Montrö Sözleşmesi neden bir kez daha gündeme geldi?

Getty Images

İstanbul Sözleşmesi’nden Cumhurbaşkanlığı kararıyla çıkılmasının kanuna uygun olup olmadığı tartışması sürüyor. TBMM Lideri Mustafa Şentop’un “Bir Cumhurbaşkanı Montrö’yü de feshedebilir mi?” sorusuna “Teknik olarak evet” cevabını vermesi, Montrö Mukavelesi’ni bir daha gündeme getirdi.

TBMM Lideri Mustafa Şentop, 24 Mart Çarşamba günü Habertürk TV’de katıldığı bir programda İstanbul Sözleşmesi’nden Cumhurbaşkanlığı kararıyla çekilmenin mümkün olup olmadığıyla ilgili soruya “Teknik bir sözle Meclis onaylama müsaadesi veriyor fakat Cumhurbaşkanı onaylamayabilir yahut onaylayabilir sonra geri çekebilir. Parlamento kademesi bir müsaade evresidir yalnızca. Bu yeni değil, 1963’ten bu yana bu türlü oluyor bu. Bunun örnekleri var.” karşılığını verdi.

Şentop, cevabın akabinde daha evvel Cumhurbaşkanı kararıyla Türkiye’nin çekildiği birtakım memleketler arası mutabakatları sıralayarak örnekleri olduğunu söyledi.

Bunun üzerine gazeteci Muharrem Sarıkaya, “Bir gün bir Cumhurbaşkanı gelip ben Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden çekildim derse yahut Montrö’yü tanımıyorum feshettim derse…” diye sordu.

Şentop “Teknik olarak yapabilir” cevabını verdi:

“Sadece bizim sistemde değil Almanya da Amerika da Fransa da bunu yapabilir. Fakat mantıkta mümkün-muhtemel ortasında bir fark vardır. Marmara Denizi’nden ayran yapmak mümkün müdür? Kâfi ölçü yoğurt bulursanız, Marmara Denizi’ni de karıştırırsanız aklen mümkün olabilir. İhtimal ise gerçeklerden hareketle bir işin olabilirliği üzerine, bu beklenen değildir.”

MUHALEFETTEN REAKSİYON GELDİ

Bu sözler üzerine CHP Küme Başkanvekili Engin Altay, düzenlediği basın toplantısında Şentop’un kelamlarıyla ilgili “TBMM Lideri’nin Anayasa’nın 90. unsurunu iyi irdelemesi lazım. Birtakım mutabakatlarda Meclis onayına gerek yok, kimileri için yalnızca bilgi verilir. Birtakım mutabakatlar TBMM’de onaylanınca yürürlüğe girer. Cumhurbaşkanının bozacağı mutabakatlar Meclis onayına gereksinim duyulmayan mutabakatlardır. Almanya da Hitler’e bu türlü bir yetkiyi tam da 23 Mart’ta vermişti. Ülkenin başına ne belalar açtığı ortada. TBMM Liderimizin yasama yetkisini tek adama altın tepside sunması beni incitiyor.” değerlendirmesi yaptı.

Güzel Parti Genel Lider Yardımcısı Ünzile Yüksel de, “Montrö, Türkiye’nin boğazlardaki bağımsızlığıdır. Dünya’yı bıçak sırtında tutan bir muahede asla tek bir kişinin isteği ile kaldırılamaz” açıklaması yaptı:

“Endişe veren bir açıklama. Nitekim insan duyduğunda kulaklarına inanamıyor. Türkiye’nin bağımsızlığının temsili olan Gazi Meclisimizin Lideri Mustafa Şentop, hiç çekinmeden Montrö’nün Cumhurbaşkanı kararı ile kaldırılabileceğini lisana getiriyor. Çok tehlikeli açıklamalar yapıyorlar. Montrö’nün kaldırılmasının gündeme gelmesi bile hem Türkiye’de hem de Dünya’daki bütün istikrarları altüst eder.”

ŞENTOP: BEN RASTGELE BİR MUTABAKAT İSMİ ZİKRETMEDİM

Getty Images

Tartışmanın büyümesi ve birçok muhalif siyasetçi tarafından da lisana getirilmesi üzerine Şentop, mevzuyla ilgili bir açıklama daha yaptı.

29 Mart’ta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Şentop, “Ben rastgele bir mutabakat, kontrat ismi zikretmedim. İsim söylem etmeksizin Anayasa’nın 90. hususunda ve ilgili mevzuatımızda memleketler arası antlaşmalarla ilgili iç hukuktaki düzenlemelerden bahsettim.” tabirlerini kullandı:

ERDOĞAN DAHA EVVEL “MONTRÖ NE KAZANDIRMIŞTIR NE KAYBETTİRMİŞTİR, DÜŞÜNDÜNÜZ MÜ?” DEMİŞTİ

Aralık 2019’da Kanal İstanbul’un Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) raporunun onaylandığının açıklanması üzerine Montrö Mukavelesi bir defa daha gündeme gelmişti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Bir İstanbul boğazımız var. Siz Independenta olayını unutuyor musunuz? Hepsinden öte Montrö Muahedesi Türkiye’ye ne kazandırmıştır ne kaybettirmiştir? Bunu hiç düşündünüz mü?” açıklaması yapmıştı.

30 Aralık’ta da Kanal İstanbul projesine yönelik itirazları değerlendirirken Erdoğan “Montrö Mukavelesi’nin siyasi tehdidine” dikkat çekmiş; sonrasında ise katıldığı bir televizyon programında mevzuyla ilgili soruya “Montrö’yü başa takmayın” karşılığını vermişti.

İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu, bu tabirler üzerine “Kanal İstanbul, Montrö’yü baypasa dönüştürebilir ve kasvet yaratabilir. Başta bu varsa, o vakit Çanakkale ile ilgili de bir müdahale gerektirir ki Allah korusun” yorumu yapmıştı.

• Kanal İstanbul: Erdoğan’ın ‘hayalim’, İmamoğlu’nun ‘cinayet’ dediği proje
• Meclis’in kabul ettiği İstanbul Mukavelesi’nin Cumhurbaşkanlığı kararıyla feshedilmesi hukuka uygun mu?

Cumhuriyet