Piyanodaki ustalığı, besteleri ile dünyada iyi tanınan bir sanatkarımız o. Yalnızca mesleğinin sonlarından dünyayı seyretmekle yetinen biri değil. Ülkesinin, halkının, dünyanın problemleri ile dertlenen, niyetlerini her ortamda söz eden, her manada sonları aşan bir hareketli aydın.
Onun pozisyonundakilerin birçok toplumsal medyayı zül sayar. O ise bu kanalları bir gayret, aydınlatma aracı olarak virtüöz maharetiyle kullanıyor. Görüntüleri, yazıları, cüreti ile karanlığı yarmayı sürdürüyor.
Fazıl Say’dan kelam ediyoruz. Suya Yazılan isimli 4. kitabı ile tekrar hayli gündem yaratacak. Toplumsal medyadan paylaştığı anılar, anekdotlar, tavsiyeler, tenkitler, konser seyahatlerinden oluşan yazılar da var kitapta. Müzikle uğraşan, sanatsever herkesin başucu kitabı olacak “olgunlaşmış” ancak “delikanlılığı” elden bırakmayan bir yurtseverin çığlıkları adeta… Fazıl Say ile söyleşiyoruz.
KİTAPLARIM SORUMLULUK TABIRI
– Sevgili Fazıl, nereden çıktı kitap fikri? 50. yaşına bir armağan mı? Korona günleri, içsesini duyma fırsatı mı yarattı?
Kitaplarımın hepsi toplumsal medyada yazdığım yazıların gözden geçirilmesi sonucu basılanlardır. Muharrir değilim, müzisyenim. Tarihe de not düşme sorumluluğum var. Demokrasi, özgürlük, sanat ismine. Kitaplarım sorumluluğumun sözüdür.
Bir yolda ısrarla gidin
– Kitap bazen günlük üzere Cibran ya da Osho kitabı üzere öğütlerle dolu, yer yer matrak anılarla fıkra kitabı üzere. Beethoven sonatlarına dair kısımlarla ders kitabı üzere. Edebiyatta yeni bir cins mü yaratıyorsun?
Çok haklısın. Kitabım genç sanatkarlara tavsiyeler, sanatseverlere bilgilendirmeler üzere anlaşılabilir. Aslında ben kendimle konuşuyorum, kendime tavsiyelerde bulunuyorum. 50 yaşındayım. Kitabı okuyanlar “Genç değilim lakin bana da tavsiye üzere geldi kitabın, hayatla iç içe senin tavsiyelerin, yalnızca müzikle ilgili değil” diyorlar. Felsefi bir yörüngeden kelam ediyorum. Muhakkak bir yolda ısrarla gitmelerini öneriyorum. Kendime öneriyorum. Değişmeyen tek şey değişimdir. Paylaşmak hoş şey. Yeni fikirler ve yeni metotları paylaşmak için yazdım. Konserler için (yılda 130 konser) koşuşturduğumda ruh ve fizikî olarak çok yorucu tempomda kendimle çok baş başaydım. Bir yalnızlık savaşıydı bu birebir vakitte. O yüzden kendime, daha çok da genç sanatkarlara tavsiyelerim oldu.
Hayatımızdan çaldılar
– Ortada iktidarlarla çatışıyorsun. Baskılar, davalar, yıldırma teşebbüsleri…
İktidarlarla hemfikir olmadığımız bahislerde fikrimizi daima söyledik, daima söyleyeceğiz. Beni çok etkileyen sansüre uğradığım periyotlar oldu. İhanetler de var. İlla ki sansürü iktidar yapıyor diye bir şey yok. Bakıyorsun meslektaşlarının kıskançlığı altını oymuş. Ülkemizin son 10-15 yılında sanat ve muhalif sanatkarlar için sansür açısından berbat bir periyot oldu. Bunun içinden hepimiz yara bere içinde çıktık. Hayyam rubaisini retweet ettim diye ceza alıp davanın düşmesi periyodunu içeren 4-5 yılı hayatımızdan çalınmış üzere değerlendiriyorum. Düşünsene, Londra, Hamburg, Berlin’de konser yapmışsın, ülkene dönmüşsün, havaalanından Kartal Adliyesi’ne tabir vermeye gidiyorsun! Filanca cemaatin şikâyeti varmış. Din tüccarlarının eline düştü bir periyot. Temizlenmesi için hepimiz uğraş ettik. En sonunda iktidarın kendisini de yedi bu işler, buna şahit olduk.
ŞİİRE İLGİM BÜYÜK
– Beslendiğin bir damar da Türk şiiri. Nâzım vazgeçilmezin. Daha çok İkinci Yeni fanatiği misin? Ahmet Arif, Dağlarca, Özdemir Asaf, Refik Durbaş, Küçük İskender’e de yer var mı müziklerinde?
Motamot öyle! Şiir küçüklüğümden beri hayatımda. Gençliğimde de şiirler besteledim. Birinci müzikler üzere. Gelecek ay “Şu Dünya’nın Sırrı” isimli bir müzik albümümüz de çıkıyor. Bu sefer eski Türk şairlerinden çok aldım; Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan, Hayyam.. Yenilerden; Aziz Nesin, Sabahattin Ali, Metin Altıok. Her vakit şiire ilgim büyük. Zira, şiirin müzikle olan bütünleşmesinden aldığım haz çok büyük.
‘TÜRKİYE’DE SANAT ORTAMI VAHŞİ’
– Türkiye’deki müzik ve sanat eğitimine çok değiniyorsun. Takım, “memur sanatçılar” konusu.. Devletin sanata, sanatkarlara şaşı bakışı, “üvey evlat” tutumu, önyargılar nasıl değişir?
Sanat dünyaya haykırmalı. Sanatkarın içinde o haykırış, tabir yoksa bunun ismi “memur sanatçılık” oluyor. Müziği sevdirme yerine küstürüyor. Bunun önüne geçmek için istekli genç sanatkarların o takımlarda olması lazım. İDSO, ADSO, Adana vs. takımlar açık, orkestralar eksik. Yıllardır sanatçı alınmıyor. Dünya ile iç içe bir Türk sanatı olması için sistemin tümden ele alınması gerekiyor. Kitabımda bunlara geniş yer verdim. Hengame çıkarmak için değil, ülke iyiliğine, hayrına.. “Memur sanatçı” bir kavram. Çalışan sanatkarlar üstüne alınmasın lütfen. Mevzu memleket konusu.
Usta çırak bağlantısı
– Hocalarını anlattığın kısımlarda bir hüzün çöküyor. Usta-çırak bağlantısı kıymetli midir müzikte?
Çok çok değerli. Ailenden bile daha fazla, daha yakın, ustalarla vakit geçiriyorsun. Mithat Fenmen, Kamuran Gündemir ve Davit Levine hocalarımla haftanın uzun saatlerinde bu sanatın ustalığını öğrenmek için birlikte olurduk. Kamuran Hocam çok kıymetlidir. 1982 sonrası 5-6 yıl, 12-17 yaş ortası kıymetli dönemimde benim gelişimimi o sağlamıştır. Türkiye’deki sanat ortamında birbirini yemeceler, kuyu kazmacalar dünyadakinden daha sert ve yabanî oluyor. Kamuran Hocamı da kendi topluluğu bezdirmiş, harcamıştır. Bunun ıstırabını yaşardı.
“Babam opera yazmamdan yana değil. Demode sanatlar ortasında kaldığını düşünüyor. Enteresan bir şey yaratılırsa, tasarım ve müzik olarak her şeyiyle, enternasyonel olarak ses getirecektir. Ben vokal değil, entsrüman bestecisiyim. Senfonik müzik ve piyano, bazen de müzik besteliyorum. Vakası iyi bilmem, teatral dengeyi iyi kurmam, öğrenmem lazım. Hayatımda yaparım diye düşünüyorum fakat kelamını de vermeyeyim.”
Cumhuriyet
