Filmmor, geçtiğimiz günlerde Filmmor Bayan Sinemaları Festivali’ni düzenleyen Filmmor Bayan Kooperatifi’nde 2016-2020 yılları ortasında çalışmış olan on üç kadın+’ın, bir metin kaleme alarak ayrımcılık ve şiddete maruz kaldıklarını açıklamasının akabinde bir metin yayımlayarak kapanma kararı aldığını duyurdu.
Filmmor’dan yapılan açıklamada şu sözler kullanıldı:
“Filmmor’dan veda,
10 Şubat’tan beri dayatılan kelam söyleme mecburiyetini de dijital ‘cadı mahkemelerini’ de reddediyoruz. Zira feminist hukuk ve kooperatif dahilinde rastgele bir gündem, itiraz, talep, sistem kelam konusu olmaksızın sanal ortamda örgütlenen bu ‘kavga’ bizim kavgamız değil.
Bu nefret ikliminin kesimi olmamak için Filmmor’u kapatma kararı aldık. Kooperatifin tüm mali ve idari evraklarını açık hale getireceğimiz tasfiye süreçleri ile birlikte, ferdî hak arama sürecini resmi mahkemelerde devam ettireceğiz.
19 yıl süren bu seyahati mümkün kılan yol arkadaşlarımıza bu türlü veda etmek istemezdik fakat kurumlar, şahıslar gelir geçer, düş sürer.
Kâfi ki iyilik, sıhhat, iyilik olsun.”
NE OLMUŞTU?
Açıklamada “Filmmor başta olmak üzere tüm kurumları, Türkiye’deki feminist ve LGBTİ+ hareketi şahsî çıkarlar uğruna istismar etme, hem kurumsal hem ferdî kulis yoluyla ziyan verme hareketlerine son vermeye davet ediyoruz” denilmişti.
2016-2020 yılları ortasında çeşitli devirlerde Filmmor Bayan Kooperatifi’nde çalışan ve istekli emek veren 13 kadın+, Filmmor’dan Ayrılan Kadın+lar ismi altında bir ortaya gelerek, Filmmor’un uyumunu yürüten Melek (Özman) Elhan, İdeal Songül Özman ve Hülya Uğur Tanrıöver tarafından maruz bırakıldıkları süreci “Ayrımcılık” ve “İş Ortamında İhlal Edilen İnsan Hakları ve Sistematik Şiddet” başlıklı iki kısma ayırarak kaleme almıştı.
Filmmor’dan Ayrılan Kadın+lar’ın açıklaması şöyle:
“2016-2020 yılları ortasında çeşitli devirlerde Filmmor Bayan Kooperatifi’ne çalışan ya da istekli olarak emek veren, ayrımcılık ve şiddete maruz kalan 13 kadın+ olarak, hem şiddet ve ayrımcılık içeren telaffuz ve aksiyonların devam etmesi sebebiyle hem de kurum içinde yıllardır süregelen sömürü ve şiddet örüntüsünün gelecekte yeni çalışanlar ve gönüllülere uygulanabileceği ihtimali karşısında dayanışma hedefiyle bu metni kaleme alıyoruz.
2015 yılında çeşitli vakitlerde Filmmor’dan ayrıldığını belirten 14 kişinin paylaştığı metinde belirtilen durumun bir örüntü halinde günümüze kadar geldiğini gördük. Filmmor’da bulunduğumuz süreçte çoğumuz bu metinden haberdar olsak da iyileşmeye olan inancımızdan dolayı önyargılı davranmadık. Lakin yaşadığımız süreci kıymetlendirerek kamuoyuyla paylaşmaya karar verdik. Filmmor’un uyumunu yürüten Melek (Özman) Elhan, Dava Songül Özman ve Hülya Uğur Tanrıöver tarafından maruz bırakıldığımız sürecin bir kısmını iki kategoriye ayırarak kamuoyu ile paylaşıyoruz:
Ayrımcılık:
Bayan düşmanlığı, transfobi, ırkçılık, yabancı aykırılığı, İslamofobi, yaşçılık, sağlamcılık, vücut ayıplama, Filmmor’un yansıttığı kimlikle büsbütün çelişir biçimde, yaygın olarak uygulanmaktadır. Gündelik iş omurundaki diyaloglarda ve yazışmalarda, işe alım süreçlerinde, yapılan toplantılarda, atölyelerde, işlerle ilgili verilen geri bildirimlerde ayrımcılık içeren aksiyon, telaffuz ve tavırlar sıradanlaştırılarak, iş ortamında olmaması gereken bir bağlantı ve bağ biçimi arkasına saklanarak sürdürülmektedir. Emek sömürüsü, feminist dayanışma ismine verilmesi gereken olağan ödünler üzere dayatılıp sürdürülürken, hem Filmmor içinde hem de dışarıya karşı örgütün networkü kullanılarak bayanları itibarsızlaştırılmakta, bayan düşmanlığı, cinsiyetçilik yapılmaktadır.
İşe alınanlar tesadüfen birinci iş deneyimi olacak olan, tecrübesi öteki alanlarda olan, eğitimi devam eden yahut yeni mezun bireylerden seçilir. Çalışanların iş bilmedikleri, yetersiz oldukları, nesille ilgili genel problemler olduğu devamlı vurgulanır; bu telaffuzlar bir otorite sağlama aracı olarak kullanılır. Buna rağmen, ilişkin oldukları neslin hakim görüşünün karşısındaki her niyet küçümsenir, aşağılanır ve alanda otorite ya da fikrî kontrol sistemiymiş üzere davranılır.
Filmmor, iş ilgisi kurduğu bilhassa genç yaşta, idealist ve ziyadesiyle nitelikli bayanların tüm vasıflarını görmezden gelerek sırf dayanışma için işe alındığını belirtir. İşe aldıkları göçmen, azınlık yahut şiddete maruz kaldığını bildikleri bayanların kimlikleri siyasi rant ve etraf elde etmek için daima kamusal olarak dillendirir, güvenliklerini tehlikeye atan ve özel hayatlarının kapalılığını ihlal eden bilgileri 3. şahıslarla onayları ve haberleri olmadan paylaşır. Bu çalışanlara sık sık toplu e-maillerde ‘had bildirici’ telaffuzlarda bulunulur; kendileri hâkim ve üstenci lisanları konusunda uyarıldığı takdirde siyasi ayrıcalıklarını sorgulamaksızın ürettikleri ‘içindeki beyaz adam’ üzere karşı telaffuzlarla, hem ırkçılığı ihtarda bulunana yükler hem bayan dayanışmasını bilmemeyle itham eder ve ‘T.C. mahkemelerinde hesaplaşmaya’ davet ederler.
Cinsiyetçi, etnik, ekonomik şiddet vb. yollarla şiddete uğrayan, bununla ilgili soruşturma süreci yaşamış ve/veya yaşadıklarını kamusal alanda ifşa etmiş bayanlar, işe alınmadan evvel ‘Psikolojilerinin bozuk olduğunu, bu sebeple iş görmeyecek durumda oldukları’ sav edildikten sonra işe alınır ve iş mühletince sistematik bir halde akıl sıhhatlerinin yerinde olmadığı imasıyla ve hakaretlerle akıl sıhhati stigmatizasyonu yapılır.
Filmmor’da örtülü transfobik telaffuzlarda de bulunulur. Yalnızca klitorisi olanların bayan olduğunu, trans bir bayana, trans bayanların ‘biyolojik erkek’ olduğunu ima eden ‘Erkek olduğun vakti biliyorum,’ biçiminde telaffuzda bulunulmuştur. Trans bir bayan direktörün sinemasının şenlik programından çıkarılması talep edilmiştir.
Başörtülü bir adayı konum için yetişmiş olmasına karşın başörtüsü sebebiyle iş ortamına ahenk sağlayamayacağını argüman ederek iş görüşmesi basamağına dahi gelmeden elenmiştir. Yalnızca erkek alanları değiştirmek için kapsayıcılık unsuruna dayanarak oluşturduklarını tez ettikleri Cendır Beşlisi’ne başörtülü bir karakter eklenmesi talebi, ‘bizi temsil etmiyor’ diyerek reddedilmiştir.
Vücut ayıplama, örneğin, saç boyatan çalışanlara slut-shaming ve genel ahlakçılık yöneltmek, vücut tüyleri üzere birçok mevzuda aşağılama ve zorbalığı iş ortamındaki gündelik ve makul şakalaşmalarmış üzere sürdürmek, Filmmor’un ayrımcılık pratiklerindendir.
İş Ortamında İhlal Edilen İnsan Hakları ve Sistematik Şiddet:
Sistematik mobbing ve gaslighting, itibarsızlaştırma, yalnızlaştırma, taciz, emek sömürüsü, çalışanlara ilişkin en temel hakların ihlali, Filmmor’un adeta çalışma, iş yaptırma biçimi haline gelmiştir. O denli olmadığı ve var olanların da berbat yönetilmesine karşın kısıtlı kaynaklara sahip olunduğu mazeret edilerek iş hayatına ilişkin en temel hak ve ihtiyaçlar hiçe sayılmaktadır. İş tarifleri, başvuran kişinin tecrübesi ve çalışma alanı gözetilmeden, büsbütün keyfi bir atamayla yapılmakta ve işe alınan kişi hiçbir oryantasyon sürecinden geçmeden, işleyişe dair bilgilendirilmeden ve hatta bunları ‘düzeltmesi’ gerektiği empoze edilerek çalıştırılır. Mesai gün ve saatlerinin belli olmaması, bunlarla ilgili esnekliğin uyum grubunun takdirinde olması, çok kısa mühlet kalmış deadlineların sistematik geç bildirimi ve bu yüzden mobbing, gaslighting ve şiddetin iş yetiştirme korkusu yüklenerek ve bunların gerisine gizlenerek her çalışana yahut gönüllüye yansıtılması kelam bahsidir. Gece 11, 12, sabaha karşı saatlerde çalışanlarına ileti ve e-mail göndermek, rastgele bir konuşma sürmüyorken ‘Uyudun mu?’, ‘Beni seviyor musun?’ üzere iletiler göndermek, karşılık almakta ısrarcılık, buna misal davranışlarla bir arada, çalışanların özel hayatına ve çalışma biçimine dair bilgileri müsaadeleri alınmadan üçüncü taraflarla, çeşitli irtibatlarda paylaşmak, dedikodu yapmak, iftirada bulunmak, çalışanların özel durumlarını onlara karşı kullanmak, çalışma ortamında çalışma arkadaşları yahut iş yapılan kimseler ile çalışan ortasında güvensizlik yaratacak biçimde çalışanın yetkinliğini ve emeğini azımsayan ve görünmez kılan telaffuzlarda bulunmak da Filmmor’da gerçekleşmiştir.
Üstteki bilgilerin ışığında, Filmmor’daki dikey ayrımcılık ve şiddet örüntüsü barındıran iş ortamında çalıştırılan ve devamlı olarak çeşitli yollarla itibarsızlaştırılan ve hukuksal dayanak alan bireyler olarak Filmmor’da deneyimlediğimiz süreci kamuoyu ile paylaşıyoruz. Elimizdeki tüm ispat araçları ve tanıklıklarla türel yollara başvurma hakkımızın gizli olduğunu belirtmek isteriz.
Bu vesileyle, Filmmor başta olmak üzere tüm kurumları, Türkiye’deki feminist ve LGBTİ+ hareketi ferdî çıkarlar uğruna istismar etme, hem kurumsal hem şahsî kulis yoluyla ziyan verme aksiyonlarına son vermeye davet ediyoruz. Bunun yanında, Türkiye’deki kadın+ların yaşadığı cinsiyet, yönelim, etnisite, yaş, sınıf kaynaklı zorlukları sebep göstererek şahısları “dayanışma” ismi altında işe aldıktan sonra tıpkı zorlukları araçsallaştırarak onları ayrımcılığa ve şiddete maruz bırakmaya son vermelerini; her çeşit sömürüye (emek sömürüsü, kimlik sömürüsü, duygusal sömürü) ve sistematik şiddete son vermelerini talep ediyoruz.
Türkiye’de giderek daraltılan sivil toplum, medya ve sinema alanlarında hak temelli pahaların özellikle finansal ve politik yollarla suistimal edilerek ferdî çıkarlara hizmet etmek uğruna kullanılmasını kaygı ve öfkeyle izliyoruz. Filmmor çalışanlarının ve tüm işçi kadın+ ve LGBTİ+ların; işverenlerin tüm yalnızlaştırma eforlarına karşın birbirleriyle irtibat halinde olduğunun ve dayanıştığının; şahısların maruz bırakıldığı şiddetin hiçbir formda ferdî olmadığının, bunun bir örüntü ve politik problem olduğunun kavranmasını talep ediyoruz. Feminist ve LGBTİ+ hareketi içindeki herkesi, kendi imtiyazlarını sorgulamaya, hareket içindeki ve dışındaki şiddet örüntüsüne son vermek ismine yapılan ifşaları dikkate almaya davet ediyoruz. Whistleblowing (bilgi uçurma) kapsamında yaptığımız bu açıklamaların tekrar itibarsızlaştırılmamıza ve ikincil mağduriyetlere uğramamıza sebep olmaması ismine, hayatta kalanın unutulma hakkını da kullanarak isimlerimizin sırf baş harflerini paylaşıyor, buna ayrıyeten hürmet gösterilmesini bekliyoruz. Feminist ve LGBTİ+ hareket içindeki dikey, şiddet içeren ve hiyerarşik yapılanmaların patriyarkaya karşı olan gayretimize önemli hasar verdiğini düşünüyoruz ve kesişimsel, kapsayıcı feminizmin Türkiye’de birtakım ayrıcalıklı ve ayrımcı kişi ve kurumlara karşın giderek yayılarak ve güçlenerek devam edeceğine de inancımız tam.
2016-2020 ortası Filmmor’da emek verenlerden:
C.K. • E.T. • E.K. • F.O. • G.D. • İ.A. • M.K. • N.K. • Ö.K. • Ö.T. • S.H. • R.D. • V.B.”
Cumhuriyet
