Neş’e Erdok, evet, her daim çok üretken bir sanatçı lakin Yapı Kredi bomontiada’daki son standı gösteriyor ki muhtemelen hayatının en verimli devrinde. O kadar ki stantta yer alan yapıtlardan biri katalog baskıya girdiğinde hazır değilken hatta tahminen de ortada yokken standa yetişmiş! Bunun da bir sebebi olmalı elbette; bu üretkenliğin, bu yarın yokmuşcasına fotoğraf yapmanın, bu büyük uğraşın… Stant yerinde bir ortaya gelip konuştuğumuz Erdok’la sohbetimiz de buradan başlıyor aslında:
“Aslında her şey 2019’daki hastalığımla başladı. Hemolitik anemi geçirdim. Onun tedavisi sırasında çok kortizon yapıldı ve sonuç olarak değerli bir kas zayıflığı oldu bende. Güç yürümeye başladım. O sırada da bir çocuk hastalığına tutuldum. Beşinci hastalık diye bir şey… Çocuklarda çok kısa müddette geçen bir hastalık ancak beni çok berbat etkiledi. Derken bir gün meskende bayıldım, beni apar topar Amerikan Hastanesi’nin aciline götürdüler. Kendimi kaybettim, artık bilmiyorum ne kadar sürdü lakin ağır bir hemolitik anemi geçirdim. Üç ay hastanede kaldım. Sağ kolumu da kullanamıyordum. Hastaneden konuta gittiğimde de meskende fizik tedaviye başlandı. Hastalanmadan evvel yaptığım, yarım kalmış bir fotoğrafım vardı, ‘Göç’ diye, ona çalışayım dedim. Alışılmış pandemi çıkınca da bizi konuta kapattılar biliyorsunuz, benim yaşımdakileri… Lakin fotoğraf yapmak biraz kapanmaktır yani, kapanıp fotoğraf yaparsınız.”
GÖÇMEN BİR AİLE
– Son yıllarda Türkiye çok fazla göç alan bir ülkeye dönüştü. Kimi fotoğraflarınız büsbütün bu mevzuya adanmış. Ne düşünüyorsunuz, bu sıkıntıya dair?
Benim ailem, hem anne hem baba tarafı Rumelili. Babam Üsküp doğumlu… Balkan Savaşı sırasında, 1912-13, kaçıyorlar… Bir çıkın, kucaklarında çocukları falan o denli geliyorlar. Kuşadası’nda karaya çıkıyorlar vapurdan, sonra Bandırma’ya, orada Rumlar var, Yunan gemileri falan geliyor kıyıya, Bandırma’yı yakıyorlar Rumlar giderken Türk ordusu geliyor falan, onları dedemler çok anlatırdı. Mescide kapatmışlar dedemleri falan filan. Oradan Gönen’e gidiyorlar, Gönen’den Manisa’ya… Manisa’da hatta bir akıl hastanesivari bir yer, dedemi oraya müdür yapıyorlar, rastgele bir ilgisi olmamasına karşın… Bir de kaçan Rumların bir bağını, konutunu veriyorlar. Ancak dedem istemiyor. Alıyor ailesini, İstanbul’a geliyor, at otomobiliyle. İstanbul’da bir müddet bir mescitte kalıyorlar, ondan sonra Üsküdar’da bitmemiş bir ahşap konut alıyorlar, o denli devam ediyor. Yani Rumelili göçmen bizim aile. daima anlatırlar bu göç olayını, çektikleri zorlukları… Artık yeni gördüğümüz göçmenler de çok acıklı aslında… Ülkesini bırakıp kaçmak çok sıkıntı bir şey. Yani ben o denli niçin geldiler falan diye bakamıyorum. Herkesin başına gelebilir bu türlü bir şey.
– Etrafınızda olupbitenlere karşı fotoğraflarınızla reaksiyon veriyorsunuz. Manavgat’taki yangını da çizmişsiniz…
O alışılmış dayanılmaz bir olay, cehennem üzere bir şeydi. Televizyona Sarı Keçililer diye bir kümede bir bayan çıktı… Köylü, kendi kendini yetiştirmiş bir bayan, harikulade hoş konuştu… Hayvanları var, keçileri, develeri falan… Spiker ona hayvanlarınız diyordu, o dedi ki onlar bizim yoldaşlarımız… Dayanılmaz bir şeydi yani… Tekrar sonra spiker keçi deyince, bayan dedi ki onların isimleri var, işte şu İnci, bu bilmem ne, isimlerini saydı, yani harikulade bir hayvan ve insan sevgisi. Keçiler dedi bayan, ormanın yerdeki yapraklarını yerler, o vakit yangın çıkmaz… Kurumuş yapraklar yanar, biz biliriz bunları dedi. Yani harikulade bir tenkit getirdi orada. O resme hatta ben o denli bir bayan da koydum, çiçekli elbiseli…
KEDİYLE ÖZDEŞLİK
– Şu da ilgimi çekti doğrusu, bir iki fotoğraf hariç her fotoğrafta kesinlikle kedi ya da kediler var…
Evet, aslında başlangıçtan beri bende daima bir kedi var fotoğraflarımda. Benim kedim yok. Olmaması sevgiyi daha çok artırıyor galiba… Şey de o denli değil midir, en büyük aşklar kavuşamayanların aşkıdır. Artık kedi benim imzam üzere oldu, kendimi resme o formda sokuyorum.
– Kendinizi kediyle özdeşleştiriyorsunuz bir manada…
Evet. Evvelce çok fazla sokak satıcısı çizerdim ve bana daima size çok benziyor bu beşerler derlerdi. O da bir çeşit özdeşleşme aslında.
‘BEN OKUMAYI CUMHURİYET’LE ÖĞRENDİM’
– Fotoğraf yapmak dışında nasıl geçiyor günleriniz?
Çok okurum ben. Yeni kitapları takip etmeye çalışıyorum. Ben çok eski Cumhuriyet okuruyum, okumayı Cumhuriyet ile söktüm, o kadar eski… Daha okula gitmeden, C-u-m, cum-hu-ri falan diye… Ve Cumhuriyet’te o devir roman tefrika edilirdi. “Cüzzamlı Kadınlar” diye bir roman vardı mesela. Sonra Yaşar Kemal’in “Teneke”si. Daha sonraları Aziz Nesin’in yazıları. Bedri Rahmi’nin Anadolu seyahatlerinde yazdıkları, siyah-beyazlarıyla basarlardı onları. Sonra Burhan Felek, sayfanın sağında bir sütunu olurdu onun. Cumhuriyet’i ben hiç bırakmadım.
Cumhuriyet
