Memurlar çoklukla 5 gün, 12 gün yahut 19 gün biçiminde yıllık müsaade talebinde bulunmakta, müsaadenin başlangıcının Pazartesi, bitişinin ise Cuma gününe denk gelmesine ihtimam göstermektedir. Bunun temelinde yıllık müsaadelerde iş günü aslının uygulanmaması Cumartesi ve Pazar günlerinin de müsaade gün sayısına dahil edilmesi yatmaktadır. Bu yolla 5 gün müsaade alan memur 9 gün, 12 gün müsaade alan memur 16 gün, 19 gün müsaade alan memur 23 gün müsaade kullanmış olmaktadır. 12 gün müsaade kullanan memurun 2, 19 gün müsaade kullanan memurun 4 günü tatil olduğu halde yıllık müsaade içinde eriyip gitmektedir. Yıllık müsaade mühleti içinde kalan hafta sonlarının müsaade gün sayısına dahil edilmesinin hukuksal bir temeli var mı, yoksa yerleşik bir uygulama mı olduğunu bu yazımızda kıymetlendirmek istiyoruz.
Anayasanın 50. unsurunda dinlenmenin çalışanların hakkı olduğu, fiyatlı hafta ve bayram tatili ile fiyatlı yıllık müsaade hakları ve kurallarının kanunla düzenleneceği belirtilmektedir. Bu karara uygun olarak Devlet Memurları Kanunu’nda Devlet memurlarının hakları sayılırken 23. unsur ile müsaade hakkına da yer verilmiştir.
657 sayılı Kanunun 102. unsuruna göreDevlet memurlarının yıllık müsaade müddeti, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gün olup, nadiren uygulansa da zarurî hallerde bu mühletlere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilmektedir.
Mezkür Kanunun 103. unsurunda ise, “Yıllık müsaadeler, amirin uygun bulacağı vakitlerde, toptan yahut muhtaçlığa nazaran kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izliyen iki yılın müsaadesi bir ortada verilebilir. Cari yıl ile bir evvelki yıl hariç, evvelki yıllara ilişkin kullanılmayan müsaade hakları düşer.
Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde müsaadeli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve öteki mazeret müsaadeleri dışında, ayrıyeten yıllık müsaade verilmez.
Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan çalışana, her yıl yıllık müsaadelerine ilaveten bir aylık sıhhat müsaadesi verilir.” kararları yer almaktadır.
Konuyla ilgili öteki değerli düzenlemelere Kanunun 99 ve 101. unsurlarında yer verilmiştir. Buna nazaran memurların haftalık çalışma müddeti Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere genel olarak 40 saat olarak belirlenmiştir. Kanunun 101. hususunda günün yirmidört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve biçimlerini belirleme konusunda kurumlara yetki verilmiştir.
2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 3. unsurunda hafta tatili Pazar günü olarak belirlenmiş, bu tatilin 35 saatten az olmamak üzere Cumartesi günü en geç saat 13.00’ten itibaren başlayacağı karar altına alınmıştır.
Memurların yıllık müsaade müddetine hak kazanmaları ve müsaade kullanımına ait olarak geçmişte 62, 140 ve 154 Seri Numaralı Devlet Memurları Kanunu Genel Bildirimleri yürürlüğe konulmuştur. Gerek üstte yer verdiğimiz Kanun kararları gerekse de bahsi geçen Bildirimlerde müsaade gün sayısının iş günü olarak uygulanıp uygulanmayacağı konusunda bir tespit yahut değerlendirmeye yer verilmemiştir.
Devlet İşçi Başkanlığı kapatılmadan evvel 2016 yılında vermiş olduğu bir görüşünde yıllık müsaade mühleti içinde kalan Cumartesi ve Pazar günlerinin yıllık müsaadeye dahil edileceğini kıymetlendirmiş, fakat müsaade mühleti içinde kalan kalan ulusal bayram ve genel tatil günleri ile idari müsaadelerin mesai günlerine denk gelen kısmının yıllık müsaadeye dahil edilmeyeceğini belirtmiştir. Bu görüşü incelediğimizde yapılan değerlendirmelerin açık bir tüzel desteği olmadığını yoruma dayalı olduğunu görmekteyiz. Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile idari müsaadeli kabul edilen günler mesai günü değil, bu makul bir yaklaşım lakin Cumartesi ve Pazar günü de mesai günü olmadığı halde neden yıllık müsaadeye dahil ediliyor sorusunun karşılığını mülga Başkanlığın görüşünde bulamıyoruz.
İşçilerde durum farklı olup 4857 sayılı İş Kanunu’nda bu hususa ait açık bir düzenleme yapılmıştır. Kanunun 56. unsurunda “Yıllık fiyatlı müsaade günlerinin hesabında müsaade mühletine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri müsaade mühletinden sayılmaz.” denilmektedir. Bu karar uyarınca gerek kamuda gerekse özel bölümde çalışan çalışanlar iş günü hesabıyla yıllık müsaade kullanabilmekte, memurla kıyasladığımızda tıpkı tarihler ortasında örneğin memur 19 gün müsaade kullanırken çalışanlar 15 gün müsaade kullanmış sayılmaktadır.
Sonuç olarak yıllık müsaade kullanan memurların müsaade müddeti içinde kalan Cumartesi ve Pazar günlerinin yıllık müsaadeye dahil edilmesinin yasal bir destekten çok bir teamül olarak uygulandığını, bu mevzudaki görüşlerin tutarlılığı bulunmadığını anlıyoruz. Cumartesi ve Pazar günleri mesai günü olmaması noktasında idari müsaade, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile tıpkı nitelikte olduğu halde yapay bir farklılık oluşturularak bahsin çalışanların aleyhine olacak biçimde yorumlanmasının uygun olmadığını, memurların yıllık müsaadelerinin de mesai günü temel alınarak verilmesinin önünde bir pürüz bulunmadığını değerlendirmekteyiz.