözden geçireceğini, Cemal için adalet etiketi attığını, The New York Times ile The Washington Post gazetelerinin Biden’ın Suudilere aralık koyacağını belirtti. Obama baştayken Kaşıkçı öldürülseydi ABD’nin tavrı farklı olurdu” dedi.
“The Dissident”i İnsan Hakları Vakfı, Orwell Films, Diamond Docs’ın dayanağıyla çeken Fogel, Suudilerle iş yapan her hükümeti hatalı buluyor. Belgeseli Amerika’da küçük salonlarda gösterildi, Amazon, Netflix üzere ünlü sinema platformları belgesele takviye vermediler. Amerikan medyasına yabancı para aktıkça bu görmezden gelme sürecek. Kaşıkçı cinayetinin akabinde Amerikan medya bölümü Suudi Arabistan’la çalışmayı sürdürdü. 2020’de Netflix, Telfaz 11 isimli Suudi stüdyosuyla sekiz sinemalık bir mutabakat yaptı. Suudiler Disney ve Facebook üzere şirketlere 500 milyon dolar yatırım yaptı. Haziran’da Amazon ülkede alışveriş sitesi kurdu.
Indiana Üniversitesi’nde işletme lisansı yapan, akıcı bir İngilizcesi olan , 30 yıl rejim için çalışan Cemal Kaşıkçı, Veliaht Prens’in 2030 vizyonunu destekledi, onun ekonomik ve toplumsal değişiklik yapacağına, krallık imajını kökten değiştireceğine inandı. Muhammed Bin Selman (MBS) ilerici bir önder üzereydi, hırslıydı, sabırsızdı. Bayanları özgürleştiriyor, müziği, sinemayı tanıtıyor, yolsuzluğu engelliyordu. Kaşıkçı’nın hayatındaki dönüm noktası Arap Baharı oldu lakin karşı ihtilaller umudunu kaybettirdi. Bu karşı ihtilallere öncülük edenin ülkesi olduğunu anladı. Böylece birinci sefer Suudi rejimle karşı karşıya geldi.
Donald Trump lider seçilir seçilmez birinci Suudi Arabistan’ı ziyaret edince Kaşikçı ile Selman’ın alakası Trump’ın ülkeye gelişiyle şekillendi. Bin Selman’ın isteği Orta Doğu’da ABD’nin gücü ve temsilcisi olmak. Kaşıkçı Trump’ı eleştirdi: “Trump bizi koruduğunu ve bunu sürdürmek için bedelini ödememiz gerektiğini tweetliyor. Bizi kimden koruyor ? Ülkeyi sağıyor” diye yazıyor. Gazetecilerin krallık hakkında hep harika yazılar yazmaları gerektiği ülkede apansız muhalif bir ses çıkıyor. Kaşıkçı’nın bu yazısına karşılık monarşi “Cemal Kaşıkçı’nın görüşleri krallığı temsil etmiyor” başlıklı bir yazı yayımlıyor. Bu Kaşıkçı’ya gönderilen birinci ihtar oluyor.
“Susmam emredildi, bu çok korkutucu. İstediğimiz, düşlediğimiz Suudi Arabistan bu değil. Sahip olduğum alan daha da daralıyor, burada boğuldum” diyen Kaşıkçı 2017’de ayrılıp Washington’a gidiyor. Karısı ondan boşanıyor, çocuklarını, işini terkediyor. 60 yaşında herşeyini geride bırakıyor. The Washington Post’ta yazmaya, söyleşilere katılmaya. başlıyor. “Yaşamdan keyif almak ve özgür olmak istiyorum. Ne yazık ki bana Hükümdarı vurmuşum üzere davrandılar, Allah korusun. Ben de hainmişim üzere ülkemden kaçtım”.
Kendisinden evvel Kanada, Montreal’e politik sığınmacı olarak giden 27 yaşındaki Ömer Abdülaziz El-Zahrani’yle irtibat kuruyor. Ömer Abdülaziz tıpkı Kaşıkçı üzere ailesini geride bırakmış bir aktivist, blogger. Kardeşleri tutuklanıyor, azap ediliyorlar. “Suudi Arabistan’da doğdum ancak oraya geri dönemem. Ailemle bağlantıya geçemem. Beklediğim tek şey makûs haberdir. Cemal’in bir şeyler yaptığını gördüm, ona inandım, yardım ettim” diyen Abdülaziz niyet özgürlüğünü denetim etmek için Prens’in Twitter’da bir troll ordusu, Sinekler’i (The) kurduğunu öğreniyor. Buna karşı The Bees’i (Arılar) oluşturmak için Kaşıkçı’dan ekonomik dayanak istiyor.
Cemal Kaşıkçı’nın en yakın ilgisi olan Vaddah Hanfar (Eski Al-Jazeera Genel Müdürü), İyad El-Bağdadi (Arap aktivist ve muhalif/Oslo), Ömer Abdülaziz El-Zahrani (Suudi aktivist ve blogger/ Montreal), Türk nişanlısı Hatice Cengiz, Agnès Callamard’ın (BM İnsan Hakları Raporcusu) konuşmaları aydınlatıcı, düşündürücü.
“Ölümünden sonra Cemal kahraman oldu. Gayesi, vizyonu, yazıları sonsuza dek yaşayacak. Bana, sesin ve kelamların kıymetlidir sıkıntısı. Onun bir silahı yoktu, yalnızca kelamlarını kullandı. Sessizlerin sesiydi” diyor Cemal Kaşıkçı’nın misyonunu devralan Ömer Abdülaziz El-Zahrani.
Cumhuriyet