Temel Muhtaçlık Derneği (TİDER) İdare Heyeti Lideri Hande Tibuk, bu periyotta, çocuk mamasından çocuk bezine, besinden paklık eserlerine, giyime kadar temel muhtaçlık eserlerinin hepsine talep olduğunu, muhtaçlık sahibi kişi sayısında yaklaşık yüzde 35-40 artış yaşandığını vurguladı.
Tibuk, Pandemi ile birlikte tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de yardıma gereksinim duyan kişi sayısının arttığını vurgulayarak dernek olarak besin bankaları vasıtasıyla 700 bin, Dayanak Market ile de 11 bin civarında kişinin temel muhtaçlıklarını karşıladıklarını söz etti. Tibuk, “Bu periyotta muhtaçlık sahibi sayısında artış oldu fakat bize de daha çok bağış geldi, daha çok şahsa yardımda bulunduk” dedi.
İnsanları gereksinim sahibi olmaktan çıkarmayı hedeflediklerini bu nedenle 109 kişiyi işe yerleştirdiklerini anlatan Hande Tibuk ile TİDER’in faaliyetlerini ve pandemi devrinde yoksulluğu konuştuk.
DAYANAK VERENLER ARTTI
n Pandemi ile Türkiye’de önemli bir yoksullaşma yaşandı. Bu, size olan müracaatları nasıl değiştirdi, daha çok hangi eserler için talep arttı?
TİDER olarak besin bankacılığı yapıyoruz. Olağan temel muhtaçlık eserleri, bebek eserleri, giysiler Maltepe’deki Desek Market aracılığıyla da muhtaçlık sahiplerine ulaştırılıyor.
Pandemi süreci tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de muhtaçlık sahibi sayısında artışa neden oldu. Bu manada yüzde 35-40 civarında artış olduğunu görüyoruz. Ancak ne kadar yoksullaştık bunu biz tespit edemeyiz. Bu devirde birçok dal önemli yara aldı, işsizlik yükseldi muhtaçlık sahibi aile sayısı arttı. Lakin bu devirde dayanak verenlerde de önemli artış oldu. Memleketler arası şirketlerin çok önemli kampanyalar aracılığıyla dayanakları oldu. Biz de olağandan daha fazla yardımda bulunduk. Türkiye’de Besin Bankacılığı Ağı oluşturduk, açlığın ve israfın olmadığı bir gelecek için çalışan The Küresel Foodbanking Network’ün (GFN) üyesiyiz. Onlar üzerinden birçok küresel şirket bize bağış yaptı.
n Kaç tane besin bankasına ulaştınız?
TİDER’in prensipleriyle milletlerarası besin bankacılığının standartlarında 36 kentte açılan 49 besin bankası var. Bu besin bankalarının bağış almalarını sağlıyoruz. Gereksinim sahiplerinin nasıl tespit edileceğini söylüyoruz. Besin bankacılığı genelde market formatında çalışıyor. Bir taraftan da israfı da azaltarak bir yarar sağlamaya çalışıyoruz. Büyük besin firmaları ve market zincirleriyle çalışıyoruz. Onların bağışlarını ağımıza kayıtlı olan besin bankalarına ulaştırmaya çalışıyoruz. Eserler satın alınarak da gereksinim sahiplerine dağıtılabilir, bağış yoluyla kimi eserler israfa gitmeden de bağışlanabiliyor.
n İsraf derken hangi eserler?
Bazen fazla üretim, ambalaj değişikliği oluyor ya da promosyon eserler olabiliyor. Mesela çocuk bezleri, güçlü bakliyatlar, salça, zeytinyağı üzere birçok kalemde eser. Nakit bağışı da alıyoruz, bununla muhtaçlık eserlerini satın alarak besin bankalarına veriyoruz. Geçen yıl büyük besin zincirlerinden büyük yardımlar ve dayanaklar geldi.
GEREKSİNİM SAHİPLERİ YÜZDE 35-40 ARTTI
n Türkiye’de yoksulluğun boyutuyla ilgili elinizde ne tıp bilgiler var?
Ülkemizdeki hanehalklarının yüzde 22’si yoksulluk sonunun altında yaşıyor. Her 10 konuttan ikisinde aileler yoksulluk hududu altında yaşıyor ve temel gereksinimlerini karşılayamıyor. Muhtaçlık sahipleri yüzde 35-40 artsa dahi bunun süreksiz olduğunu düşünüyorum. Biz yoksulluğun azalmasına katkıda bulunmak istiyoruz. İnsanların daima bağışlarla ayakta kalmasını yanlışsız bulmuyorum. O yüzden istihdam programı bizim için çok kıymetli. Gereksinim sahiplerinin kendi ayakları üzerinde durmasını teşvik etmemiz gerekiyor. İnsan onuruna yakışır biçimde, herkes asgarî gereksinimlerini karşılayabilsin istiyoruz.
SİSTEMLİ BAĞIŞ YAPIN
n Türkiye halkı sahiden yardımsever mi, herkes üstüne düşeni yapıyor mu?
Hem kamuda hem derneklerde çok dayanılmaz bir yardımseverlik anlayışı var. Biz Afet Platformu kurucu üyesiyiz. Afetler sonrası insani yardım çalışmalarında da alanda oluyoruz. Fakat bağış yapma konusunda, Türkiye biraz daha gelişmiş ülkelerin gerisinde duruyor. Bir afet olduğunda o anda Türkiye halkı seferber oluyor. Ancak olağan vakitte yardım kuruluşları ya da derneklere, örneğin 50 TL bağışlayan yok. Rutin her ay tertipli olarak bağış yapma kültürü yok. Yardım etmek istiyorsanız bir dernek seçin, orayı gidin ziyaret edin, faaliyetlerini inceleyin ve ayda 20-50 TL tertipli bağış yapın. Onun değeri çok fazla.
n Takviye Market’ten kaç kişi faydalanıyor, sistem nasıl çalışıyor?
11 bin civarında aile faydalanıyor. Dayanak Market’ten, bölge kaymakamlıklarına bağlı toplumsal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına müracaatları sonucu belirlenen gerçek muhtaçlık sahipleri yararlanıyor. Raflarda temel muhtaçlık sınıfına giren pek çok besin, paklık, hijyen ve giysi eserine yer veriyoruz. Beşerler olağan markete alışveriş yapar üzere gidiyor. Belirlenen gereksinim sahiplerine belirli bir puan veriliyor. Diyelim ki 300 puanınız var, marketteki eserlerin üzerinde de sayılar yazıyor. 300 puanla tahminen olağanda 2-3 bin liralık alışveriş yapabilirsiniz. Beşerler bir seferde değil, vakte yayarak gereksinimlerini alabiliyorlar. Puanlarını günlük zerzevat meyve alımında da kullanabiliyorlar.
n Her aileye birebir oranda mı puan veriliyor?
Hayır, gereksinimlerine, konutta kaç kişi yaşadığına nazaran değişebiliyor. Daima yardım alanlar da var. Marketimizden yardım alan ailelerin çocuklarına dönük TİDER gönüllüleri tarafından organize edilen etkinliklerimiz de oluyor; pandemi öncesinde piknik, kitap okuma aktiflikleri üzere aktivitelerimiz de oluyordu. Muhtaçlık dediğimiz yalnızca yeme içme değil aslında bu cins gereksinimlerin da giderilmesi de değerli. Türkiye’de her 10 çocuktan ikisi beslenme yetersizliği ve hijyen kaynaklı sıhhat meseleleri yaşıyor.
325 BİN TON BESİN ÇÖPE GİDİYOR
n Türkiye’de israfın boyutu nedir?
Bir yılda ülke muhtaçlığının 4 katı besin ve hijyen unsuru üretiliyor. Yılda 325 bin ton besinin atığa dönüştüğü varsayım ediliyor. İsrafın kestirim edilen maliyeti 414 milyar TL.
n TİDER’den yardım alan muhtaçlık sahibi sayısı kaça ulaştı?
Bizim Maltepe’deki Dayanak Market’ten yaklaşık 8 bin aile yararlanırken bu sayı 11 bin civarına çıktı. 49 besin bankası vasıtasıyla da şu anda 700 bin bireye ulaşıyoruz. Pandemi süreci olağan ki gereksinim sayısını artırdı, bunların bir kısmı geçicidir. Fiyatsız izinde olanlar tekrar işe döndüklerinde ya da hayat olağana dönüp işsizler iş bulduklarında muhtaçlık sahibi olmaktan çıkacaklardır.
Bizim asıl maksadımız, insanları muhtaçlık sahibi olmaktan çıkarmak. Onun için de istihdam programımız var.
10-15 YENİ BESİN BANKASI AÇILABİLİR
n Dayanak Market sayısını artırma planınız var mı?
Dayanak Market’ten fazla daha fazla besin bankasının açılması için çalışıyoruz. Daha çok market zinciri, besin üreticisi sisteme bağışta bulunsun diye çabalıyoruz. Bu yıl 10-15 yeni besin bankasının açılması sağlanabilir. Besin bankacılığıyla ilgili biraz daha yasa çalışmaları yapılmalı, bu alan daha fazla teşvik edilmeli. İsrafı önleyerek yoksulluğun azaltılması mümkün. Bizim ağımızda aşevleri de var. Onlara da besin eserleri temin ediyoruz.
n Besin bankası nedir?
Besin bankası, bağışlanmış besin, giysi, paklık ve hijyen eserlerini toplayan, ayrıştıran, depolayan ve gereksinim sahiplerine dağıtan bir sivil toplum örgütlenmesidir. Bugün dünya genelinde 30 bine yakın besin bankası, 6.5 milyon şahsa 540 bin ton besin dağıtmaktadır.
109 KİŞİYİ İŞE YERLEŞTİRDİK
n Siz de mi işe yerleştiriyorsunuz?
Maltepe’deki Dayanak Market vasıtasıyla ulaştığımız gereksinim sahiplerinden 109 kişinin iş bulmasına aracı olduk. Takviye İK ile çalışabilecek durumda olup çalışamayanları ve bilhassa mesken bayanlarını çalışmaya teşvik ediyoruz. Ya bir kurumda çalışmasını sağlıyoruz ya da mikro teşebbüs çalışmaları yaparak meskenden çıkamayan bayanların meskende yapabilecekleri işler bulup gelir elde etmelerini sağlayacak modellerimiz var. Bu cins projeleri geliştirmeye devam ediyoruz.
n Pandemide bilhassa hangi eserlere talep arttı?
Besin, paklık, hijyen eserleri bunların hepsi temel muhtaçlık eseri. Hepsine talep var.
Cumhuriyet
