Prof. Dr. Başar, 31 Ekim Memleketler arası Karadeniz Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada, Karadeniz’in, Türkiye’nin yanı sıra etrafındaki 6 kıyıdaş ülke için, bağlı bulunan ırmaklar ve ağır gemi trafiği ile çok özel bir deniz olduğunu belirtti.
Karadeniz’in, Türkiye’nin de bilhassa ticari manada hem balıkçılık aktiviteleri hem deniz ulaştırma açısından kullandığı bir deniz olduğunu tabir eden Başar, Rusya’nın da ticaretinin en büyük kısmını Karadeniz’i kullanarak yaptığını aktardı.
‘ÇOK ÂLÂ KORUNMASI GEREKEN BİR DENİZ’
Başar, Karadeniz’in özelliklerinin çok fazla olduğuna işaret ederek, “Çok iyi korunması gereken bir deniz lakin her geçen gün artan gemi trafiği, gemilerden kaynaklı kirlilikler kelam konusu olabiliyor. Milletlerarası kurallar gereği bunlar olabildiğince azaltılmış lakin gemi trafiği sonucunda oluşabilecek kazalar çok büyük risk doğuruyor. Petrol kirliliği de bunların başında geliyor. Petrol kirliliğinin önlenmesi, baştan oluşmasını engelleyebilmek gayesiyle birçok çalışma yapılması gerekiyor” dedi.
Bu çalışmaların bilhassa kıyıdaş ülkelerle ortaklaşa yapılmasında yarar olduğunun altını çizen Başar, gemi trafiğinin denetim edilebilmesinin çok değerli olduğunu söyledi.
Başar, gemi trafiği sonucu oluşabilecek kazaların en kıymetli noktalardan biri olduğuna dikkati çekerek, kaza risklerinin hesaplanıp buna nazaran hareket edilmesi gerektiğini vurguladı.
Dünya genelinde olduğu üzere Karadeniz’deki gemi tiplerinin ve büyüklüklerinin son yıllarda değiştiğini lisana getiren Başar, “Eskiden daha küçük gemilerle, küçük tonajda yük taşınıyordu. Günümüzde gemilerin tonajları arttı, bilhassa konteyner gemileri büyüdü. Gemi sayısında çok büyük artış görmezken taşınan tonajlarda çok büyük farklılık görüyoruz. Bu büyük tonajlar da Karadeniz açısından büyük risk doğuruyor, oluşabilecek bir kazanın tesiri çok büyük oluyor bu sefer.” tabirlerini kullandı.
“PETROL NAKLİYATININ BORU ÇİZGİLERİYLE YAPILMASI ÇOK ÖNEMLİ”
Başar, rastgele bir gemi kazası durumunda Karadeniz’in çok büyük tesire maruz kalabileceğini anlatarak, şu değerlendirmede bulundu:
“Karadeniz kıyısında birçok yerleşim alanı bulunuyor. Oluşabilecek bir kaza sonucunda tesirleri tüm çizgileri, kentleri etkileyecek, bilhassa petrol kirliliği bunların başında geliyor. Petrol kirliliği sonucunda deniz canlı hayatına olumsuz tesirleri olmakla birlikte, insanların yaşadığı alanların da kullanılamaz hale gelmesine sebep olacak. Bu yüzden Karadeniz’in çok iyi korunması gerekiyor. Karadeniz’in gemi trafiği ve risklerinin çok iyi planlanması gerekiyor. Oluşabilecek kazalara karşı da her vakit hazır olmak lazım. Bilhassa gemi trafik rotalarının belirlenmesi ve gemilerin geçişleriyle ilgili planlamaların yapılması çok değerli. Kaza olduğu anda denize dökülecek petrolün süratli bir halde toplanması, denetim altına alınması gerekiyor. Bu da ortak iş birliği ile gerçekleşebilir yalnızca. Karadeniz’de bir ülkenin yaptığı hareket, aksiyon yetersiz kalabilir. O nedenle kıyıdaş öbür ülkelerle de ortaklaşa çalışma yapılmalı.”
Ülkelerin petrol kirliliğiyle ilgili birden fazla vakit ortak çalışmalar, tatbikatlar düzenlediğini anımsatan Başar, “Çünkü Karadeniz’de olacak kirlilik yalnızca bir ülkeyi bağlamıyor, kıyıdaş 6 ülkeyi olumsuz tarafta etkileyecek. Bu yüzden de bu denizi daima birlikte muhafazamız gerekiyor” diye konuştu.
Başar, bilhassa petrol nakliyatının çok ağır yük oluşturduğuna değinerek, şunları kaydetti:
“Petrol, Orta Asya’dan Rusya’nın Novorossiysk Limanı’na geliyor, buradan da büyük tankerlerle Karadeniz’de kuzeyden güneye geçişi sağlanıyor. Türk boğazlar sistemi olan İstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi’nden gemiler geçerek dünyanın başka limanlarına bu petrolü taşıyor. Bilhassa petrol nakliyatının boru çizgileriyle Karadeniz’de yapılması çok kıymetli. Olabildiğince deniz trafiğine olan yükü azaltılarak, boru çizgileriyle yapıldığı vakit daha çevreci bir yaklaşım kelam mevzu olabiliyor. Böylelikle kazalar konusunda da Karadeniz’i daha çok korumuş olacağız. O yüzden boru sınırları her vakit daha uygun, denizi daha çok koruyacak bir yapıda olacak. Ayrıyeten Türk boğazlar sisteminde oluşan yükü de daha düşüreceği çok açık.”
Cumhuriyet
