İngiltere Başbakanı Boris Johnson, dün yaptığı açıklamada “Virüs mutasyona uğradı, yeni tip virüs yüzde 70 daha bulaşıcı” halinde konuşurken, Sıhhat Bakanı Matt Hancock ise”Kontrolü kaybettik” demişti. Açıklamaların akabinde alınan yeni önlemler ile birlikte yurttaşlar ortasında “aşı etkisiz mi olacak” kaygılarını arttı.
Cumhuriyet’in görüşlerine başvurduğu uzmanlar, toplumun paniğe kapılmaması gerektiğini belirterek mutasyon hakkında bilimsel olarak konuşmanın çok erken olduğunu ve bilimsel dataların siyasetin karar alma suratına erişmeyeceğini söyledi.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Kısım Lideri Ahmet Özdoğan, kimsenin paniğe kapılmaması gerektiğinin altını çizerek, “Şu anda bir algı operasyonu yaratılmaya çalışılıyor. Kimsenin paniğe kapılmamalı. Bilimsel açıklamalar için beklenmesi gerekiyor. Kelam konusu mutasyon hakkında bir açıklama yapmak için şimdi erken” dedi.
“AŞILAR DEĞİŞİM ÖZELLİĞİNE SAHİP”
Aşıların mutasyon ile alakasına değinen Özdoğan, şunları kaydetti:
“Mutasyonun aşıyı etkileyip etkilemeyeceği ile ilgili büyük telaşlar var. Virüsün değişimi üzere aşılar da hal değiştirebilir. Alman aşısı bu değişimi süratli bir formda sağlayacak özelliğe sahip. Birebir halde Çin aşısı da Alman aşısı kadar süratli olmasa da kendini mutasyona uydurabilir. Artık aşı için 1 yıl beklemeye de gerek yok, teknoloji süratle değişti. Virüsün nerede nasıl mutasyona uğradığını bilebiliyoruz.
Fakat kelam konusu mutasyon çok yeni bir etapta. Yayılımının nasıl gerçekleştiği de şimdi bilinmiyor. İngiltere’deki, Noel tatilinin tesiri var mı, yok mu, yeni mi değil mi… Bu soruların yanıtlarını daha bilmiyoruz.”
“KORKU İMPARATORLUĞU YARATILIYOR”
Bu süreçte akıl, mantık ve bilimin ışığında hareket edilmesi gerektiğini vurgulayan Özdoğan, “Bir kaygı imparatorluğu yaratılmış durumda. ‘Mutasyon oldu ve artık aşılar çalışmaz’ demek çok yanlış bir tabir. Evet, tahminen aşının koruyuculuk müddetini etkileyebilir lakin dediğim üzere keskin tabirler kullanmak için şimdi çok erken” diye konuştu.
Koronavirüs, grip virüsünden bile süratli halde mutasyon(bazı moleküler yapılarının değişmesi) geçirmesi, RNA kaynaklı virüslerin ortak özelliğidir. Aşıyı kalıcı ve muteber tedavi metodu olmaktan uzak tutan, muhakkak aralıklarla daima aşı olmayı gerektirmesi ve koruyuculuğu bireyden şahsa değişken olması ve de tıpkı bireyde bile viral mutasyonlardan kaynaklı aktifliği azalabilmesindendir. Hepatit B üzere yani DNA virüslerinde büyük mutasyonlar görmeyiz ancak RNA virüslerinin değişmeye müsait yapıları; aşı geliştirilmesini,değişmesi imkansız olan bölgelerinin tespitiyle mümkün kılar ve bu da laboratuvar kaidelerde neredeyse imkansızdır, lakin iddia edilemez değildir.
“BİLİMSEL DATALAR SİYASETİN SURATINA ERİŞEMEZ”
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’den (CNRS) Araştırmacı Ahmet Civaş, mutasyonun aşının etkinliğinde değişim yapmayacağına dikkat çekerek, şu sözleri kullandı:
“Virüsün diken proteininde bir mutasyon olduğu konusunda bir yayın yok. Bu tıp bir mutasyon sonrası oluşabilecek virüs varyantının özellikleri konusunda da bir yayın yok. Bu tıp bir mutasyon aşının aktifliği üzerinde bir değişim yapmaz yahut aşının aktifliğini azaltmayabilir. Bilimsel gerçek elde etme suratının siyasetin karar alma ve basının haber yayma suratına erişmesine de imkan yok.”
“MUTASYON AŞININ TESİRİNDE BİR DEĞİŞİM YARATIR”
“Aşı dediğimiz vakit bağışıklık sistemini uyarıcı nitelikte olan, lakin enfeksiyon yapmayan, ziyanlı tesiri azaltılmış ve zayıflatılmış, fakat uzun vadedeki tesirlerini öngöremediğimiz virüslerden bahsediyoruz” biçiminde konuşan Biyokimya Uzm. Dr. Soner Yeşilbaş, virüs kendi kendini çoğaltan bir yapıya sahip olduğunu söylerek, şunları söyledi:
“Virüsler truva atı üzere hücreye gizlice girerek, hücrenin onların istediği molekülleri üretmesini sağlar. Aşıların hangi antijenin hangi alt bölgesine karşı yapıldığı kıymetli. Hepimiz enfeksiyon geçirebiliyoruz, hepimizin genetik yapısı farklı. Ürettiğimiz antikorlar da birebir değil.
Aşı; bilhassa herkese birebir hususa karşı antikor ürettiriyor. Lakin kişi tahminen de o protein bölgesine uygun antikor üretmeye uygun sahip değil. Aşının içinde değişmeyen antijenik protein yahut mRNA kesimleri vardır. Mutasyon virüsün bu modüllerden kimilerini değiştirecek boyutta ise ve bu değişim bizim aleyhimize(bulaşıcılığın artması…vs) ise, viral RNA’da daki bu mutasyon(değişim), aşının etkinliğinde az yahut çok azalma yaratma potansiyelindedir. Kelam konusu aşının, mutasyona uğraması beklenmeyen yerleri gaye alması üzere, mesela spike proteinin ACE2 ile bağ yaptığı bölgelere. Virüs daima mutasyon geçirse dahi aşılar bütün beklenen muyasyonları hesaba katarak oluşturulması imkansız olduğu için, mutasyon aşının tesirinde bir değişim yaratır.”
“AMAÇ; GÜNÜ KURTARMAK OLMAMALI”
Aşının müdafaa özelliğine de değinen Yeşilbaş, “Aşı yüzde 70, yüzde 90 tesirli deniyor. Bu demek değil ki ‘aşı beni yüzde 90 koruyacak’. Bu yüzdeler aşının toplumun ne kadarını koruyacağını gösteriyor. Aşının değişkenlikleri göz arkası etmeyecek formda tesirli olması gerekiyor. Hem insanların hem de virüsün değişkenliğine nazaran aktiflik gösterecek bir aşı üretmek çok sıkıntı. Aşının yan tesirlerini bilemiyoruz. Emel; günü kurtarmak olmamalı. Bugün GDO’lu ekmek ya da mısır yamiyoruz. Fakat aşı olduğumuzda o geni almış oluyoruz. Bugün aşı olacaksak yarın ne olacağımız aşikâr değil. Aşının alternatif olarak doğal içerikli ilaç ve besin desteklerine yönelmekte yarar var” dedi.
Yeşilbaş son olarak, “Türkiye’de bilim bir sürü bilim insan bu hususlarda çalışmalar gerçekleştriyor lakin ortak bir alanda buluşamıyorlar. Devlet hudutlu sayıda oluşturulan Bilim Heyeti dışında tüm bilim insanlarını bir ortaya getirecek bir ortam oluşturmalı” diyerek Sıhhat Bakanlığı’na davette da bulundu.
Cumhuriyet
