Artan hayat pahalılığı ve derinleşen işsizliğin tesiriyle intihar edenlerin sayısı çoğalıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, 2002’den bu yana ülke genelinde toplam 4 bin 801 kişi geçim düşüncesi yüzünden hayatına son verdi. Birebir sebepten intihar edenlerin son 5 yıldaki sayısı da 1370 kişi. 2018 Ağustos’ta yaşanan kur kriziyle derinleşen ekonomik kriz, yalnızca son 2 yılda ise 566 yurttaşın intihar etmesine yol açtı. Ülke genelinde ekonomik sebepler yüzünden yaşanan intiharların toplam intiharlar içindeki hissesi 2018’de yüzde 7.3 iken 2019’da yüzde 9.4’e yükseldi. Güvenilirliği sorgulanan TÜİK’in dataları bile son 7-8 yıldır, her yıl 3 bini aşkın yurttaşın geçinemediği için intihara sürüklendiğini ortaya koyuyor. 2020’ye ait bilgiler ise şimdi açıklanmadı. Lakin çift haneye demirleyen enflasyon, daima artan işsizlik, ithalata bağımlı üretim yüzünden yükselen maliyetlerin vatandaşa artırım olarak dönmesi üzere mevcut nedenlere bu yıl bir de Covid-19’un yarattığı kriz eklendiği için bu yıl geçim problemi kaynaklı intiharlarda patlama bekleniyor.
KRİZ TETİKLİYOR
Bu beklentiyi destekleyen datalar, Personel Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi’nde (İSİG) mevcut. İSİG’e nazaran yalnızca işyeri içinde ve/veya işe bağlı olarak intihar edenlerin sayısı 2020’nin birinci 8 ayında 54 kişi. İSİG üyesi Kansu Yıldırım, “Pandeminin getirmiş olduğu ağır çalışma şartları nedeniyle bu yıl sıklıkla personel intiharları artarak gündeme gelecek” diye konuştu.
Yıldırım, personel intiharlarına yol açan dört temel sınıfsal nedenin öne çıktığına vurgu yaparak bu nedenleri “işsizlik, borçluluk, iş yükü/tükenmişlik ve baskı” olarak sıraladı. Yıldırım, “2001 krizinden sonraki 2002 yılında 327, 2003 yılında da 385 kişi intihar etti. Düşme eğilimi 2008’deki ekonomik kriz sonrası yerini yükselmeye bıraktı. 2008’de 289 kişi, 2009’da 318 kişi geçim zorluğundan ötürü intihar etti. Son üç yılı incelediğimizde ise 2017’de 232 kişinin, 2018’de 245 kişinin ve ekonomik krizin tesirinin hissedilmeye başlandığı 2019’da ise 321 kişinin geçim zorluğu yüzünden intihar ettiğini görüyoruz” dedi.
YOKSULLUK SÜRÜKLÜYOR
Yoksulluğun yarattığı çaresizlik yüzünden intihar edenlerin örneği çok. Adem Yarıcı isimli bir yurttaşın, 2020 Şubat’ta Hatay Valiliği önünde “Çocuklarım aç, iş istiyorum, anlamıyor musunuz” diyerek kendini yakması tüm Türkiye’yi derinden sarsmıştı. Yarıcı, hastaneye götürüldüğü sırada kalp krizi geçirmiş ve hayatını yitirmişti. Birebir aylarda bir öteki yurttaş ise Meclis önüne gelerek “Açım, çocuklarım aç!” diyerek intihar teşebbüsünde bulunmuştu. 35 yaşındaki bu yurttaşa yardım edilmesi şöyle dursun, gözaltına alınmış, “yasadışı eylem” yapmaktan süreç yapılacağı belirtilmişti. Misal vakalar ise sürüyor.
Erzincan’daki seyyar satıcı Yavuz Polat, 3 Ağustos’ta zabıtanın tezgâhına el koymasından sonra kendini yakarak intihar etti. 25 Eylül’de de Çayırova’da dış cephe işiyle uğraşan 39 yaşındaki Levent Akar, borçlarını ödeyemediği için işyerinde kendisini asarak ömrüne son verdi. Evli ve üç çocuk babası Akar’ın yaklaşık 400 bin TL borcu olduğu belirtildi. İntihar etmeden evvel eşini arayıp, “Ben artık yapamıyorum. Kendine ve çocuklara iyi bak. Hakkını helal et” dediği öğrenildi.
Van’da intihar eden Mesut Babat için ise kardeşi Hüsnü Babat, şöyle demişti: “Kardeşimin borçları vardı fakat ödenmeyecek kadar büyük borçlar değildi. Fakat işsizlik, maddi kasvetler nedeniyle kendini çaresiz hissetti. Borcu olduğunu da bizlere söylemedi. Daima içine attı. Kardeşim intihar ettiğinde en küçük çocuğu 14 aylık, en büyük çocuğu ise 16 yaşındaydı. Çocuklar daima babalarını soruyor. Onları o denli gördükçe içimiz parçalanıyor. Kardeşim intihar edecek bir insan değildi lakin işsizlik, yoksulluk nedeniyle kendi canını kıydı ve bizleri de öldürdü.”
İŞ YOK, PAHALILIK ARTTI
Emek örgütlerine nazaran artan hayat pahalılığı yüzünden yükselen intihar hadiseleri, Covid-19 pandemisiyle birlikte daha da derinleşecek. Zira 2018 Ağustos’ta yaşanan kur kriziyle derinleşen ekonomik kriz, her geçen gün pahalılığı da işsizliği de artırmaya devam ediyor. Bu süreçte yurttaşın borçluluk oranı da katlanarak artıyor:
– Döviz kurundaki her artış, üretmek için hammadde ithal etmek zorunda olan Türkiye’de enflasyonu tetikliyor ve çarşı pazardaki her şeyin zamlanmasına yol açarak yurttaşın alım gücünü azaltıyor: 2020’nin başında 339 dolar olan minimum fiyat, dolar/TL’nin 7.90 düzeyini aşmasının akabinde ekim ayı prestijiyle 293 dolara indi.
– Son 5 yıl içinde bankalar tarafından takibe alınan ve hala borcu devam eden icralık yurttaş sayısı, 2020 Ağustos prestijiyle 3 milyon 489 bin 933 kişi oldu.
– Vatandaşın borcu yalnızca 25 Eylül-2 Ekim haftasında 4 milyar lira artarak 810.3 milyar liraya yükseldi. Bu borcun 676 milyar lirası tüketici kredilerinden, 134.3 milyar lirası kredi kartlarından kaynaklandı.
10 MİLYON İŞSİZ
– 2020 Ocak-Ağustos aralığında 301 bin 840 yurttaş tüketici kredisini, 278 bin 53 kişi de kredi kartı borcunu ödeyemediği için bankalar tarafından icra takibine alındı.
– Açıklanan son datalara nazaran, TÜİK, ülkede 4.2 milyon işsiz olduğunu açıkladı lakin DİSK-AR’a nazaran ülke genelindeki işsiz sayısı 9.8 milyon.
– TÜİK ve İŞKUR bilgilerine nazaran, 15-34 yaş kümesindeki gençlerin tam 2 milyon 506 bini işsiz.
– Finansal istikrarsızlıkla başlayan ve Nisan 2018’den itibaren tesiri barizleşen ekonomik kriz sürecinde 15-34 yaş kümesi genç çalışan sayısı 1 milyon 186 bin kişi azaldı.
– İstihdamın bir yılda 1 milyon 254 bin kişi azaldığını duyuran DİSK-AR, ümitsiz işsizlerin sayısının da son bir yılda 614 binden 1 milyon 335 bine yükseldiğini duyurdu.
– Başta TÜİK olmak üzere açıklanan resmi bilgilere olan güvensizlik her geçen gün artsa da yeniden de karamsar tabloyu gizleyemiyor. Örneğin, İŞKUR bilgilerine nazaran, yalnızca 2020’nin birinci 8 ayında işsizlik ödeneği almak için İŞKUR’a başvuran işsiz sayısı 1 milyon 138 bin 725 bireye ulaştı. Yani işten çıkarma yasağına karşın 8 ayda 1.1 milyon kişi işsiz kaldı.
– İşe yerleştirilen kişi sayısı ise 2020 Eylül’de yüzde 50.1 azalarak 91 bin 130’a düştü. Aylık azalış oranı ağustosta yüzde 27.6 idi.
100 SANATÇI VEFATA TERK EDİLDİ
Müzik ve Sahne Sanatkarları Sendikası’nın (MÜZİK-SEN) bilgilerine nazaran, Covid-19 pandemisinin başladığı 2020 Mart’tan eylüle kadar yaklaşık 100 sanatkarın ekonomik zorluk nedeniyle intihar ettiği iddia ediliyor. Bu mevzuyu gündeme getiren CHP Ankara Milletvekili Gamze Taşcıer ile konuştuk. Vefata terk edilen kelam konusu 100 kişinin kimilerinin müzisyenliği ek iş olarak yaptığına dikkat çeken Taşcıer, pandemiyle birlikte ek işin de mümkün olmadığını, bunun da geçim külfetini artırdığının altını çizdi.
YÜKSELECEK
Ekonomik nedenlerle intihar edenlerin mesleksel kırılımının resmi verilerce olmadığını, MÜSİK-SEN’in datalarının de kestirim olduğunu belirten Taşcıer, “Bu sayıların kasım ayından itibaren daha da yükselmesi bekleniyor” diye konuştu.
Taşcıer şöyle devam etti: “Mart ayından bu yana çalışamayan yahut çalışırken yasaklardan kaynaklı mağduriyet yaşayıp ekonomik ve manevi yıkım yaşayan yüz binlerce müzisyen var. Ne kısa çalışma ödeneği ne işsizlik maaşı alabiliyorlar. Ülke çapında işsizliğin tavan yaptığı bir devirde diğer bir iş yapmak isteseler onu da bulamıyorlar. Vakit geçmeden sanatkarlara takviye verilmesi gerek.”
RANDIMAN ARTARKEN FİYAT DÜŞTÜ
Emekçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) üyesi Kansu Yıldırım, 2012’den bu yana personel başına işgücü randımanı yüzde 51.1 artarken, emekçilerin ünite fiyatının yüzde 14.8 artışla sonlu kaldığına dikkat çekti. Yıldırım, “Özellikle salgın periyodunda emekçiler daha çok çalışırken fiyatlarına rastgele bir yansıma olmadı. Minimum fiyatın ortalama fiyat haline gelmesini ve kısa çalışma ödeneğini de bu sömürü tablosuna eklemek gerekiyor” dedi. Salgın sürecinde temel fiyatlarında iyileştirme yapılmayan sıhhat işçilerinin tükenmişliğinin de dikkat cazip olduğunu vurgulayan Yıldırım, şu bilgiyi verdi: “Ankara Tabip Odası’nın salgında tekrar açılma periyodunda yaptığı bir ankete nazaran “yorgunluk ve tu¨kenmis¸lik yas¸ıyorum” karşılığını veren sıhhat işçilerinin oranı yu¨zde 34.14.”
DÜŞÜK GELİRLİLERDE
Yıldırım ayrıyeten, “İşsiz sayısı, iş arama ümidini yitirenler, borçlu yaşamanın yükü, çok çalışmaktan kaynaklı gerilim ve mental çöküş, işyerinde amir yahut işverenin kelamlı ve fizikî şiddeti, çalışanların benliğini sarsan en değerli etkenler” diye konuştu. Sömürü nizamından kaynaklı personel intiharlarının tüm dünyaya has olduğunun altını da çizen Yıldırım, “Dünya Sıhhat Örgütü’nün bir verisine nazaran, her yıl ortalama 800 bin kişi intihar ederek hayatına son verirken bu intiharların yüzde 79’u dünya nüfusunun büyük kesitinin yaşadığı düşük yahut orta gelirli ülkelerde yaşanıyor” dedi.
Cumhuriyet
