İngiliz sinemacı Alan Parker işçi sınıfı bir ailenin oğlu olarak 1944 yılında Londra’da doğdu. Sinemaya atılmadan evvel çeşitli reklam ajanslarında metin müellifliği yapan Alan Parker 1960’ların sonunda reklam direktörlüğüne geçiş yaptı. Kurucularından olduğu reklam yapım şirketi mükafatlar kazanan Parker yılar sonra, o periyot İngiltere’de yanlışsız dürüst bir sinema dalı olmadığını söyleyerek direktörlüğe reklamdan başlamanın en iyi seçenek olduğunu belirtecekti.
Sinemada birinci direktörlük çalışması yalnızca çocuk oyuncularla çektiği bir gangster müzikali olan “Bugsy Malone”du. Şimdi 13 yaşındaki Jodie Foster ile 15 yaşındaki Scott Baio’nun başrollerini paylaştığı sinema çocuklar kadar büyüklerin de beğenisini kazandı ve Cannes Sinema Festivali’nde Altın Palmiye için yarıştı.
Alan Parker’ın ismini daha geniş kitlelere tanıtacak sinema ise senaryosunu Oliver Stone’un yazdığı ve En Yeterli Senarto ile En Âlâ Müzik kısımlarında Oscar kazanan “Geceyarısı Ekspresi” (“Midnight Express”) oldu. Amerikalı bir uyuşturucu kaçakçısının İstanbul’da yakalanıp mahpusa atılmasını bahis alan ve gerçek bir hadiseden hareketle çekilen sinema Türkiye’deki hapishanelerin insanlık dışı bir durumda olduğunu gösteren ve mahpusa atılan Amerikalının çektiği zulmü perdeye taşıyan bir sinemaydı.
Türkiye’de mahpusa giren ve 5 yıl kalan Billy Hayes rolünü Brad Davis canlandırmıştı.
“Geceyarısı Ekspresi”nin gösterime girmesinin akabinde tüm dünyada imajı üzücü halde bozulan ve anlatılanların bir kısmı yanlışsız olsa bile haksız biçimde yalnızca makus yanları öne çıkarılan Türkkiye resmi seviyede sineması kınadı ve yurt içinde gösterimi yasaklandı. Bu yasaklama kararı yurt dışında daha da büyük bir negatif reaksiyona yol açacak ve Türkiye tahminen de haklıyken haksız pozisyona düşecek; sansürcü yaftası yiyecekti.
ÖZÜR DİLEDİLER
Yıllar sonra hem senaryonun muharriri Oliver Stone hem de kıssanın gerçek kahramanı, yani Türkiye’de mahpusa atılan uyuşturucu kaçakçısı Billy Hayes sinemadaki abartılar için özür dileyeceklerdi. Alan parker ise anılarında sinemaya dair kanılarını şöyle paylaştı: “Hepimiz genç sinemacılardık ve hapishane sisteminin haksızlıklarını göz önüne seren iyi bir öykü anlatmak istiyorduk. Ve tahminen de bu uğurda kimi ışık ve gölgeleri kaybettik. Sonuçta ‘iyi’ Türk karakterler dışarıda kaldı. Ortadan yıllar geçtikten sonra entelektüel ve politik olgunluğa erişince bunun daha iyi anlıyorum.”
“Pink Floyd The Wall” sinemasının başrolünde Bob geldof yer alıyordu.
Alan Parker’ın farklı sinema çeşitlerine yöneldiği mesleği her seferinde muhakkak bir kalite çıtasını tutturdu ve 80’li yıllarda üst üste ses getiren sinemalar çekti. Pink Floyd kümesinin satış rekorları kıran “The Wall” albümünden hareketle çektiği rock müzikal “Pink Floyd: The Wall” hem başrolündeki Bob Geldof’u büyük bir üne kavuşturdu hem de genç jenerasyonun hafızasında derin izler bıraktı. Albümdeki tüm müzikleri çabucak hemen albümdeki sırayla birbirine eklemlendiği ve ortaya giren animasyonlarla alabildiğine etkileyici sahneleriyle devleşen sinema çeşidinin eşsiz örnekleri ortasına girdi.
“The Wall”dan çabucak evvel tekrar müzik odaklı bir sinemaya imza atan (bu sefer daha pop ve dans yüklü “Fame”), 1982 tarihli “Shoot the Moon” ile berbat giden bir evliliği tasvir ettiği bir dramayla izleyici karşısına çıkan Parker, 1984 yılında Vietnam Savaşı temalı “Birdy” ile bir defa daha büyük yankı uyandırdı. Matthew Modine ve Nicolas Cage’in başrollerini paylaştığı sinema Vietnam Savaşı’nda cepheye gitmiş iki askerin travmatik bir devir sonrası meskene dönüşlerinde yaşadıkları mental zorlukları ele alıyordu ve bilhassa Matthew Modine’in oyunu çok beğenilmişti. Sinema Cannes Sinema Festivali’nde Altın palmiye’den sonra en kıymetli ödül olan Heyet Büyük Ödülü’nü aldı.
Robert De Niro ve şimdi güzel haliyle Mickey Pourke.
Korku-gerilim tipinde bir sinema olan “Angel Heart” ile Robert de Niro’ya unutulmaz rollerinden birini veren (usta aktör Şeytan rolündeydi) Alan Parker bir defa daha ustalığını gösterdi ve Mickey Rourke, Lisa Bonnet üzere isimlerin başrolleri paylaştığı sinema süratle kült statüsüne ulaştı. Çabucak akabinde gelen “Mississippi Yanıyor” (“Mississippi Is Burning”) ise 60’lı yıllarda ABD’de tüm yakıcılığıyla süren ırkçılığı ele alan sert bir sinemaydı ve birçoklarına nazaran Parker’ın başyapıtıydı. 6 kısımda Oscar’a aday olan sinema En Uygun Manzara Direktörü kolunda heykelciğe ulaşırken, gerçek vakalardan hareketle çekilen sinemanın başrollerindeki Willem Dafoe ile Yeniden Hackman’ın üst seviye oyunculukları tüm izleyenlerin hayranlığını kazanıyordu.
“Mississippi Yanıyor”da başrolleri Willem Dafoe ve Yine Hackman paylaştı.
90’lı yıllara yeniden müzik odaklı bir sinemayla giren Alan Parker mesleğinin en keyifli ve eğlenceli sinemalarından “The Commitments”da İngiltere’nin küçük bir emekçi kentinde siyahlara has soul müzik icra eden bir küme beyaz gencin müzik maceralarını anlatıyordu. Sinema devrin gençleri ortasında çok tanınan oldu ve sinemanın soundtrack albümü en az sinemanın kendisi kadar ilgi gördü, önemli satış sayılarına ulaştı.
Sahneden uyarlanan bir müzikal olan “Evita”da başrolü Madonna’ya veren Alan Parker bu tercihi yüzünden çok eleştirilse de kararından dönmedi ve Arjantin yakın tarihinde çok kıymetli bir yeri olan ve çok da tartışılan bir politik bir figür olarak hafızalarda yer eden Eva Peron’un hayat öyküsünü beyazperdeye taşıdı.
1999 tarihli edebiyat uyarlaması “Angela’s Ashes” ve 2003 tarihli “The Life of david Gale” Parker’ın son sinema çalışmaları oldu.
Sir unvanına sahip olan ve uzun bir hastalık periyodunun sonunda hayata veda eden Alan Parker geride 5 çocuk ve 7 torun bıraktı.
Cumhuriyet
