Getty ImagesSadece korktuğumuzda değil, heyecanlandığımızda da çığlık atarız.
“Çok korkuyordum lakin anı kaçırmak da istemiyordum. Neredeyse bitene kadar gözümü açmadım. Bir daha da lunapark trenine binmem diye yemin ettim.”
Alejandra Mendoza, bu kelamını tutamadığı üzere kendisini tekrar tekrar lunapark treninde buldu.
Nefesleri kesen yükseklik, ani dönüşler, çıkış ve inişler, etraftakilerin bitmeyen çığlıklarının yarattığı kaygı hali, vakitle onda tam bir tutkuya dönüştü.
Koronavirüs salgınıyla çaba eden ABD’de önümüzdeki günlerde lunaparklardan kimileri yine kullanıma açılacak.
California’da yetkililer lunapark trenlerine bineceklere virüs bulaştırmamaları için heyecanlarını denetim etmeleri ve çığlık atmaktan kaçınmaları davetinde bulundu.
Pekala eğlenirken neden çığlık atarız ve çığlık denetim edebileceğimiz bir şey mi?
Getty ImagesÇığlıklar lunapark treni ile özdeşleşmiş durumda.Çığlık nedir?
Uzmanlara nazaran çığlık atma hareketi, “tamamıyla kelamlı olmayan iletişim” tiplerinden biri.
Emory Üniversitesi’ndeki psikoloji profesörü Harold Gouzoules, “Bağırmak, sesini yükseltmek manasına geliyor ancak aslında konuşmaya devam ediyorsunuz” diye açıklıyor.
Gouzoules, “Çığlık farklı bir tıp seslendirme formudur ve muhakkak akustik özellikleri vardır. Saniyenin 4’te üçü ile bir buçuk saniye ortası süren bu akustik ögeler, çok yüksek sesle başlayıp yüksek seste devam eder” diye de ekliyor.
Yani çığlık, görece kısa süren, beşerde tedirginlik yaratabilen, genliği ve tizliği yüksek bir yapıya sahip.
Neden çığlık atarız?
Getty ImagesBilim insanları, muhakkak bir kümeyle beraberken daha çok çığlık attığımızı gözlemledi.Evrimsel açıdan soruna yaklaşan Gouzoules, çığlığın aslen yaklaşan avcıyı birdenbire korkutup kaçmak için vakit yaratma gayesiyle ortaya çıktığını söylüyor.
Bir toplumsal gruptakiler çığlık atmayı araç olarak kullandıkça, kimin çığlığı kime ilişkin ayırt etmek de mümkün hale geliyordu.
Gouzoules, “Yakınlarınıza çığlık attığınızda nasıl bir ses çıkardığınızı öğretmek için mevtle burun buruna gelmeyi beklemenize gerek yoktu” diyor.
Lunapark trenindeyken beynimiz ve vücudumuzda neler olur?
Getty ImagesEğlence parkı trenlerinin tutkunları çığlık atmanın onlara iyi geldiğini söylüyor.Adrenalin bağımlılarının birden fazla, evrimsel teorilerden çok zevk alma olgusu üzerinden sıkıntıya bakar.
Gouzoules’e nazaran, bu iki bakış açısı birbirinden bağımsız değil; beynimiz zevk duygusu sağlarken, hayatta kalma emelimize da hizmet edecek formda evrildi:
“Günümüzde, birinci insanlardan farklı olarak her gün çığlık atmak zorunda kalmıyoruz ancak vakit zaman tehlikede hissettiğimiz durumlar oluyor elbette” diyen Profesör Gouzoules, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Büyük ihtimalle cetlerimiz vaktinde nasıl çığlık atıyorsa biz de onlar üzere çığlık atıyoruz. Farklı olarak, karşılaştığımız tehlikelerin tipleri bu kadar önemli ve yaygın değildi fakat dünya karşısında hayatta kalmaya çalışırken çığlık hala değerli bir yer tutuyor.
Lunaparklar ve cümbüş parklarını örnek veren Gouzoules, “Kalbiniz süratle çarpmaya başlar, tansiyonunuz yükselir ve inançta olduğunuzu bildiğiniz halde, benzeri fizyolojik belirtiler ortaya çıkar. Bir birikme yaşanır ve çığlık ile rahatlama gerçekleşir” diyor.
Alejandra MendozaAlejandra Mendoza says screaming feels like “pure joy and excitement”Ekvadorlu Alejandra, lunapark treninde “sanki korkuyormuş lakin birebir anda olağanüstü vakit geçiriyormuş gibi” hissettiğini, anda kalıp başka her şeyi unuttuğunu söylüyor.
23 yaşındaki Amsterdamlı seyahat bloggerı Dymphe Mensink de çocukluğundan beri lunapark trenlerine tutku duyuyor.
Dymphe MensinkDymphe MensinkKuyruktayken trendekileri görüp “İyi ki onlardan biri değilim” diye düşündüğünü, trene bindiği an hislerinin değiştiğini söyleyen genç blogger, “Bazen yavaşlayarak tren üst çıkar ve endişe duyarım, sonra süratle inerken heyecanlanıp keyifli olur, çığlık atmak isterim” kelamlarıyla tecrübesini anlatıyor. Çığlık atmanın “rahatlama” yaratarak hislerini söz etmesini sağladığını, bunun “gerçek hayatta” gibisi olmadığını belirtiyor.
27 yaşındaki Aki Hayashi, Japonya’da Disneyland Tokyo’nun da bulunduğu Uraysu kentinde doğup büyümüş. Dünyadaki lunaparklar hayatının en büyük “ilhamı” olmuş.
Aki HayashiAki HayashiÜlkesinde kendi üzere lunapark treni meraklılarını birleştiren bir platformun da başkanı.
Hayashi, dünyada 350’ye yakın lunapark trenine binmiş.
“Onlarsız hayatın tadını çıkaramıyorum” diyen macera tutkunu, şöyle devam ediyor:
“Tek başına trendeysem heyecanımı gereğince yansıtamıyorum zira kendi kendime çığlık atarsam herkes bakacakmış üzere geliyor. Kümeyle toplanarak trene bindiğimizde ise daima birlikte bağırıp çığlık atıyoruz ve bu, bir partiye dönüşüyor”
Profesör Gouzoules, çığlığı bastırma kabiliyetimiz olduğunu fakat birtakım insanlarda bu denetimin olmadığını söylüyor.
Cumhuriyet
