Getty Images
Bugün 11 Eylül 2001’de ABD’de düzenlenen akınların 19’uncu yıldönümü.
Başşehir Washington ve New York’ta kaçırılan uçaklarla düzenlenen ataklarda, 2 bin 977 kişi hayatını kaybetti. Ayrıyeten uçakları kaçıran 19 hava korsanı öldü. Hücumlarda 6 binden fazla kişi yaralandı.
ABD iktisadının uğradığı maddi ziyan 120 milyar doların üzerinde hesaplanırken hücumların New York kentinde ve altyapısında yarattığı maddi hasar ise 60 milyar dolardan fazla.
11 Eylül atakları, dünyada güvenlik siyasetleri ve diplomasi alanında birçok değişikliği de beraberinde getirdi. Bu nedenle birçok kişi tarafından “dünyanın değiştiği gün” olarak tanımlanıyor.
11 EYLÜL 2001’DE NELER YAŞANDI?
El Kural tarafından üstlenilen hücumlarda, toplam 19 hava korsanı aşağı üst tıpkı saatlerde kalkış yapan dört yolcu uçağını kaçırdı.
Korsanlar, yanlarında getirdikleri maket bıçağı ile kokpite girerek, uçağın denetimini ele geçirdi.
Bu uçaklardan birincisi Boston-Los Angeles uçuşunu gerçekleştiren American Airlines’ın 11 numaralı seferini yapıyordu. Bu uçak, kalkıştan kısa bir müddet sonra rotasını New York’a çevirerek kentin güneyindeki Dünya Ticaret Merkezi’nin kuzey kulesine çarptı.
İkinci uçak da tekrar Boston’dan kalkıp Los Angeles’e giden United Airlines’ın 175 numaralı sefer sayılı uçuşuydu. Bu uçak da birincisinden 17 dakika sonra Dünya Ticaret Merkezi’nin güney kulesine çarptı.
Getty ImagesUçakların çarpmasının akabinde kulelerde yangın çıktı ve yaklaşık iki saat sonra her iki kule de geride 1,8 milyon ton enkaz bırakarak yıkıldı.
İkinci uçağın da kuleye çarpmasından kısa bir müddet sonra açıklama yapan devrin ABD Lideri George W. Bush, hadisesi “terör saldırısı” olarak nitelendirdi.
Bu açıklamadan birkaç dakika sonra American Airlines’ın Washington-Los Angeles seferini yapan 77 sefer sayılı uçuşunu gerçekleştiren yolcu uçağı ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) batı tarafına girdi.
Kaçırılan dördüncü uçak da San Francisco’ya gitmek üzere New Jersey’den kalkan United Airlines’ın 93 sefer sayılı uçuşu oldu. Bu uçak kalkıştan kısa bir mühlet sonra Pennsylvania eyaletinde boş bir toprağa düştü.
Uçağın içindeki yolcuların öteki akınlardan haberdar oldukları için saldırganları durdurmaya çalıştığı sırada çıkan arbede nedeniyle düştüğü öne sürüldü. Lakin uçağın öteki atakların akabinde ABD Hava Kuvvetleri’ne ilişkin jetler tarafından vurularak düşürüldüğü de daha sonra ortaya atılan savlar ortasında yer aldı.
11 Eylül akınlarını planladıkları argümanıyla uzun vakittir Guantanomo’daki cezaevinde tutulan ve ABD’de yargılanan Halid Pir Muhammed ve Remzi bin el-Şibh verdikleri sözde, son uçağın amacının ABD Kongre binasını olduğunu söyledi.
Getty ImagesDÜNYADAN NASIL REAKSIYON GELDİ?
Irak hariç, ABD’nin diplomatik bağlantısı bulunmayan ülkeler dahil çabucak her ülke atakların akabinde ABD’ye takviye açıklaması yaptı.
Irak’tan yapılan açıklamada, “Amerikan kovboyları, insanlığa karşı işledikleri cürümlerin meyvesini topluyor” denildi. Filistin Idaresi, Afganistan ve İran da atakların akabinde dayanışma iletisi verdi.
NATO Kuralı’nın bir üyeye yapılan bir taarruzun tüm üyelere yapılmış olacağını belirten 5’inci hususu birinci defa yürürlüğe konuldu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK), hücumları kınadı ve “terörle çaba konusunda” her türlü askeri adımı atmaya hazır olduğunu duyuru etti.
ABD NE YAPTI?
Akınların akabinde ABD’de dış ve iç siyasette bir dizi değerli değişiklik yürürlüğe sokuldu.
Birinci etapta ABD tarihinde birinci sefer ülkenin hava alanı kapatıldı ve ataklar sırasında havada olan yaklaşık 500 uçuş kalkış noktasına geri döndürüldü ya da öteki ülkelere yönlendirildi.
Atakların çabucak akabinde duyuru edilen harika hal, hala yürürlükte.
İç Güvenlik Bakanlığı kuruldu, kısa ismi PATRIOT olan bir yasa çıkarılarak, “terörle mücadele” konusunda atılacak adımlar ayrıntılandırıldı ve Ulusal Güvenlik Kurumu’nun (NSA) yetkileri genişletildi.
Guantanamo adasında “yasa dışı düşman savaşçılar” ismi verilen şahısların tutulduğu bir hapishane kuruldu. Hem burada hem de daha sonra CIA’in dünyanın farklı yerlerinde El Esas kontaklı olduğu argüman edilen şahıslara azaplı sorgular yapıldığı ortaya çıktı.
Getty ImagesAkınların akabinde Kongre’de kurulan 11 Eylül Araştırma Komitesi, çok önemli bir istihbarat zafiyeti olduğu sonucuna vardı. Bunun akabinde ABD istihbarat sistemi yine yapılandırıldı.
11 Eylül akınlarının akabinde ABD dış siyaseti El Esas’a karşı verdiği çabaya dayanak vermeyen ülkelerin düşman olarak kabul edilmesi eksenine oturdu.
Lider Bush, akından kısa bir mühlet sonra yaptığı açıklamada, İran, Irak ve Kuzey Kore’yi “şer ekseni” olarak tanımladı.
ABD, evvel Afganistan’ı, daha sonra da Irak’ı “terörle mücadele” stratejisi kapsamında işgal etti.
ABD’de milliyetçilik yükselişe geçerken, FBI’ın 2014 yılında açıkladığı bir rapora nazaran 2001’e kıyasla nefret hatalarında bir düşüş görülse de Müslümanlara karşı işlenen kabahatlerde bir artış oldu.
Fikir kuruluşu PEW’un 2017 yılında yayımladığı raporda da 11 Eylül ataklarının akabinde geçen 15 yıl içerisinde Müslümanlara yönelik taarruzların yüzde 50 oranında arttığı belirtildi.
Getty ImagesÖTEKI NELER DEĞİŞTİ?
En değerli değişimler ortasında havaalanlarında ve sivil havacılıkta güvenlik tedbirlerinin sıkılaştırılması yer alıyor. Kokpit kapıları, açılmalarını zorlaştıracak biçimde tekrar tasarlandı.
Sivil havacılık bölümü ağır bir ekonomik krizin içine girdi. Kimi büyük havayolu şirketleri kapanırken, ABD Kongresi dalın ayakta kalabilmesi için 15 milyar dolarlık mali yardım yapmak zorunda kaldı.
Yalnızca ABD’de değil, dünyanın birçok yerinde kamu binaları ve kalabalıkların olduğu yerlerin güvenlik tedbirleri artırıldı.
Cumhuriyet
