İngiltere Başbakanı Boris Johnson, dün yaptığı açıklamada “Virüs mutasyona uğradı, yeni tip virüs yüzde 70 daha bulaşıcı” biçiminde konuşurken, Sıhhat Bakanı Matt Hancock ise “Kontrolü kaybettik” demişti. Açıklamaların akabinde alınan yeni önlemler ile birlikte yurttaşlar ortasında “aşı etkisiz mi olacak” tasaları arttı.
Cumhuriyet’in görüşlerine başvurduğu uzmanlar, toplumun paniğe kapılmaması gerektiğini belirterek mutasyon hakkında bilimsel olarak konuşmanın çok erken olduğunu ve bilimsel bilgilerin siyasetin karar alma suratına erişmeyeceğini söyledi.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Kısım Lideri Ahmet Özdoğan, kimsenin paniğe kapılmaması gerektiğinin altını çizerek, “Şu anda bir algı operasyonu yaratılmaya çalışılıyor. Kimse paniğe kapılmamalı. Bilimsel açıklamalar için beklenmesi gerekiyor. Kelam konusu mutasyon hakkında bir açıklama yapmak için şimdi erken” dedi.
“AŞILAR DEĞİŞİM ÖZELLİĞİNE SAHİP”
Aşıların mutasyon ile bağlantısına değinen Özdoğan, şunları kaydetti:
“Mutasyonun aşıyı etkileyip etkilemeyeceği ile ilgili büyük kaygılar var. Virüsün değişimi üzere aşılar da biçim değiştirebilir. Alman aşısı bu değişimi süratli bir biçimde sağlayacak özelliğe sahip. Birebir formda Alman aşısı kadar süratli olmasa da Çin aşısı da kendini mutasyona uydurabilir. Artık aşı için 1 yıl beklemeye de gerek yok, teknoloji süratle değişti. Virüsün nerede nasıl mutasyona uğradığını bilebiliyoruz.
Lakin kelam konusu mutasyon çok yeni bir etapta. Yayılımının nasıl gerçekleştiği de şimdi bilinmiyor. İngiltere’deki, Noel tatilinin tesiri var mı, yok mu, yeni mi değil mi… Bu soruların karşılıklarını daha bilmiyoruz.”
“KORKU İMPARATORLUĞU YARATILIYOR”
Bu süreçte akıl, mantık ve bilimin ışığında hareket edilmesi gerektiğini vurgulayan Özdoğan, “Bir endişe imparatorluğu yaratılmış durumda. ‘Mutasyon oldu ve artık aşılar çalışmaz’ demek çok yanlış bir söz. Evet, tahminen aşının koruyuculuk mühletini etkileyebilir lakin dediğim üzere keskin tabirler kullanmak için şimdi çok erken” diye konuştu.
“BİLİMSEL DATALAR SİYASETİN SURATINA ERİŞEMEZ”
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’den (CNRS) Araştırmacı Ahmet Civaş, mutasyonun aşının etkinliğinde değişim yapmayacağına dikkat çekerek, şu sözleri kullandı:
“Virüsün diken proteininde bir mutasyon olduğu konusunda bir yayın yok. Bu tıp bir mutasyon sonrası oluşabilecek virüs varyantının özellikleri konusunda da bir yayın yok. Bu cins bir mutasyon aşının aktifliği üzerinde bir değişim yapmaz yahut aşının aktifliğini azaltmayabilir. Bilimsel gerçek elde etme suratının siyasetin karar alma ve basının haber yayma suratına erişmesine de imkan yok.”
“TAHMİN EDİLEMEZ DEĞİL”
Koronavirüs, grip virüsünden bile süratli formda mutasyon geçirmesi, RNA kaynaklı virüslerin ortak özelliği olduğunu söyleyen Biyokimya Uzm. Dr. Soner Yeşilbaş:
“Aşıyı kalıcı ve muteber tedavi metodu olmaktan uzak tutan, aşikâr aralıklarla daima aşı olmayı gerektirmesi ve koruyuculuğu bireyden şahsa değişken olması ve de birebir bireyde bile viral mutasyonlardan kaynaklı aktifliği azalabilmesindendir. Hepatit B üzere yani DNA virüslerinde büyük mutasyonlar görmeyiz ancak RNA virüslerinin değişmeye müsait yapıları vardr. Aşı geliştirilmesini, değişmesi imkansız olan bölgelerinin tespitiyle mümkün kılar ve bu da laboratuvar kaidelerde neredeyse imkansızdır, lakin varsayım edilemez değildir.”
“MUTASYON AŞININ TESİRİNDE BİR DEĞİŞİM YARATIR”
“Aşı dediğimiz vakit bağışıklık sistemini uyarıcı nitelikte olan, lakin enfeksiyon yapmayan, ziyanlı tesiri azaltılmış ve zayıflatılmış, fakat uzun vadedeki tesirlerini öngöremediğimiz virüslerden bahsediyoruz” biçiminde konuşan Yeşilbaş, virüs kendi kendini çoğaltan bir yapıya sahip olduğunu söylerek, şunları söyledi:
“Virüsler truva atı üzere hücreye gizlice girerek, hücrenin onların istediği molekülleri üretmesini sağlar. Aşıların hangi antijenin hangi alt bölgesine karşı yapıldığı değerli. Hepimiz enfeksiyon geçirebiliyoruz, hepimizin genetik yapısı farklı. Ürettiğimiz antikorlar da tıpkı değil.
Aşı; bilhassa herkese tıpkı hususa karşı antikor ürettiriyor. Lakin kişi tahminen de o protein bölgesine uygun antikor üretmeye uygun sahip değil. Aşının içinde değişmeyen antijenik protein yahut mRNA modülleri vardır. Mutasyon virüsün bu modüllerden kimilerini değiştirecek boyutta ise ve bu değişim bizim aleyhimize(bulaşıcılığın artması…vs) ise, viral RNA’da daki bu mutasyon(değişim), aşının etkinliğinde az yahut çok azalma yaratma potansiyelindedir. Kelam konusu aşının, mutasyona uğraması beklenmeyen yerleri maksat alması üzere, mesela spike proteinin ACE2 ile bağ yaptığı bölgelere. Virüs daima mutasyon geçirse dahi aşılar bütün mümkün muyasyonları hesaba katarak oluşturulması imkansız olduğu için, mutasyon aşının tesirinde bir değişim yaratır.”
“AMAÇ; GÜNÜ KURTARMAK OLMAMALI”
Aşının muhafaza özelliğine de değinen Yeşilbaş, “Aşı yüzde 70, yüzde 90 tesirli deniyor. Bu demek değil ki ‘aşı beni yüzde 90 koruyacak’. Bu yüzdeler aşının toplumun ne kadarını koruyacağını gösteriyor. Aşının değişkenlikleri göz gerisi etmeyecek halde tesirli olması gerekiyor. Hem insanların hem de virüsün değişkenliğine nazaran aktiflik gösterecek bir aşı üretmek çok güç. Aşının yan tesirlerini bilemiyoruz. Emel; günü kurtarmak olmamalı. Bugün GDO’lu ekmek ya da mısır yemiyoruz. Fakat aşı olduğumuzda o geni almış oluyoruz. Bugün aşı olacaksak yarın ne olacağımız aşikâr değil. Aşının alternatif olarak doğal içerikli ilaç ve besin desteklerine yönelmekte yarar var” dedi.
Yeşilbaş son olarak, “Türkiye’de bilim bir sürü bilim insan bu hususlarda çalışmalar gerçekleştriyor lakin ortak bir alanda buluşamıyorlar. Devlet sonlu sayıda oluşturulan Bilim Heyeti dışında tüm bilim insanlarını bir ortaya getirecek bir ortam oluşturmalı” diyerek Sıhhat Bakanlığı’na davette da bulundu.
Cumhuriyet
