Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin’in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech’in geliştirdiği yeni tip koronavirüs (Covid-19) aşısı şimdiye kadar ABD, İngiltere ve Kanada’da kullanılmaya başlandı. Yüzde 95 aktiflik gösterdiği açıklanan aşı 27 Eylül itibariyle Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde de kullanılmaya başlanacak. BionTech/Pfizer ile tıpkı teknolojiyi kullanan Moderna aşısının da kısa bir mühlet içinde Amerikan Besin ve İlaç İdaresi’nden (FDA) acil kullanım onayı alması bekleniyor.
TEMELSİZ ARGÜMANLAR NEDENİYLE BİNLERCE KİŞİ AŞIYI REDDETME EĞİLİMDE
Fakat, pandeminin başlangıcından bu yana aşılar hakkında üretilen komplo teorilerinin de arkası ardı kesilmedi. Microsoft’un kurucusu Bill Gates’in aşılarla insanlara çip takacağı ya da mRNA aşılarının insanların DNA’sını değiştireceğine dair argümanlar ise hala on binlerce aşıyı reddetmesine neden oluyor.
Bilim insanları, aşıyla sürü bağışıklığı sağlanabilmesi için bir toplumdaki nüfusun en az ortalama olarak yüzde 60-80’inin aşı olması gerektiğini söylüyor. Fakat son vakitlerde yapılan çalışmalar, ABD’de yaşayanların yüzde 40’tan fazlasının aşıyı reddedebileceğini gösteriyor.
AŞILARIN İÇERİĞİ ÇEVRİMİÇİ OLARAK PAYLAŞILDI
Milyonlarca doz Pfizer/BionTech aşısının onaylanan ülkelerde dağıtılmasıyla birlikte, temelsiz tezler tekrar ortaya çıktı. Bunun önüne geçmek isteyen üç şirket de aşılarının tam içeriğini çevrimiçi olarak paylaştı.
KORONAVİRÜS AŞILARI NASIL ÇALIŞIYOR?
Hem Pfizer hem de Moderna aşısı haberci RNA (mRNA) teknolojisini kullanıyor. Bu aşılar tipinin birinci örneği olsa da, ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri’ne (CDC) nazaran bilim insanları mRNA, teknolojisi üzerinde 20 yıldan bir müddettir çalışıyor.
mRNA teknolojisi kanser ve öbür hastalıklarla uğraş etmek için geliştirildi, lakin yeni tip corona virüs için tekrar uyarlanıncaya kadar erken etap klinik denemeleri geçemedi.
Corona virüse karşı geliştirilen mRNA aşıları canlı yahut inaktive edilmiş virüs içermiyor, yeni tip corona virüsün yüzeyinde bulunan başak proteinin bir kesimini kodlayarak çalışıyor. Başak protein ayrıyeten virüsün bedene tutunduğu kısım olarak biliniyor.
İşte Pfizer/BioNtech aşısının içindekiler;
-mRNA
-Lipitler ((4-hydroxybutyl)azanediyl)bis(hexane-6,1-diyl)bis(2-hexyldecanoate), 2 [(polyethylene glycol)-2000]-N,N-ditetradecylacetamide, 1,2-Distearoyl-sn-glycero-3- phosphocholine, ve kolesterol)
-Potasyum klorür
-Monopotasyum fosfat
-Sodyum klorür
-Dibasic sodium phosphate dehydrate
-Sükroz (Şeker)
Moderna aşısının içeriği ise şu formda;
-mRNA
-Lipitler (SM-102, 1,2-dimyristoyl-rac-glycero3-methoxypolyethylene glycol-2000 [PEG2000-DMG], cholesterol, and 1,2-distearoyl-snglycero-3-phosphocholine [DSPC]),
-Trometamin,
-Trometamin hidroklorür
-Asetik asit
-Sodyum Asetat
-Sükroz (Şeker)
COVİD-19 AŞILARININ İÇİNDE YER ALAN HUSUSLAR HANGİ İŞE YARIYOR?
Michigan Eyalet Üniversitesi’nden farmakoloji ve toksikoloji uzmanı olan Tabip D. Pharm, “İçerikler her aşı için biraz farklı olsa da, sonuçta tıpkı amaca ulaşıyor. mRNA, her iki aşının da güç merkezidir” dedi.
Lakin yağ olan lipitler de değerli bir rol oynar. Johns Hopkins Üniversitesi’nden Amesh A. Adalja, ise yağ hücreleri olan lipitlerin mRNA’nın hücrelere iletimini kolaylaştırdığını tabir etti. Adalja, “Lipitler, bedene enjekte edileNE kadar aşıdaki mRNA’yı sarar ve korur” dedi.
Bununla birlikte uzmanlar, aşılarda kullanılan potasyum klorür, sukroz (şeker) ve asetik asit üzere öteki hususların daşının pH kıymetinin yahut stabilitesini müdafaaya çalışmaya yönelik olduğunu söyledi. Aldalja, “Örneğin asetik asit sirkede bulunur. Sodyum asetat birebir vakitte bir dengeleyicidir”Pek çok besinde bulunur ve ayrıyeten sıvılarda elektrolit olarak kullanılabilir” dedi.
ÇOK UFAK FARKLAR BİLE DEPOLAMA HALİNDE FARKLILIK YARATIYOR
Öbür taraftan, bilim insanları, Covid-19 aşılarının emsal bir formüle formülleri vardığı, lakin çok küçük farklıların biile depolama biçimlerini değiştirebileceğini belirtti.
Pfizer/BioNTech aşısının, optimum aktifliği sürdürmesi için -70 santigrat derecede saklanması, ayrıyeten uygulanmadan evvel öbür bir sıvıyla karıştırılması gerekiyor. Bu durum ise aşının bilhassa gerekli teknolojik altyapıya sahip olmayan fakir ülkelere dağıtılmasının önündeki en büyük mahzurlardan birini oluşturuyor. Moderna aşısının olağan buzdolabı sıcaklığında 30 gün boyunca, -20 derece sıcaklıkta 6 ay ve oda sıcaklığında 12 saate kadar dayandığı duyuruldu. Şirket, bu nedenle, “mRNA-127”’ün günümüzdeki mevcut aşı dağıtım ve depolama altyapısı kullanılarak dağıtılabileceğini argüman ediyor.
AŞILAR KODLANMIŞ PROTEİNİ NASIL KULLANIYOR?
Aşının içeriğinde bulunan mRNA, hücrelere corona virüsün başak proteinine misal bir protein üretme talimatı veriyor. Bu durumun akabinde bağışıklık sistemi savaşması gereken bir enfeksiyon olduğunu düşünerek hareket geçiyor ve üretilen proteinlere karşı bir karşılık oluştuyor. Bu süreçte beden yeni tip koronavirüse mahsus antikor geliştiriyor. Antikorlar ise koronavirüs ile tekrar karşılaşıldığında bedenin savunulmasını sağlıyor.
Kaynak: NTV
Cumhuriyet
