Uyku kalitesi, salgın sürecinde hiç olmadığı kadar değer taşıyor. Zira sağlıklı uyku, bağışıklık sisteminin temel destekleyicileri ortasında yer alıyor. Covid-19 pandemisinde yaşadığımız sıhhat sıkıntıları, yakınlarımızın kaybı, iş ve toplumsal hayatımızdaki yeni düzenlemeler; uyku kalitemizi de bozdu. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Hakan Kaynak, ortalama erişkin uyku mühletinin 7-8 saat olduğunu anımsatarak “Uykunun mühletinin azalması ve kalitesinin bozulması sonrasında öncelikle bağışıklık sistemimiz etkilenir ve enfeksiyonlara maruz kalma riskimiz artar” dedi.
Prof. Kaynak ile uyku sorunları hakkında merak edilenleri konuştuk.
BEYAZ IŞIĞA DİKKAT
– Pandeminin uyku nizamları üzerine tesiri nasıl oldu?
Uykularımız, maalesef hayatımızın başka alanlarında olduğu üzere, salgından çok olumsuz etkilendi. Bu periyotta çoğunlukla meskenlere kapanıp, konuttan çalışmak zorunda kaldık. Bu nedenle hareketliliğimizi kaybettik. Güneş ışığı yerine bilgisayar, telefon ve tabletlerin ışığına maruz kaldık. Hayatımızda var olan aktivitelerin ortadan kalkması ile uyumak için çokça vakte sahip olduk. Sabah güneş ışığı, uyanmamızı ve güne adapte olmamızı sağlar. Akşam da havanın kararması ile birlikte melatonin salgılanmaya başlar, melatonin uyku saatinin geldiğini uyku merkezlerine bildirir ve uykunun başlamasını sağlayan faktörlerden birini oluşturur. Beyaz ışık ise melatoninin salgılanmasını bloke eder ve uyku saati geldi sinyalinin oluşmasını mahzurlar. Bizler de salgın sırasında ekseriyetle beyaz ışıkla yakın temasta olduğumuz için, akşamları giderek daha geç uyumaya başladık. Geç yatınca geç kalkmaya başladık. Geç uyanıp, güne geç başladığımız günlerde ruh halimiz daha depresif olur ve aktifleşmede zorluk yaşarız.
UYKU AÇLIĞI
– Kaliteli uykudan kastımız nedir?
Olağan uykusu olan beşerler, 5-10 dakikada uykuya dalarlar, gece uyanmazlar, uyansalar da çabucak tekrar uykuya dalarlar ve sabah dinlenmiş olarak uyanırlar. Şayet bu türlü bir uykunuz varsa uykunuzun kaliteli olduğu söylenebilir. Çok çabuk uykuya dalıyorsanız, bu durum üstünüzde bir uyku baskısının yahut uyku açlığının olduğunu gösterir. Gece sık sık uyanıyor, uyandıktan sonra tekrar uyuyamıyorsanız da bir uyku meselesinden bahsedilebilir. Gece uyuduğunuz halde sabah dinlenmiş, uykunuzu almış olarak kalkamıyorsanız da uykunuzda bir sorun olduğunu düşünmek gerekir. Örneğin uyku apnesi olan hastalar, çok kolay uykuya dalarlar, gece uyanmazlar. Lakin sabah yorgun kalkarlar ve gün boyunca hem yorgun hem de uykuya eğilimlidirler. Ortalama erişkin uyku müddeti 7-8 saattir. Bu müddet hepimiz için geçerli değildir. Kimilerimiz bu mühletin üstünde 10-12 saat uyku muhtaçlığına sahipken, kimilerimiz için 5-6 saat uyku kafidir.
UYKUSUZLUK, KİLO ALDIRIR
– Uykusuzluk ne üzere hastalıklara taban hazırlar?
Kâfi müddet ve kalitede uyku organizma için elzemdir. Uykunun müddetinin azalması ve kalitesinin bozulması sonrasında öncelikle bağışıklık sistemimiz etkilenir ve enfeksiyonlara maruz kalma bahtımız artar. Uykunun kalitesinin bozulması, bilhassa de derin yavaş uyku dediğimiz uyku devrinin azalması yağ metabolizmasının bozulmasına ve bedende yağlanmanın artmasına sebep olur.
– Uyku sorunu olan bireyler için ilaç tedavisi mi yapılıyor?
Uyku sorunu olan şahıslara öteki sistemik hastalıkları olan hastalara yaklaşıldığı üzere yaklaşılmalıdır. Uyku bozuklukları başlığı altında tanımlanmış 100’e yakın hastalık vardır.
YÜZDE 90’INDA UYKUSUZLUK GÖRÜLÜYOR
Prof. Dr. Hakan Kaynak, en sık görülen uyku problemlerinin başında ”uykusuzluk” geldiğini anımsatarak ”İnsanların yüzde 90’ı hayatlarının bir devrinde uykusuzluk yaşamaktadır. Lakin uzun müddetli ya da kronik uykusuzluk dediğimiz uykusuzluğu insanların üçte biri yaşamakta ve yeniden toplumun yüzde 10’u uyumak için ilaç kullanmaktadır. Birtakım özel uyku hastalıklarına bakıldığında örneğin huzursuz bacak sendromu toplumda yüzde 3.5 civarında görülmektedir Diğer bir sık görülen uyku hastalığı da uyku apne sendromudur ki o da yüzde 4 civarında görülmektedir” dedi.
Cumhuriyet
