Covid-19 pandemisine bağlı tedbirler, konser iptalleri, sanata direkt ulaşmayı engelleyen hayat biçimi sanatın yaşantımızdaki değerini tüm dünyaya gösterdi. Beşerler birbirleriyle her türlü sanat etkinliklerini çevrimiçi paylaşma telaşına girerken, sanata takviye için kapsamlı paketler açıkladı. Salgının bize ne gösterdiğini Müzik Eğitimcileri Derneği (MÜZED) Lideri Refik Saydam ile konuştuk.
– Pandemide salgın ve sanat etkileşimini siz nasıl gördünüz?
Salgın, sanatın bir uygarlık gereksinimi olduğunu çok somut biçimde ortaya koydu. Sanata dayanağın ideolojik bir alan değil, devletin asli misyonu olduğunu gösterdi. Ayrıyeten hem canlı performansın ehemmiyetini vurguladı hem de sanata yönelimin sanal ortamda da yaygınlaşmasına yol açtı.
‘EĞİTİM HAKKINA AYKIRI’
– Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) haftalık ders çizelgelerini MÜZED olarak eleştirdiniz. Ne açıdan?
“Ortaöğretim Tasarımı” 2023 Eğitim Vizyonu’nun temel adımlarından birisidir ve ders sayılarını azaltmayı, sanat derslerini “seçmeli” duruma getirmeyi içeriyor. MÜZED ortaöğretimde sanat derslerinin “seçmeli” yapılarak etkisizleştirilmesine karşıdır, eğitim hakkının kapsamına alışılmamıştır. Seçmeli dersin kıymeti ortadan kalkmaktadır.
– Müzik niye azaltılıyor?
Görünürdeki neden, bunun yerine tasarım ve marifet atölyelerinin ön plana çıkarılması.
– Günümüzde patronların talep ettiği “21. yüzyıl becerileri” denilen sorun çözme, kadro çalışması ve yaratıcılık üzere yeteneklerin kazanılmasında yüksek kaliteli sanat eğitimi değerli rol oynar. MEB ise sanatı yok ederek mi “tasarım ve beceri”yi kazanmayı planlıyor?
Öğrencide kişilik, özgüven, girişimcilik, işbirliği ve yaratıcılığın gelişimi, direkt sanat dersleriyle irtibatlıdır. Kaldı ki dersi olmayan bir “tasarım ve marifet atölyesi”nin tesirli, faydalı, başarılı olması imkanlı değildir.
MEVCUT SIKINTILAR…
– Ülkemizde “müzik eğitiminin” mevcut problemlerini özetleyebilir misiniz?
En temel iki sıkıntıdan birisi, iktidarların hususa bakış açısı. Birinci ve ortaöğretim müzik müfredatı 2017 yılında değiştirilmiş ve ilkokul birinci sınıftan itibaren dini müzik getirilmiş, çoksesli müzik çıkarılmıştı; ortaokulda çoksesli müzikler ve tüm sınıflarda çalgı çalma öğretimi programdan çıkarılmıştı. Hala ilkokullarda ve ortaokullarda müzik dersi haftada tek saat, Anadolu liselerinde ise müzik yahut fotoğraf dersinden yalnızca biri haftada iki saattir. İkinci temel sorun, nitelikli eğitimci yetersizliğidir. Sınıf öğretmenleri sırf bir yarıyıl (üç ay) müzik öğretimi dersi alıyor. Bu nedenle, sanat eğitimi açısından en verimli periyot olan anaokulu ve ilkokulda çocuklarımız müzik eğitimcisiyle tanışamıyor.
– Müzik eğitimi nasıl olmalı?
Biz müzik eğitimcileri şunları talep ediyoruz:
– Birinci ve ortaöğretimde haftada iki saat zarurî müzik dersi,
– İlkokulda müzik dersine kol öğretmenlerinin girmesi,
– Programların uzman, eğitimci ve MÜZED’in iştirakiyle güncellenmesi,
– Okulların müzik odaları, çok gayeli salonlar, çalgılar, araç ve gereçle donatılması,
– Problemlerin demokratik iştirakle ele alınması.
NEO-LİBERAL SIYASETLER…
– Gelişmiş ülkelerde 1960’lardan itibaren uygulanan ve sanatın pozisyonunu / rolünü açıklıkla tabir edip ilgili stratejileri içeren sanat ve müzik siyaset dokümanları Türkiye’de niye hiç hazırlanmadı?
Bugün toplumsal ömürde gördüğümüz şiddetin, hoşgörüsüzlüğün, içe kapanmanın, ahenk sıkıntılarının en kıymetli nedenlerinden biri çocuklarımıza ve gençlerimize kâfi sanat eğitimi veremeyişimiz. Yetkililerimizin eğitim sistemi içinde müziğe, sanata bakışı yetersiz.
Cumhuriyet ihtilallerinden itibaren hoş sanatlar eğitiminde kıymetli bir birikim yaratıldı. Sanat eğitimi açısından kritik kıymetteki ilkokul devri için, 1968’de Prof. Muammer Sun ve 1994’te Prof. Dr. Ali Uçan üzere duayen eğitimcilerimizin başkanlığında müzik müfredatı hazırlandı. Lakin 1980 kararlarıyla laiklikten uzaklaşan uygulamalar yapıldı.
İki binli yıllardaki neo-liberal siyasetler kapsamında milletlerarası kuruluşların finanse ettiği temel eğitim projelerinde eğitim harcamalarının sonlandırılması, eğitimin özelleştirme yahut piyasa kursları vasıtasıyla devletin asli vazifesi olmaktan çıkarılması öngörüldü. Buna nazaran, MEB’in “ilgi, yetenek, mizaç dersleri” dediği fotoğraf, müzik, vücut, bilgisayar, din dersleri okul dışında paralı kurslara yönlendirildi. Neoliberal eğitim siyasetleri sanatı ve müziği kamunun ilgi alanının dışına taşımaktadır.
Cumhuriyet
