Sonbahar ekinoksu nedir?

Görsel: Twitter (@NASA_Marshall)

Sonbahar ekinoksu dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 90’ına konut sahipliği yapan Kuzey Yarımküre için sonbaharın gelişini, havaların soğumasını ve günlerin kısalmasını müjdeliyor. Güney Yarımküre içinse tam zıddını işaret ediyor; havaların ısınmasını ve ilkbaharın gelişini.

Japonya Uzay Keşif Ajansı’nda gezegen bilimci olan James O’Donoghue, bu ekinoksta neler olduğunu göstermek emeliyle bir canlandırma yaptı.

Canlandırma, bu hadiselerin nasıl işlediğini ve gün dönümleriyle olan alakalarını özetliyor.

Gün dönümleri ve ekinokslar, Dünya’nın eğik ekseninin; yani, gezegenin Güneş’e nazaran olan eğim derecesinin sonuçları.

Dünya’nın döndüğü eksen tam dik değil; yaklaşık 23.5 derece eğik. Bu sebeple Dünya Güneş etrafında döndükçe, gezegenin farklı kısımları güneş ışığına daha fazla yahut daha düşük ölçüde maruz kalıyor. Mevsimler de bu yüzden oluşuyor.

Google Sonbahar Ekinoksu için özel bir doodle hazırladı.

Kuzey ve Güney Yarımküre’deki mevsimlerin birbirine karşıt vakitlerde yaşanması da bu yüzden. Kuzey Yarımküre’de kış olduğunda, Güney Yarımküre Güneş’e gerçek daha fazla eğiliyor ve daha sonra aykırısı oluyor. Bu ortada Dünya daima dönüyor ve ısısı eşit halde paylaşılıyor.

21 ARALIK’TA NE OLUYOR?

Bu eksenel eğimin en çarpıcı tesiri, gün dönümleri esnasında görülüyor zira bu iki günde gezegenin bir kısmı Güneş’e nazaran en uzağa gerçek eğilmişken, oburu de en yakına hakikat eğilmiş oluyor. 21 Aralık’ta Kuzey Yarımküre’ye dokuz saatten daha az gün ışığı gelirken, Güney Yarımküre’ye 15 saatten fazla ışık geliyor.

O’Donoghue’nin Twitter’da açıkladığı üzere yaz gün dönümü sırasında “güneş ışığı en ağır oluyor zira atmosferdeki kısa bir sütundan geçmek zorunda kalıyor.” Bu yüzden hava, yazın genel olarak ısınıyor.

Dünya’nın ekseninin yıl içinde Güneş’e yakın yahut uzak biçimde eğilmediği (güneş ışığının Kuzey ve Güney Yarımküre’ye eşit halde düşmesine yol açtığı) iki vakit ise ekinoks vakti. Bu günlerde, gezegenin her iki kısmı da 12 saatlik eşit bir güneş ışığı ve karanlık görüyor.