Reuters
Seçimlere beş hafta kala ABD’de bütün dikkatler televizyonda canlı yayında karşı karşıya gelen Cumhuriyetçilerin adayı Lider Donald Trump ve Demokratların lider adayı Joe Biden üzerindeyken seçmenlerin aklındaki soru işaretlerinin birçok karşılıksız kaldı.
ABD’de kararsız seçmenin seçimi bundan sonraki münazaralarda netleşir mi? Kelam konusu tartışmacılardan biri Trump’sa net bir karşılık vermek mümkün değil.
Fox News’tan Chris Wallace’ın moderatörlüğünü yaptığı tartışma bir hafta sonraki müsabakaya kadar çok tartışma kaldırır, çünkü ortada Biden’ın daima kelamını kesen Trump, Trump’ın kelamını kesip kelamı Biden’a veren, Biden’ın anlatmayı atladığı mevzuları ona hatırlatan bir moderatörlü tartışmanın ne kadar tarafsız olduğu ise bir diğer tartışma konusu olacak.
Zira geçtiğimiz hafta sonu “Bu tartışma sırasında görünmez olacağım, hatta tartışmayı kimin yönettiğini dahi kimse bilmeyecek” diyerek bir argümanda bulunan Wallace, görünmezlik bir yana kendini ateşin ortasına attı.
Münazara, Chris Wallace’ın soruları kendilerinin hazırladığını, karşılıklarla ilgili adaylarla konuşmadığını vurgulamasıyla başladı. “El sıkışmayacaksınız” dedi, “Salonda tezahürat olmayacak” dedi, olmadı da lakin beklenmeyen şey tarafların birbirine nezaket çerçevesi içinde davranmayı 12. dakikada bırakması oldu.
Demokratlar, Trump’ın karşısına ya Bernie Sanders’ın ya da Elizabeth Warren’ın hatta Pete Buttigieg’in çıkmasını beklerken, şu kelamları lisanlarından düşürmüyorlardı: “Bu isimlerden hangisi Trump’la karşı karşıya gelirse gelsin, Trump’ı paramparça edecekler, bekleyim görelim” diyorlardı. Lakin kimsenin aklına Trump’ın karşısına Biden’ın çıkacağı gelmiyordu.
Trump 39.06 dakika, Biden 37.56 dakika kelam aldı
Biden’ın yaşı vardı, unutkanlığı vardı, bahisleri atlayabiliyordu, hatta Trump’ın argümanına nazaran Biden’a Alzheimer tanısı konmuştu, teke tek tartışmalarda agresyonunu denetim edemiyor, bilhassa ailesine dair hususlarda sükunetini kaybediyordu. Hasebiyle Biden kolay lokma olacak, öbür isimler Trump’ın hakkından gelecekti. Lakin bu isimler teker teker yarıştan çekilince sahne Lider Trump’la Lider eski yardımcısı Joe Biden’a kaldı.
ReutersModeratör Chris WallaceAdaylara sorulacak sorular aşikardı. Yüksek Duruşma’ya seçilen aday, Obamacare’in iptal edilme ihtimali, daha dün New York Times tarafından ortaya atılan ve çok ses getiren, Lider Trump’ın vergi usulsüzlüğü, Covid-19 ve ABD’de hayatını kaybeden 200 bin kişi, halk sıhhati, iktisatta yaşanan meseleler, George Floyd’un akabinde çıkmaz sokağa giren ırkçılık aksisi şovlar, şiddet hadiseleri ve bir öbür bahis da iklim değişikliğiydi.
Aslında bahis başlıkları ne olursa olsun seçmenlerin görmeye muhtaçlığı olan şey: Biden’ın sıhhatinin başkanlığa kâfi olup olamayacağına, tartışmayı sağlıklı bir formda yürütebileceğine ve Trump’ın bir dört yılı daha hak edip etmediğine dair oylarını netleştirecek birkaç delil görmekti. 90 dakika süren tartışma boyunca Trump 39.06 dakika, Biden 37.56 dakika kelam aldı.
‘Çeneni kapa be adam!’
Algı mühendisliği konusunda bir dahi olan Trump, Biden’la karşı karşıya geldiği andan itibaren “Nasılsa biz kazanacağız” demeye başlarken, Biden masadan oyunu kazanarak kalkacak kozları elinde tutsa da bu fırsatları kullanamadı. Nezaket kurallarının dışına birinci çıkan, Trump için “Palyaço, yalancı” diyen, bugünkü gazetelerin ve internet sitelerinin başlığını “Çeneni kapa be adam!” cümlesiyle atan Joe Biden, ne yaparsa yapsın münazaranın kaybedeni olarak Trump’ı kayıtlara geçirmeyi başaramadı.
Lider Trump, tüm soru başlıklarında, kendi amiral gemisinin su aldığını bildiği halde, meşakkatlerin, ülkede çözümsüzlük yaratan tüm sıkıntıların hepsini kendisinden evvel idarede olan demokratların kabahat hanesine yazdırma taktiğini kullandı. Hatta o denli ki, moderatörün Trump’a sorduğu, “2016-2017 yıllarında devlete 750 dolar ödemişsiniz, bu gerçek mu?” sorusuna dahi, “Obama ve Biden’ın geçirdiği kanun olmasaydı ben bu haklardan faydalanamazdım, ayrıyeten ben milyonlarca dolar gelir vergisi ödedim” dedi. Ve 2015 yılından bugüne söylediğini tekrar tekrarladı ve beş yıldır beklenen vergi beyannamelerini yakında yayınlayacağını söyledi.
Trump, moderatör Chris Wallace’ın ‘taraflı’ idaresini de vurgulamak için “Seninle mi yoksa Joe’yla mı tartışmak için buradayım belirli değil” diyerek Wallace’ı da kaybedenler listesine yazdırdı. Trump’ın şeklinden ödün vermedi, kelam kesen, kelamı kesildiğinde, “Sürekli kelamım kesiliyor” diyebilecek kadar toplumsal hafızasızlığa güvenen bir münazaracı olmaya devam etti.
Muharrir Stephen King ki her romanında en berbat karakterine bile kelam veren bir yazarken, Twitter’da, “Biden’ın kelamını kesip konuşmaya başladığı an şunun mikrofonunu kapatın” yazmaktan kendini alamadı.
Biden, Trump’a “Sen bu ülkenin başına gelmiş en makûs başkansın” dese de karşılık vermedi. Biden taktik savaşına ve Trump’la müsabakasına hislerine hakim olmak için hazırlanmıştı. Danışmanları tarafından kendisine verilen akıl büyük ihtimalle, Trump’ın halihazırda sahip olduğu lider statüsünü görmezden gelerek, ona daima “Bu adam” diye hitap etti. Lakin, Trump ‘veri doğrulamaya’ takılacak onlarca yanlışlı bilgi paylaşırken, Biden bunlara karşılık vermek yerine “Yalancı” demeyi tercih etti.
Global ısınma tartışması
Trump; salgının başından beri yüzüne zar güç değdirdiği maske sorunuyla ilgili “Maskeye karşı değilim” dedi, sihirbaz suratında sol cebinden maskesini çıkardı, Biden’ın vazife müddetiyle vurdu, “Ben dört yılda ne kadar yol kat ettim, sen 45 yılda hiçbir şey yapamadın, bu ülkeye gelmiş en makûs idarede sen vardın, senin devrinde meydana gelen salgınların hiçbirinde tesirli değildin, dünyanın en makûs sıhhat sisteminde imzan var” dedi.
Portland’da meydana gelen hadiseler hakkındaki soruya yanıt verirken, “Portland Oregon Multnomah Eyalet Şerifi Mike Reese beni destekliyor” dedi, şerif eşzamanlı açıklama yaparak “Hiçbir vakit Trump destekçisi olmadım, olmayacağım da” demek zorunda kaldı.
Mitinglere ve halk sıhhati konusuna gelince, “Biden daima kapalı alanlarda mitingler yapıyor, esasen o mitinglere de üç kişi gidiyor, ben yalnızca açık havada, toplumsal uzaklık kurallarına dikkat ederek, binlerce beşerle buluşuyorum” derken, kendisinin Tulsa’da kapalı alanda yaptığı mitingin lafını dahi ettirmedi.
Global ısınma sorusuyla baş başa kalınca, “Milyarlarca ağaç diktik, ben size mis üzere bir su ve mis üzere bir hava vadediyorum” dedi. Halbuki Biden, o noktada Trump’a, global ısınma konusunda, cumhuriyetçilerin ne kadar geride kaldığını söyleyebilecekken, Paris Antlaşması’nı destekleyeceğini söyledi.
Biden, karşı tarafın elinde silah varken, kılıçla çaba etmeyi tercih etmeye devam ederse, önde gittiğini öne süren anketleri yanıltacak. Çünkü, Biden her şeyi bir kenara bırakıp, Cumhuriyetçilerin dini siyasetin önüne koyduklarını aklına getirip, “Sabahtan beri palavra söylüyorsun, Ilah seni affetmeyecek” diyerek, tahminen de Cumhuriyetçi seçmenin başını karıştırabilirdi. Yapmadı.
Trump hakkında son aylarda yazılan kitaplardan, hakkındaki argümanlardan bahis açabilirdi, açmadı. Princeton Üniversitesi’nin kıymetli tarih profesörlerinden Kevin Kruse, “Bu ömrümde gördüğüm en berbat başkanlık münazarasıydı” derken haksız değil.
Bu moderatörlük biçimiyle kazananın kim olacağından çok Trump üzere bir münazaracı karşısında etkisiz moderatörün kaybedenlerden olacağı kesin. Trump ve Biden’ın sonraki müsabakalarının tarihleri, 15 ve 22 Ekim 2020.
Cumhuriyet
