Kripto parayla ilgili mağduriyetin 16 Nisan’da Merkez Bankası’nın kripto parayla ödemeyi yasaklayan düzenlemesiyle başladığını belirten Ağaoğlu, “Burada çok önemli mağduriyet yaşanacak. Merkez Bankası yasaklama kararını almadan evvel bir önlem uygulasaydı, bir mühlet verseydi, kaynağı elinde bulunduranlara karşı öteki ülkeye kaçmasınlar diye tedbir alsaydı bu kadar fırtına kopmazdı” diye konuştu.
Ağaoğlu, geçmiş yıllarda hakem heyetlerine giden bilhassa internet ve cep telefonu aboneliklerinde tüketici lehine verilen kararların kamu otoritesinin hakem heyetlerine telkinleri nedeniyle yüzde 90’dan yüzde 60’a kadar gerilediğini vurguladı. Tüketici ile ilgili müdafaa kanunlarının uygulanması gerektiğini söyleyen ve “Milyonlarca yurttaşı yakmayın” diyen Aydın Ağaoğlu ile son devirde yaşanan tüketici mağduriyetlerini konuştuk.
– Son günlerin en çok konuşulan konusu kripto paralar. Thodex dolandırıcılığı ile ilgili ne tıp şikâyetler geliyor?
Bu iş 16 Nisan’da Merkez Bankası’nın kripto paralarla ödemeyi yasaklayan düzenlemesinden sonra başladı.
Beşerler, elindeki varını ağırı bozdurmuş bu alana yatırmış. Biz de tekraren uyarmıştık bu alanla ilgili. Merkez Bankası yasaklama kararını almadan evvel bir önlem uygulasaydı, bir müddet verseydi, kaynağı elinde bulunduranlara karşı öbür ülkeye kaçmasınlar diye tedbir alsaydı mağduriyet yaşanmazdı.
Mesela yakın vakitte faizsiz konut ve otomobil sistemiyle ilgili bir düzenleme yapıldı, şirketlerin kuruluş müsaadesi ve lisans alması için, 100 milyon TL taban ödenmiş sermaye mecburiliği getirildi ve şirketlere aşikâr bir müddet tanındı. Kripto para düzenlemesi yapılırken de bir geçiş süreci olabilirdi. Gerçi faizsiz konut konusunda da kaideleri yerine getirmeyecek ve batacak şirketler olacak. Orada da mağduriyetler yaşanacak. Kripto paradaki üzere bir fırtına kopmadı orada zira müddet konuldu.
– Şu anda faizsiz konutla ilgili şikâyet geliyor mu?
Bu konutlar konusunda şimdiden çok önemli şikâyetler geliyor. Bu alanda firmalar yıllardır faaliyette. Çekilişle konut alıyorlar ,taksitler enflasyon oranında artıyor daima. Burada çekiliş neye nazaran yapılıyor aşikâr değil. Mesela hak sahibi sistemden çıkmak istediğinde paralarını geç ödüyorlar, kesinti yapıyorlar. Alışılmış en büyük mağduriyet ve şikâyetler elektronik haberleşme kesiminde.
HAK ARAMA SÜRECİ UZADI
– Pandemi devrine has ne çeşit şikâyetler alıyorsunuz?
Başı kaygıda olmayan çabucak hemen hiç kimse yok. Bu periyotta toplumsal ara cezasıyla ilgili çok mağduriyet var. İşsiz insanlara yalnızca bu problemden ötürü e-haciz uygulandı. Tüketiciler bu mevzuda perişan. Şu devirde bırakın e-haciz uygulamayı elektrik, su, doğalgaz, internet üzere temel gereksinimler borcundan ötürü kesilmemeli.
– Bu devirde tüketicinin hak aramasında müddet uzadı mı?
Normalinde hakem heyetine giden bir belge 2-2.5 ayda biter. Fakat pandemide bu mühlet çok uzadı. Azami 6 ay sürüyordu artık bu mühletleri aşabiliyor.
TÜKETİCİNİN CAYMA HAKKI VAR
– Ne cins mağduriyetler var?
Bilhassa internet ve cep telefonu aboneliklerinde cayma bedeli konusunda milyonlarca insan mağdur. Tüketici kanunu der ki “Tüketici, 1 yıldan daha uzun olan abonelik mukavelesini rastgele bir münasebet göstermeksizin ve cezai koşul ödemeksizin istediği vakit feshetme hakkına sahiptir.”
– Lakin firmalar bunu kabul ediyor mu?
Kabul etmiyorlar, tüketiciye cayma bedeli çıkarıyor.
Can alıcı nokta şu: Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Tüketiciyi Müdafaa Genel Müdürlüğü’nün üst seviye yetkilileri tüketici kanunu 2014’te çıktığında tüketici hakem heyetlerine cayma bedelinin tüketiciye yansıtılması telkininde bulundular. Kanun hususu var, buna uyulmuyor.
Milyonları yakmayın arkadaş. Tüketici hizmeti iyi alamadığı için zati cayma hakkı var. Gerçi yurttaş internetteki sürat düşüklüğünü de kanıtlayamıyor ki. Tüketici “İnternet suratım düşük” dediğinde firma delille diyor, yurttaş bilişim uzmanı mı nasıl kanıtlayacak. Yok tek aygıtla bağlanmadın, yok modeme uzak bağlandın… Taahhüt ettiği süratte internet kullanamıyorsunuz. Çocuk okula bağlanıyor donuyor, meskenden çalışıyor internete bağlanamıyor. “Kardeşim çıkmak istiyorum” diyorsun “yok” diyor. “2 yıl aboneliğin var çakarız 1000-1200 TL ceza ödeyeceksin” diyor. Her gün bu türlü şikâyet geliyor bana. Ben de diyorum ki 1 yıldan uzunsa aboneliğiniz hiç düşünmeden çıkın.
– O kadar kolay mı sahiden, bu alandaki abonelikleri iptal etmek için yurttaş 40 dereden su getiriyor?
Abone, taahhüdünden evvel kontratını sonlandırırsa kendisine yansıtılacak bedel yalnızca o ana kadar faturaya yansıtılmış indirimler olur. Mesela suram fiyatı, modem parası almamış bunlar olabilir. Geride kalan ayların fiyatı bunlardan az ise az olan taraf yansıtılır. Örneğin 24 aylık ve aylık 100 lira aboneliğiniz var. 22. ayda ayrılmak istediniz. Kanuna nazaran hiçbir ceza ödemeden ayrılabilirsiniz.
Lakin 1 yıllık abonelikte 10. ayda ayrıldınız, 2 ay geride faturanız var 200 TL. 10 ay boyunca size uyguladığı indirimler 500 TL ise kanuna nazaran sizden az olan 200 TL’yi almak zorunda.
Cep, sabit telefon internet aboneliklerini de düşündüğümüzde Türkiye’de yaklaşık 170 milyon abone var. Bunların 10’da biri, 1 yılda müddetinden evvel cayma hakkını kullansa her birine 1000’er lira ceza yansıtsalar yıllık 17 milyar lira ediyor. Yurttaşın cebinden haksız yere firmaların kasasına para gitmiş oluyor.
İnternet servis sağlayıcıları ve GSM operatörleri bir uyanıklık daha yaptılar. Taahhütsüz fiyatlarını çok yükselttiler. Dediler ki benim bu paketim aslında 350 lira… Lakin sen 2 yıl taahhütlü abone ol 100 lira. Zira cayma cezaları yüksek çıksın istiyorlar.
1.5 LİRA İÇİN 2 BİN LİRA AVUKATLIK FİYATI
– Tüketici mahkemeleri ve tüketici hakem heyetlerine giden belgeler yüklü olarak kimin lehine sonuçlanıyor?
Geçmiş yıllarda hakem heyetlerinde belgeler çok daha fazla tüketici lehine sonuçlanırdı. Lakin kamu otoritesinin hakem heyetlerine yaptığı telkinlerden sonra bilhassa internet ve cep telefonu aboneliklerinde tüketici lehine verilen kararlar yüzde 90’dan yüzde 60’a kadar geriledi.
– Hem mahkeme müddetleri uzuyor, hem kararlar tüketicinin alehine çıkıyor, bu tüketicinin hakkını aramasında caydırıcı tesir de yaratıyordur.
Caydırıyor tabi. Yurttaş lanet olsun deyip ceza neyse ödeyim diyor. Haksız yere faturanıza yansıtılan 1.5 liranın peşine düşseniz en az 2 bin lira avukatlık fiyatı ödüyorsunuz. Duruşma gününü mü kovalayacağım diyor. Bu manada tüketicinin işi sıkıntı. En süratli giden mahkeme 2-3 yıl sürüyor. Şirketler cayma bedelini çabucak sizden tahsil ediyor lakin manevi tazminat istiyorsunuz dava en az 2-3 yıl sürüyor oradan da istinaf mahkemesine gidiyor. 5 yıl sonra sonuçlanıyor.
HER İNDİRİME İNANMAYIN
– Tüketici mağdur olmamak için ne yapmalı?
Tüketiciler serüven arayışı içinde olmasınlar. Ücretsiz peynir fare kapanında olur. Birtakım vaatlere, ne de olsa kamunun gözü önünde oluyor kusurlu bir şey olsa kamu otoritesi el koyar diye güvenmesinler. Tüketici gördüğü indirimlerin, duyuruların hepsine inanmasın.
Cumhuriyet
