İstanbul’da mezar yeri fiyatlarına geçtiğimiz hafta artırım geldiği açıklanmıştı. 1 Nisan 2021’den itibaren yürürlüğe girecek yeni fiyatlara nazaran İstanbul’da mezarlık yer bedelleri 100 lira ile 37 bin 400 liraya ortasında değişiyor. Her yıl ortalama 70 bin kişinin hayatını kaybettiği kentte, bilhassa Karacaahmet, Zincirlikuyu, Aşiyan, Edirnekapı üzere mezarlıklarda yer bulunmamasını fırsat bilen bireyler, internet üzerinde yeni bir pazar oluşturdu. Yıllar evvel satın aldıkları ya da akrabalarından miras kalan alanları satışa çıkaran bireyler, bu ilanlarda ‘Sabancı Mezarlığı’na çok yakın, ‘yeşillikler içinde’ üzere ibarelere de yer verdi. İlanlarda 2 milyon liraya mezar yeri satan bile var. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda 17 metrekarelik alanının bulunduğunu belirten bir kişi, burayı 2 milyon liraya satışa çıkarmış durumda. Bir öbür kişi ise 150 bin liraya satışa sunduğu mezar yerinin “Süleyman Hilmi Tunahan Hazretlerine komşu” olduğunu belirtmiş. Emsal formda bir çok ilan bulmak mümkün.
Cenaze, mezar alanı üzerinden fırsatçılık yapmanın gerçek olmadığını belirten İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Mezarlıklar Daire Lideri Dr. Ayhan Koç, “Verdiğimiz o tahsis evrakları üzerinde bu türlü bir satışın olmayacağını net bir halde belirtiyoruz. Vatandaşların ellerindeki ‘mezar yeri kullanım belgelerini’ tapu olarak geçiyor fakat bu tapu değil, kullanım evrakı. Kullanım dokümanı kime aitse o kişi kullanır. Bunun dönemi, satılması kelam konusu olamaz” dedi.
“KULLANMAK İSTEMEDİĞİ MEZAR YERİNİ İBB MEZARLIKLAR DAİRESİ’NE BAĞIŞLAMALI”
Belgeyi kişinin kendisi ya da varislerinin kullanabileceğini anlatan Dr. Ayhan Koç, “Bu asla tapu yerine geçmez, yanlış anlaşılmayı ortadan kaldırmamız gerekiyor. O tahsis evrakı üzerinde mezar yerinin bölümü ve satışının kelam konusu olmadığı muharrir. Hali tapuya benzediği için süregelen bir alışkanlık olarak vatandaş “tapum var alır satarım” diye düşünebiliyor. Mezar yeri ile ilgili süreci bizim aracılığımızla yapmak zorundalar. Birinin diğer birine mezar yeri satması kelam konusu değil. Bunun İBB Mezarlıklar Dairesi için bir geçerliliği yok. Bu türlü bir süreci bizden talep etmeleri gerekir. Biz de şahıslar ortası satışa müsaade vermiyoruz. Kendi tahsis dokümanını kullanmak istemeyenlerin yapacağı tek şey ise tahsis ettiği mezar yerini İBB Mezarlıklar Dairesi’ne bağışlamak. Öteki türlü bir çıkar elde etmesi kelam konusu olamaz” sözlerini kullandı.
” ‘BEN YERİMİ ALDIM’ DEME TALİHİNE SAHİP DEĞİLLER”
Dr. Ayhan Koç, bu cins süreçlerde bulunan ve mezar yeri almak isteyen şahıslara şu ihtarlarda bulundu:
“’Benim mezar alanım var, gelin size satayım’ diyen insanlara muhakkak inanmayın. Bu türlü alakalara girmeniz kendi menfaatiniz değil zararınız olacaktır. Bu tıp süreçler için yasal adres her vakit mezarlıklar dairesi. Bunun dışında gerçekleşecek tüm bağlar gayri yasal olacaktır. Bu tıp yasal olmayan süreçler İBB’yi ilgilendirmez. Bu türlü bir satış sonrası, mezar yerini alan kişi ‘ben yerimi aldım’ deme bahtına sahip değildir. Bütün vatandaşları uyarıyorum.”
“570’İN ÜZERİNDEKİ MEZAR ALANIMIZ İÇİNDE YÜZDE YÜZ DOLU OLAN ALANLARDA VAR”
İstanbul’da yılda ortalama 70 bin civarında cenaze olduğunu anlatan İBB Mezarlıklar Dairesi Lideri Dr. Ayhan Koç, “Bu cenazelerin yaklaşık yüzde 30’u kentler ortası naklediliyor. Başka cenazeler ise İstanbul’daki mezar yerlerine defnediliyor. Bu aslında çok büyük bir sayı. Pandemi sürecini saymazsak yüzde 30 oranından kent dışına nakil yapmamıza karşın önemli manada mezar yeri gereksinimimiz doğuyor. Bu yılda ortalama 250 dönüm arazi demektir. Bu gereksinimi sürdürebilme imkanı İstanbul için uzun vadede büyük bir sorun olacaktır. 50 yıl sonra oluşabilecek sıkıntıya dair cenazelerin nasıl defnedileceği istikametinde bir program yapmak lazım. Şimdilik tek kahrımız bireylerin istedikleri alanda cenazelerin defnedilememeleri. Bu kelam konusu değil. 570’in üzerindeki mezar alanımız içinde yüzde yüz dolu olan alanlarda var. Buralardan talep edildiğinde yer bulmak çok kolay değil” değerlendirmesinde bulundu.
“KABAHATLER KANUNUNA NAZARAN İDARİ YAPTIRIM OLABİLİR”
Hususun hukuksal boyutu hakkında değerlendirmede bulunan Kadir Has Üniversitesi’nden Hukukçu Doç. Dr. Nilay Arat, “Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun’a nazaran genel mezarlıkların mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde köy tüzelkişiliklerine aittir. Bu yerler satılamaz ve kazandırıcı zamanaşımı zilyedliği yolu ile iktisap edilemez. Bu kapsamda vatandaşların sahip olabilecekleri hak “mezar yeri kullanım belgesiö ile belirlenen bir “kullanım hakkıödır. Bireyler “mezar yeri kullanım dokümanı ismini verdiğimiz evrak ile kullanım hakkını elde ediyorlar. Bu hakkın niteliği Yargıtay kararlarında “taşınmaz mal mülkiyeti değil, ilgili mevzuat kararları çerçevesinde tesis edilmiş, kendine has bir kullanma hakkıö olarak nitelendiriliyor. Cenaze ve Defin Hizmetleri Yönetmeliği yeterince de bu hak yalnızca “mezar tahsis dokümanı alan kişinin mevzuatta belirlenen akrabalarıöna devredilebiliyor. Mezar yeri tahsis dokümanı kararlarına nazaran de bu dokümanın tapu niteliği olmayıp mezar yerinin kullanımına müsaade veren evrak niteliğinde olduğu, mülkiyetin belediyeye ilişkin olduğu ve 3. şahıslara satışın yapılamayacağı” karar altına alınmış durumdadır. Hasebiyle bu formda vatandaşlara kullanım hakkı verilen mezar yerinin 3. bir bireye satışı hukuken mümkün değildir. Bu türlü bir satışı hata olarak düzenleyen kanun kararları olmamakla birlikte kamu hukukî kişiliği mülkiyetinde bulunan ve kamu malı olarak kabul edilen kamu malından özel yararlanma rejimi kapsamındaki tahsise ve ruhsata muhalif tavrın Belediye Kanunu ve Kabahatler Kanunu kapsamında bir idari yaptırımla karşı karşıya kalabileceği” ikazında bulundu.
Mezar yeri üzerindeki kullanım hakkının hiçbir vakit satın aldığını tez eden bireye geçmeyeceğini de hatırlatan Doç. Dr. Nilay Arat, “Dolayısıyla mezar yerini ilgili kamu hukuksal kişiliğinden değil 3. bireylerden aldığını tez eden kişi buna bağlı hak elde edemez. Sonrasında mezarlığı onarmak/inşa etmek istediğinde zati belediyeden “mezar inşaat müsaadesi belgesi” alması gerekecektir. Ruhsatı alması da mümkün olmayacaktır” dedi.
“KIZIM MASTER KAZANDI O YÜZDEN SATIYORUM”
DHA muhabirinin telefonla ulaştığı internet üzerinden mezar yeri satan biri “Yerimiz Karacaahmet Mezarlığı’nda hem cadde kapısına hem mezarlığın içindeki ana yola yakın” diyerek şu bilgileri verdi:
“Tek kişilik mezar yeri. 100 bin liradan satışa koydum lakin pazarlık yapılabilir. Resmi olarak mezarlık yeri satışı yasak fakat biz yalnızca noter üzerinden size kullanım hakkı vereceğiz. Bundan sonra kullanım size aittir diye noterden bir evrak hazırlayacağız. Babamın anneannesi yatıyor. Kızım master kazandı şu andaki ekonomik koşullarım iyi olmadığı için mecburiyetten satıyorum. Ben de mezar yeri satmaktan ötürü çok mutlu değilim. Beğenilen bir şey değil tahminen ancak aklıma yalnızca o geldi.”
“İŞLEMLERİ AVUKATLA YAPACAĞIZ BADİRE OLMAYACAK”
Tek kişilik yerin 35 bin lira olduğunu belirten bir öbür kişi ise “İki mezar yeri var. Tek kişilik yer 35 bin lira. Biz avukatla birlikte satış süreçlerini gerçekleştireceğiz. O neden kasvet olmayacak. Avukat süreçler için bize yardımcı olacak, vekalet de avukatta. Bu mezar yeri arkadaşa babaannesinden miras kalmış. Arkadaşım maddi açıdan sıkıştığı için satıyor. Ona yardımcı olmak istiyorum, internet üzerinden ilan verdim” diye konuştu.
Cumhuriyet
