Bir burun deliğinden geçen hava ölçüsü, başkasına nazaran kat kat fazla.
Tıpkı yüklü olarak kullanılam ‘baskın el’ üzere, daha çok kullanılan burun deliğine de ‘baskın burun’ deniyor.
Fakat baskın burun deliği daima değişiyor. Bir burun deliğinin baskınlığı, sekiz ile yirmi beş dakika ortasında sürüyor. Bu değişmeye tıp lisanında ‘nazal siklus’ deniyor.
Baskın burun deliğinin boşluğundaki damarlar daralırken (dekonjesyon), burun boşluğu genişliyor. Bu esnada, başka burun boşluğundaki damarlar genişleyerek (konjesyon), boşluk daralıyor.
Asimetrik bir irtibat ile sağ burun deliğinden nefes aldındığında beynin sol kısmını, soldan nefes alırken de sağ kısmını uyarıyor. İstem dışı çalışan iç organ faaliyetlerini düzenlemekle görevlendirilen bir otonom olan hudut sisteminin de iki ana kısmı bulunuyor.
Bunlar; Sempatik ve Parasempatik hudut sistemi.
Sol beyin yarım küresi sempatik hudut sistemi faaliyetlerini düzenlerken, sağ beyin yarım küresi parasempatik hudut sisteminin işlevlerini belirliyor.
Yani sağ burundan nefes alırken farkında olmadan sempatik hudut sisteminin, sol burundan nefes alırken de parasempatik hudut sisteminin faaliyetleri artırmış oluyor. Sempatik hudut sistemi, çoklukla heyecan içeren “mücadele et ya da uzaklaş” durumlarında hayat kurtarıcı olarak devreye giriyor.
Bir tehlike anında çabuk karar verilmesi gerektiğinin anlaşılması için kana adrenalin pompalanmasına öncülük ediyor.
Heyecan ve macerayı biyolojik vücutta hissetmemizde rol oynayan adrenalin, kalbin süratli çarpmasını, daha çok kan pompalamasını ve tansiyonun yükselmesini sağlıyor.
Bu durum hayat kurtarıcı olsa da, sağ burun deliğini daha çok kullanan insanlarda kalbi yoran bir durum oluşmaya başlıyor.
Tabipler kalp hastalarına sağ burnu kapatarak, soldan nefes almaları için birtakım antrenmanlar veriyorlar. Bu idmanlar sonucunda sempatik sistemin faaliyetleri azalıyor ve kalp suratı yavaşlatılabiliyor.
Bu örnekten de anlaşılabileceği üzere; parasemptatik sistem kalp suratını azaltarak bedeni rahatlatıp, bağırsak faaliyetlerini optimize ediyor.
Burnunun ekseriyetle sol kısmından nefes alan beşerler bu nedenle daha soğuk kanlı oluyor, heyecan ve gerilim yapmayan beşerler haline geliyorlar.
Kaynak: Popular Science
Cumhuriyet
