Klimik Derneği, tüm dünyada Covid-19 tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçların başında gelen hidroksiklorokin, favipiravir, remdesivir ve lopinavir-ritonavirin tedavideki aktifliği ve güvenilirliğine ait, bugüne (20 Eylül 2020) kadar yayımlanmış bilimsel çalışmaları tahlil ederek, ayrıntılı bir kıymetlendirme hazırladı. Detaylı kıymetlendirme yazısını tamımını ise buradan okuyabilirsiniz.
İşte dernek tarafından yayımlanan Covid-19 tedavisinde kullanılan ntiviral ilaçlarla ilgili bilimsel görüş:
Hidroksiklorokin: Yeni in vitro/in vivo ve randomize denetimli klinik çalışmalar, ayaktan yahut yatan, hafif/orta/ağır seyirli Covid-19 olgularının tedavisinde hidroksiklorokinin tesirli olmadığını göstermiştir. Hidroksiklorokin, aksini bildiren yeni randomize denetimli klinik çalışma sonuçları olmadıkça Covid-19’un asemptomatik, hafif, orta, ağır formlarının tedavisinde yahut profilaksisinde kullanılmamalıdır. Hidroksiklorokin, bilhassa QT’yi uzatan azitromisin üzere başka ilaçlarla birlikte kullanıldığında hayatı tehdit edebilecek kardiyotoksik istenmeyen tesirlere neden olabilir.
Favipiravir: Covid-19 tedavisinde Favipiravirin tesirini araştıran az sayıda hasta içeren üç randomize denetimli klinik çalışmada, bu casusun viral klirense ve/veya kimi klinik sonuçlara olumlu tesirlerinin olabileceği bildirilmiştir. Bu nedenle, favipiravirin bilhassa pnömonili ve/veya riskli Covid-19 olgularının tedavisinde kullanılabileceği düşünülmektedir. Lakin devam etmekte olan randomize denetimli klinik çalışmaların sonuçları yakından izlenmeli, optimal dozunun ve tedavi müddetinin belirlenebilmesi için in vitro ve ek klinik çalışmalar yapılmalıdır. Favipiravirin Covid-19 tedavisinde yahut öteki indikasyonlarla kullanımı sırasında önemli istenmeyen tesirleri tanımlanmamıştır.
Remdesivir: SARS-CoV-2’ye karşı in vitro ve in vivo hayvan deneylerinde tesirli bulunan remdesivirin 1647 Covid-19 hastasını içeren iki randomize denetimli çalışmada klinik sonuçlara birtakım olumlu tesirleri olduğu gösterilmiştir. Bu nedenlerle remdesivirin orta/ağır seyirli Covid-19 pnömonilerinde kullanılabileceği düşünülmektedir. Yeni klinik çalışma sonuçlarına nazaran kullanım indikasyonları tekrar değerlendirilmelidir. Remdesivirin Covid-19 tedavisinde kullanımı sırasında gelişen önemli istenmeyen tesir bildirilmemiştir.
Lopinavir/Ritonavir: Covid-19 tedavisinde lopinavir/ritonavirin aktifliğini araştıran az sayıdaki randomize denetimli çalışmanın sonuçları birbiriyle uyumsuzdur, 86 hasta içeren bir randomize denetimli çalışmada bu casusun etkisiz olduğu, 199 hasta içeren bir randomize denetimli çalışmada besbelli olmasa da birtakım olumlu tesirlerinin olabileceği, birinde ise ribavirin ve interferonla kombine kullanılması halinde olumlu tesirlerinin olduğu bildirilmiştir. Bu klinik çalışmaların çoklukla az olgu sayılı ve plasebo denetimli olmamasından hareketle ek çalışmaların gerekli olduğu düşünülmektedir. Lopinavir/ritonavirin SARS-CoV-2 üzerine tesirini araştıran in vitro çalışma sayısı azdır, sonuçlar yetersizdir, ek çalışmalar gereklidir. Başka ilaçların mümkün yan tesirler nedeniyle kullanılamadığı orta ağır seyirli Covid-19 geçirmekte olan hamile hastalarda lopinavir/ritonavir bir seçenek olabilir. Lopinavir/ritonavirin Covid-19 tedavisinde, bilhassa kombinasyon rejiminin bir modülü olarak klinik çalışmalar içinde yer alacak formda kullanılması düşünülebilir.
Salgının başlamasının üzerinden sekiz ay geçmiş olmasına karşın hala Covid-19’a karşı tesirli olduğu kesin olarak gösterilmiş bir antiviral tedavi yoktur.
Covid-19’a tesirli bir antiviral bulmak hedefiyle yapılan klinik çalışmalarda en çok incelenen ve tedavide tekrar konumlandırılarak (repurposing) kullanılan casuslar, tesirli tedavi bulunması konusunda vakit kaybına neden olmuş olabilir.
SARS-CoV-2’ye has yeni antivirallere hemen ihtiyaç vardır, mevcut kaynakların yeni casusların araştırılmasına, geliştirilmesine ve çalışılmasına ayrılması en akılcı yaklaşım olacaktır.
Kaynak: HBT
Cumhuriyet