ODTÜ Memleketler arası Münasebetler Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Türkeş, Trump’ın Amerikan siyasetinde merkez sağa oturduğunu, Demokrat Parti’nin de benzeri bir pozisyonda olduğunu belirtti. “Kongre’de yaşananlara baktığımızda ise Amerikan siyasetinin, merkezin dışındaki ögelere açık hale geldiğini görüyoruz” diyen Türkeş, şu görüşlerini lisana getirdi: “Bundan sonra hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat parti içinde tartışmaların başlayacağını söyleyebiliriz. Joe Biden’ın, Demokrat Parti içinde büyük sermaye ile bağlantı içinde olduğu kanadı temsil ettiğini biliyoruz. Öte taraftan ittifak yaptığı kümeler ortasında kendini sol olarak tanımlayanlar da var, bunlar ortasındaki münasebet nereye evrilecek? Amerikan toplumunda manalı bir sol çıkışla sisteme çekidüzen vermeye yönelik bir hareket gelişebilir, öte taraftan daha sağa kayma riski de var. Trump’ı, Cumhuriyetçi Parti içinde kendi örgütü savunmadı. Orada da bir yine yapılanma ve müzakereler başlayacaktır. Trump’ın büyük sermaye dışındaki kümelerle nasıl bir münasebet kurduğunun anlaşılması gerekiyor.”
‘SONRAKİ SEÇİM SÜRECİ İÇİN HAMLE’
Trump’ın, Biden’ın seçilmesinin tescilini ötelemek için bir atılım yaptığını kaydeden Türkeş, “Hiç düşünülmeden yapılmış bir atak üzere görünmüyor fakat iyi düşünülmüş bir atılım değil. Burada Trump’ın diğer bir hesabı olabilir, seçim sonrası sürece yatırım yapıyor olabilir. Cumhuriyetçi Parti içinde de çabalar mevcut” diye konuştu.
‘ABD’NİN HEGEMONİK LİDERLİĞİ SONA ERDİ’
Türkeş, ABD’nin global pozisyonu açısından ise yaşananların Amerikan hegemonyası için önemli bir olay olduğunu lisana getirdi. “Çünkü Soğuk Savaş boyunca ABD demokrasisi kendi içindeki denge-denetleme üzere ögeleriyle tüm dünyaya örnek olarak gösterildi. Ama Amerikan demokrasisinin söylendiği üzere örnek bir nitelikte olmadığını bu süreçte bütün dünya gördü. ABD sisteminin başındaki Trump çıkıp açık açık ‘ben iktidarı devretmek istemiyorum’ dedi. Trump bunu söylerken akıl sıhhati yerinde olmadığı için yapmıyor, bunu pek planlı bir formda yapıyor. Buradaki hesabı, kendi kitlesinin diğer yere gitmesini önlemek. Trump, önümüzdeki dört yıl boyunca buna oynayacak, o denli görünüyor” dedi.
Biden’ın ise tüm seçim propagandasını ABD’nin global pozisyonunu düzelteceği söylemi üzerine kurduğuna işeret eden Türkeş, “Fakat gelinen noktada Biden idaresinin bu düzeltmeyi yapabileceği üzerinde de soru işaretleri bulunuyor. Hegemonyasını tekrar üretmeye çalışmak için başlayacağı yer Avrupa olacaktır. Bu siyaset çalışır mı, burada da soru işareti var. ABD, eskisi üzere dilediği şeyi yaptırabileceği, ‘hegemonik tertibin lideriyim’ diyebileceği bir pozisyonda değil” tabirini kullandı.
Prof. Dr. İlhan Uzgel ise “Hem Pence hem Pompeo hem de Lindsey Graham’ın kendilerini Trump’tan ayrıştırdıklarını gördük, bu olayı bir kırılma noktası olarak gördüler. Zira bu teşebbüs siyasetin legal sonlarının dışına çıktı, münasebetiyle kendilerini hukuken ve siyaseten bunun dışında tutmaya çalıştılar” görüşünü lisana getirdi.
‘OTORİTER BAŞKANLAR SEÇİMLE GİTMEK İSTEMİYOR’
Uzgel, “Amerikan ve dünya tarihi açısından çok değerli bir olay, siyasi bir 11 Eylül hadisesi yaşandı. Otoriter idareler açısından dikkat alımlı bir istikameti var bu olayın, ABD’de de olsa otoriter önderler seçimle gitmek istemiyor. Seçimle gelenlerin seçimle iktidarı bırakmak istemedikleri bir periyoda girdik. Bunu Rusya’dan, İsrail’e, Türkiye’ye örneklerini görüyoruz. Bu açıdan karşıtından bir örnek olarak görüyoruz” dedi.
Trump’ın iktidarı bırakmamak için darbe gibisi son bir atılım yaptığını kaydeden Uzgel, “Kendisine yönelik bir yargılama olabilir. Zira ortada meclisin çalışmasını engelleme hatası var, halkı galeyena getirmek, kışkırtmak üzere suçlamalar da yöneltilebilir. Şayet burada bir yargılama olursa sembolik bir kıymet taşıyacak ve bir ileti olacak. Bu türlü bir gelişme seçilmiş otoriterlerin siyaset yapma biçimleri ve bunun hudutlarını göstermesi bakımından değerli olur” diye konuştu.
Trump’ın ABD’de “sağ popülizm” damarını açığa çıkardığına dikkat çeken Uzgel, “ABD’nin güney eyaletlerinde çok sağ fikirler çok güçlü. Bunun üzerine globalleşme eklendi, gelir dağılımının giderek bozulması, orta sınıfın gelirden aldığı hissenin artmaması üzere faktörler eklenince popülist önderler için uygun bir taban oluştu. Trump da bunu kullandı. Obama periyodunda çok kültürcü telaffuz en üst noktasına ulaşmıştı. Trump periyodu de bunun zıddını oluşturdu, bu da diyalektik bir şey. Artık tekrar Biden, çok kültürcü bir siyasete dönmeye çalışıyor” dedi.
Cumhuriyet
