Getty ImagesZarrab, Mart 2016’da ABD’de tutuklandı
ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımların delinmesiyle suçlanan iş adamı Reza Zarrab’ın global para akışının gerçekleşmesi için kurduğu ağda, Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası’nın, İngiltere merkezli Standard Chartered ve Almanya merkezli Deutsche Bank isimli bankaların rol aldığı ortaya çıktı.
FinCen evrakları ismindeki araştırmacı gazetecilik çalışması kapsamında BBC’nin ulaştığı evraklara nazaran Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Merkez Bankası, ihtarlara karşın Dubai merkezli Gunes General Trading şirketinin İran yaptırımlarının delinmesi kapsamında gerçekleştirdiği kuşkulu süreçleri engellemedi.
Zarrab’ın kurduğu ağın bir kesimi olan Gunes General Trading isimli şirket, sızdırılan dokümanlara nazaran 2011-2012 ortasında BAE finansal sisteminde 142 milyon dolar pahasında kuşkulu sürecin gerçekleşmesinde rol aldı.
Standard Chartered bankasının ise 2007-2016 yılları ortasında Zarrab ve ağı için toplamda 5,8 milyar doları aşan 37.533 adet para transferi gerçekleştirilmesinde rol oynadığı ortaya çıktı.
Deutsche Bank’ın da ABD’de faaliyet gösteren bir iştirakinin Mart 2017’de, Zarrab ile bağlantılı olduğu 2013 yılında kamuoyuna yansıyan bir şirket için yaklaşık 29 milyon dolar para transferi gerçekleştirdiği belirtildi.
Reza Zarrab, ABD’de Halkbank’ın eski genel müdür yardımcısı Hakan Atilla’ya karşı açılan dava kapsamında yargılama süreci başlamadan savcılıkla anlaşarak cürmünü kabul etmişti.
2017 yılında sahtecilik ve kara para aklama suçlamalarını ABD’de kabul eden Zarrab’ın cezası şimdi kesinleşmedi.
Standard Chartered bankasına ise geçen yıl 2014 yılına kadar gerçekleşen süreçler kapsamında İran’a karşı yaptırımların delinmesinde rol aldığı için ABD tarafından 1,1 milyar dolar ceza verilmişti.
Deutsche Bank da 2015 yılında ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımları ihlal ettiği için 258 milyon dolarlık para cezası ödemeyi kabul etti.
BBCFİNCEN EVRAKLARI KAPSAMINDA ORTAYA ÇIKTI
FinCEN dokümanları, ABD merkezli haber sitesi Buzzfeed’e sızdırılan dokümanların Milletlerarası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’yla (ICIJ) da paylaşılması sonucu Türkiye dahil 88 ülkeden 108 basın kuruluşunun yer aldığı bir araştırmacı gazetecilik evrakı.
İçlerinde BBC’nin de olduğu basın kuruluşlarına sızan dokümanlar, dünyanın en büyük finansal kuruluşlarının kara para aklama operasyonlarına aracılık ettiğini ve 2 trilyon dolar kıymetindeki kuşkulu süreçlerde rol aldıklarını ortaya koydu.
FinCEN, ABD’deki Mali Kabahatleri Araştırma Ağı’nın kısaltması.
ABD doları cinsinden yapılan kuşkulu finansal süreçlerin FinCEN’e bildirilmesi gerekiyor.
Kuşkulu süreç raporları ise kısaca SAR olarak isimlendiriliyor.
Bu kuşkulu süreçler ortasında ‘terörle alakalı şahısların ya da tertiplerin fonlanması’ ya da kara para aklama olabiliyor.
BAE MERKEZLİ İKİ BANKADA YER ALAN HESAPLAR
ABD’de yargı makamının oluşturduğu belgeye nazaran, Türkiye, İran ve Makedonya vatandaşı iş adamı Reza Zarrab’ın, İran’a yönelik yaptırımların delinmesi için kurduğu ağda Gunes General Trading de yer alıyordu.
Zarrab’ın memleketler arası finansal sisteme girmesi yasak olan İran hükümeti ve şirketlerinin ABD tarafından uygulanan yaptırımlardan kaçması için yüz milyonlarca dolarlık bir ağ kurduğu ortaya çıkmıştı.
FinCEN evraklarına nazaran İngiltere merkezli Standard Chartered bankasının New York şubesi, BAE Merkez Bankası’nı 2012 yılında Gunes General Trading’in gerçekleştirdiği yüzlerce kuşkulu süreç hakkında uyardı.
Lakin bu SAR ikazlarında bu süreçlerin yaptırımları delmek hedefiyle yapılmış olabileceği bilgisi yer almadı.
BAE Merkez Bankası ise bu durumun yasal mercilere iletildiğini ve hesapların Eylül 2011’de kapatıldığı yanıtını verdi.
Standard Chartered, şirketin kuşkulu süreçlere başka bankalarda yer alan hesapları üzerinden devam edebildiğini belirtti.
Fakat FinCEN dokümanlarına nazaran BAE Merkez Bankası, Gunes General Trading şirketinin BAE merkezli Rakbank ve Dubai Ulusal Bankası’nda (NBD) yer alan öteki hesapları üzerinden gerçekleştirdiği kuşkulu süreçleri durdurmak için harekete geçmedi.
Bunun üzerine Gunes General Trading, çoğunluğu Rakbank olmak üzere Eylül 2012’ye kadar 108 milyon dolar bedelinde kuşkulu süreç gerçekleştirdi.
Getty ImagesBAE Merkez BankasıRakbank, bu biçim hadiselerin saklılığı münasebetiyle bu bahiste yorum yapamayacağını, birebir vakitte kara para aklamaya karşı sıkı bir siyaset izlediklerini söylerken NBD ve BAE Merkez Bankası BBC’nin bahisle ilgili sorularına karşılık vermedi.
Nisan 2013’te ise ABD merkezli New York Mellon bankası, ABD hükümetinin Gunes General Trading hakkında açtığı soruşturma ve yaptırımları delme kapsamında süreçler gerçekleştirdiğine inandıkları tarafında bir SAR geçti.
Gunes General Trading şirketi ise son iki yıl içinde kapandığı için BBC hususla ilgili yorum yapacak kimseye ulaşamadı.
STANDARD CHARTERED, ZARRAB TUTUKLANDIKTAN SONRA DA SÜREÇLERE MÜSAADE VERDİ
FinCEN evrakları araştırmasına dahil olan Almanya merkezli Deutsche Welle isimli haber kurumuna nazaran ise Standard Chartered bankasının 2007-2016 yılları ortasında Reza Zarrab ve ağı için toplamda 5,8 milyar doları aşan 37.533 adet para transferi gerçekleştirilmesinde rol oynadığı ortaya çıktı.
Standard Chartered, 2013 yılında Türkiye’deki soruşturmaların başlaması, 2015’te ABD’de Zarrab aleyhine kara para aklama ve İran yaptırımlarından kaçınma suçlamasıyla iddianame hazırlanması, Zarrab’ın Mart 2016’da ABD’de tutuklanmasından sonra da bu süreçlere bir son vermedi.
MUAMMER GÜLER DE VAR
Banka, Ocak-Eylül 2016 ortasında Zarrab ile temaslı olduğu belirlenen 24 şirket ve kişi için toplamda 133 milyon doları aşan 715 transfer yaptı.
FinCEN kayıtlarına nazaran bankanın Ocak-Eylül 2016 ortasında kuşkulu para transferlerini aktardığı şahıslar ortasında Reza Zarrab’ın kuryesi olmakla suçlanan Halil Akkaya, Murat Yılmaz, eski iktisat bakanı Zafer Çağlayan’ın özel kalemi Onur Kaya ve eski içişleri bakanı Muammer Güler de yer alıyor.
Birebir rapora nazaran Standard Chartered, Reza Zarrab’ın kardeşi Mohammad Zarrab’ın sahibi olduğu Lord Metal İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Ltd Şti isimli şirket için de para transferi yaptı.
FinCEN kayıtlarına nazaran Nargis Milletlerarası Dış Ticaret Ltd Şti de Zarrab ile bağlantılı olduğu için para transferleri incelenen şirketler ortasında yer aldı.
Nargis Milletlerarası Dış Ticaret, 2013’te yürütülen soruşturma kapsamında Türkiye’de mal varlıklarına el koyulan şirketler ortasında yer alıyordu.
Getty ImagesDEUTSCHE BANK: BU BİLGİLER YENİ DEĞİL
Tekrar Deutsche Welle’nin haberine nazaran Deutsche Bank da Zarrab ile bağlı şirketlerin gerçekleştirdiği kuşkulu süreçlere müsaade verdi.
Deutsche Bank’ın ABD’de faaliyet gösteren iştiraki Deutsche Bank TCA, Mart 2017’de Reza Zarrab ile bağlı olduğu 2013 yılında kamuoyuna yansıyan Az Döviz ve Değerli Maden Ticareti Yetkili Kuruluş AŞ için 29 milyon dolara yakın para transferi aktardı.
Deutsche Bank’ın müsaade verdiği transferler Mart 2016 ve Şubat 2017 ortasında gerçekleşti.
Deutsche Bank TCA’nın bu süreçleri raporlamasının nedeni, Ender Döviz’in o sırada bir kara para aklama operasyonuna karıştığı için soruşturulmasından kaynaklanıyordu.
Deutsche Bank hazırladığı raporda, kuşkulu faaliyetlerin birkaç Türk bankası ortasında dağıtılan şirket içi ödemeler olduğunu belirtti: ”Bu SAR dosyalanmaktadır; zira süreçler yüksek riskli bir ülkeden (Türkiye) yapılmaktadır. Çok sayıda büyük, yuvarlak dolar süreci var ve süreç detaylarında hiçbir ticari maksat tespit edilmedi.”
Hususla ilgili gazetecilerin sorularını yanıtlayan Deutsche Bank ise bu bilgilerin kendileri ve yetkililer için yeni olmadığını aktardı.
Raporların 2016 öncesine dayandığını tez eden banka sözcüsü, ”Deutsche Bank artık eskisi üzere değil. Sistemimizdeki geçmiş zaafları kabul ettik, bunun için özür diledik ve ilgili cezalarımızı kabul ettik” dedi.
Cumhuriyet
