Genelde batı rüzgarları gezegenin orta enlemleri boyunca batıdan doğuya esiyor. Ancak bilim insanları geçtiğimiz onlarca yıl içerisinde bu rüzgarların değişip kutuplara hakikat göç ettiğini fark etmişler. Yapılan araştırmalar, durumun iklim değişiminden kaynaklandığını öne sürüyor. Ama bilim insanları, batı rüzgarlarının kutuplara yanlışsız gerçekleşen bu hareketinin, gelecekteki ısınma senaryoları altında sıcaklıklar ve atmosferdeki karbondioksit (CO2) arttıkça devam etmeyeceğini tartışıyorlarmış. Bu bilimsel sorunun yanıtını bulmak kolay olmamış zira batı rüzgarlarının, geçmişteki sıcak iklimlerde nasıl davrandığına yönelik bilgiler şimdiye kadar kısıtlı durumdaymış.
Columbia Üniversitesi Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi’nde çalışan araştırmacılar, dün Nature bülteninde yayımlanan bir makalede batı rüzgarlarının antik tarihini takip etmede yeni bir sistem tanım ediyorlar. Bu metot, ısınan bir dünyada yaşayabileceklerimiz için bir vekâlet niteliğinde. Lamont’ta yüksek lisans öğrencisi olan baş müellif Jordan Abell ve danışmanı Gisela Winckler, batılı rüzgarların davranışı sorusuna taşıl iklimbilim uygulamanın bir sistemini geliştirmiş ve atmosferdeki dolanım kalıplarının, iklimin ısınmasıyla değişmeyeceğini akla getiren bulgulara ulaşmışlar.
Bulgular, rüzgarların geçmişte nasıl değiştiğine ve gelecekte değişmeye nasıl devam edebileceklerine yönelik bilgilerimizde bir ihtilali simgeliyor.
Denizin derinliklerindeki antik katmanlarda yer alan tozları, rüzgarın bıraktığı dolaylı bir iz formunda kullanan araştırmacılar; üç ila beş milyon yıl evvel meydana gelen rüzgar kalıplarını tekrar oluşturmayı başarmışlar. Rüzgarların (bu durumda batı rüzgarlarının) çöl bölgelerinden uzak bölgelere toz taşıdığını bilen muharrirler, Kuzey Pasifik Okyanusu’ndaki çekirdekleri tahlil etmişler. Günümüzdeki en büyük toz kaynaklarından biri olan ve son birkaç milyon yıldır toz ürettiği bilinen bir bölge olan bu yer, Doğu Asya’nın rüzgar tarafında bulunuyor. Araştırmacılar birbirinden binlerce kilometre uzaklıkta iki farklı bölgeden alınan çekirdekteki tozları ölçümleyerek, tozda (ve böylelikle batı rüzgarlarında) meydana gelen değişimlerin haritasını çıkarmayı başarmışlar.
“Kalıpları neredeyse çabucak görebilmiştik. Datalar çok bariz. Çağdaş müşahedeler ile dengeli olan çalışmamız, rüzgar kalıplarının iklimin ısınmasıyla değişeceğini öne sürüyor” diyor Abell.
Araştırmacılar, Pliyosen periyodunun sıcak kısımları esnasında (Dünya bugünkünden iki ila dört derece Celsius kadar daha sıcakken ama havada, şu şimdikiyle çabucak hemen tıpkı yoğunlukta CO2’nin bulunduğu; üç ila beş milyon yıl evvelki bir dönem), sonradan gelen daha soğuk aralıklarda gerçekleşenlere kıyasla; batı rüzgarlarının global olarak kutuplara daha yakın yerlerde bulunduğunu keşfetmişler.
“Pliyoseni çağdaş global ısınmaya karşılık bir örnek halinde kullandığımızda, batı rüzgarlarının çağdaş çağda gözlenen kutuplara yanlışsız hareketinin, insan etkili ısınmanın artışıyla birlikte devam edeceği olası görünüyor” diye açıklıyor Winckler.
Bu rüzgarların hareketi, fırtına sistemleri ve yağış kalıpları bakımından dev sonuçlar barındırıyor. Üstelik bu araştırma, yağmurun nereye daha fazla ve nereye daha az yağacağını tam olarak göstermese de; rüzgar ve yağış kalıplarının ısınan iklimle birlikte değişeceğini doğruluyor.
Winckler, “Dünya’nın tarih kaydında, rüzgar hareketlerinin ve bunların nasıl değiştiğinin izini sürmek çok sıkıntı olmuştu zira bunlar için iz çıkaran bir şey bulamamıştık. “Şimdiyse bulduk” diyor.
Kaynak: Popular Science Türkiye
Cumhuriyet