Türkiye semaları 27 Şubat akşamı saatler 22.57’yi gösterdiğinde atmosfere giren ve ortalığı gündüz üzere aydınlatan bir ışık hüzmesine sahne oldu. Birkaç saniyeliğine geceyi aydınlatan ışık hüzmesi gök taşı olarak yorumlandı. Dün gece saat 22.57’de yurdun bilhassa Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki Ordu, Samsun, Trabzon, Giresun’un yanı sıra Yozgat, Çorum, Çankırı, Tokat, Kayseri, Kırıkkale ve Ankara vilayetlerinde de görülen ışık hüzmesi kameralarla görüntülendi. Birçok kişinin gök taşı düşmesi yahut şimşek çakması olarak da değerlendirdiği tabiat olayı, toplumsal medyada imgelerin yer almasıyla gündeme oturdu. Pekala göktaşı (meteor) nedir?
GÖK TAŞI (METEOR) NEDİR?
Gök taşı ya da meteor, uzaydan Dünya yüzeyine düşen unsurların genel ismidir. Meteorit düşen objenin katı bir kalıntısıdır. Bu obje kuyruklu yıldız, asteroit yahut meteordur. Bütün bunlar dış uzaydan rastgele bir gezegene yahut Dünya’nın atmosferine girer ve çoklukla de yeryüzüne ulaşamadan eriyerek atmosfere karışırlar.
EN BİLİNEN GÖK TAŞI YAĞMURU: PERSEID
Gök taşları, Dünya atmosferine saniyede 11–72 km ortasında değişen bir süratle girerler. Sürtünmeden meydana gelen ısıdan ötürü büyük bir kısmı eriyerek toz parçacıkları halinde yeryüzüne inebilir. Büyük gök taşları atmosferde gözlenebilir. Nizamlı olarak her sene gerçekleşen meteor yağmurları bulunmaktadır. Bu yağmurlardan en çok bilineni ise Perseid yağmurudur.
Gök taşları klâsik olarak 3 geniş kategoride incelenir: taşlı göktaşları kayalardan oluşur. Bunlar genelde silikattan meydana gelir; demir göktaşları daha çok metalik demir-nikel alaşımından meydana gelir; ve taşlı-demir göktaşları hem metal hem de kaya gereci içerir. Çağdaş sınıflandırmalar, göktaşlarını yapılarına, kimyasal ve izotopik bileşenlerine ve içerdiği minerale nazaran çeşitli kümelere ayırmaktadır: 2 mm’den küçük olan göktaşları mikrometeor olarak isimlendirilir. Dünya dışı göktaşları atmosfer ile bağlı kalmadan öbür gök cisimlerine tesir yapan objelerdir. Ay’da yahut Mars’ta bulunurlar.
METEOR KAYMASI NEDİR?
Gözlendiği sırada atmosfere ve Dünya’ya çarpmayı teğet geçen göktaşlarına meteor kayması denir. Öteki hepsi meteorit bulguları olarak bilinir. Nisan 2016 prestiji ile, dünyada kayıtlara geçmiş bin 140 kayma gerçekleşmiş, 38 bin 660’dan fazla iyi belgelenmiş meteorit bulgusu olmuştur.
METEOR NASIL YOK OLUR?
Kuyruklu yıldız, asteroit yahut meteor; rastgele bir gezegene yahut Dünya’nın atmosferine girer ve çoklukla de yeryüzüne ulaşamadan eriyerek atmosfere karışır. Nesneler dünyanın atmosferine girdiği andan itibaren sürtünme, basınç ve başka kimyasal etkileşimlerin de sonucu olarak ısınmaya ve sonrasında bu ısıyı yaymaya başlar. Böylelikle meteora dönüşmüş olur ve “ateş topu” oluşturur.
Astronomlar en parlak olanlara bolit derler. Gök taşlarının atmosferi aşıp da bıraktığı tesirler kendi ortalarında çok çeşitlidir. Jeologlara nazaran, bolitler krater oluşturabilecek büyüklükte meteoritlerdir. Dünya atmosferine ortalama olarak yılda birkaç bin gök taşı girer. Lakin bunların beş yüz kadarı buharlaşmadan, yere gök taşı olarak düşer.
Cumhuriyet
