Beyaz perdenin kolejli kızı, sarışın oyuncusu zarifliğiyle akıllarda kalan bir yıldız… Lisana kolay 116 sinema… Gece, gündüz demeden setlerde geçen bir ömür… Yeşilçamın unutulmaz oyuncularından Filiz Akın, bugün müellif kimliği ile çıkıyor sevenlerinin karşısına… Toplumsal vakalara hassas olan sanatçı, bayana yapılan her türlü şiddete dur denilmeli diyor. Yakın vakitte yeni bir YouTube kanalı da açan Akın ile Yeşilçam’dan, bugüne keyifli bir sohbet gerçekleştirdik.
– Öncelikle nasılsınız, sıhhatiniz nasıl?
Sabahları çok erken kalkıyorum. Kollayıcı ilaçlarımı alıyorum. Güneşin doğuşunu yaseminlerin ortasından görüntüye çekiyorum. O denli telaş edilecek bir şeyim yok. Fakat çoraptan diğer bir şey giyemiyorum, kulağımın biri 6 saat süren ameliyatla iptal edildiği ve oburuyla de lakin kulak aletiyle duyabildiğim için istikrarım bozuk, her an düşebilirim. Lakin sorduğunuz için teşekkür ederim, her zamanki üzere şükrediyorum.
– Pandemi süreci sizi nasıl etkiledi, neler yaptınız, bu ortalar neler yapıyorsunuz?
Hepimiz etkilendik. Kaybettiğimiz canlara, bizim için çalışan sıhhat çalışanlarına dua edip yetkililerin çalışmalarını yakinen takip ettim ve kuralları dikkate aldım. Kendim hastane ve denetimler harici dışarı çıkmadım. Meskende vakit geçirmeyi ve konut hayatını seven biriyim. Instagram’da sevinçli görüntüler bulup paylaşmaya çalıştım. Çok hoş diziler ve sinemalar seyrettim. Kitaplar okudum. Sanatla öteki boyutlarda gezinmek dünyasını değiştiriyor insanın. Ve elbette bağışıklığımı kuvvetlendirici takviyeler aldım, maske kullanımına ve toplumsal aralığa son derece dikkat ettim. Ailemle Bodrum’dayım.
YOUTUBE KANALI
– Geçen günlerde bir YouTube kanalı açtınız. Neler paylaşacaksınız bizlerle?
YouTube’da daha çok acemiyim. Günlük hayatı paylaşıyorum şimdilik. Biraz ilerlesin, isteğe nazaran paylaşacağım bir şeyse şayet şekillenir, bilemiyorum.
– Yüzün üstünde sinema ve muvaffakiyet, neden sinemayı bıraktınız? Hiç özlemediniz mi?
Ben Yeşilçam periyodunun artık bittiğini görerek kendim sinema teklifi kabul etmeyeceğimi ve oynamayacağımı duyuru ettim. O denli olunca bayan erkek alakası üzere “O beni bırakmadan, ben onu bıraktım ve noktaladım” Bu benim için çok sağlıklı oldu. Pişman değilim.
– Pekala bugünün Türk sinemasını nasıl buluyorsunuz?
Artık yeni, gerçekçi sinema sinemalarımız, Almanya Altın Ayı, Fransa Cannes mükafatları üzere bütün şenliklerden en büyük mükafatları alan sinemalarımız, direktörlerimiz ve oyuncularımız var. Hayranlık duyuyoruz. Nuri Bilge Ceylan, Haluk Bilginer… Lakin dizilerimizin başarısı dünyayı şaşırtıyor. Oynamadığı ülke yok. Oynadığı yerde en büyük reytingleri alıyor. Hele birtakım oyunculara o kadar hayranlar ki onların dizileri ve sinemaları çevirdiği yerlere turistler geliyor. Ben sinemadan ayrılırken demiştim: “Bir gün dizilerimiz, kendi ülkemizdeki Brezilya dizilerinden, Amerikan dizilerinden daha fazla beğenilecek dünyada. Bu işi yapmayı çok iyi biliyor Yeşilçam devri.”
Birinci evliliği üretimci Türker İnanoğlu’ndan kendisi üzere sanatçı olan oğlu İlker İnanoğlu doğdu. İkinci eşi Bubi Rubinstein’la Fransa’daki evliliği 11 yıl sürdü. Akın 1994’de MİT Müsteşarı Sönmez Köksal ile evlenip Ankara’ya geldi. Köksal Paris Büyükelçisi olarak atanınca Filiz Akın tekrar Paris’e döndü ve 4 yıl sefire olarak Türkiye’yi temsil etti. O yıllarda hoşluğu, zarafeti ve kültürüyle diplomasi etrafında büyük ilgi gördü.
Tek bilen ben olduğum için değil, acıyı, en iyi biz eski Yeşilçam sinemalarını devri biliyoruz diye.
‘ESKİDEN GÜCE TAPILMAZDI’
– Yeşilçam sinemaları bugün hâlâ ilgiyle tekrar tekrar izleniyor. Bence bugünün Türk sinemalarıyla Yeşilçam’ı ayıran bu. Genelleme yaptığınızda hiçbir Türk sineması tekraren izlenmiyor. Nedir bu Yeşilçam’ın sırrı, büyüsü…
Evvelce biz bir avuç isimlerdik her hafta oynayan sinemalarla o vakit diğer da bir cümbüş olmadığı için seyircide acayip bir tiryakilik yaratıp, ailelerinden biri üzere oluyorduk.
Bir de televizyon olmadığı için bizleri olağan bir insan üzere doğal hallerimizle, olağan sesimizle, her türlü konuşma biçimimizle görmedikleri için insanüstü varlıklar üzere görüyorlar, sevgileri ikonlaştırmaya varıyordu bu gizem ve ulaşamamazlıkla… Hayallerinde canlandırıyorlardı bizi.
Bir de bugünkü üzere güce ve paraya tapılmadığı bir devirde olduğunuzu düşünün.
Bütün o masumiyet yıllarında, büyük aşkları, romantizmi, yoksul de olsa satın alınamayacak gururu, mahalle dayanışmasını, sevginin gücünü, sıkıntı çekmeyi, eski İstanbul’un hoşluğunu daima bizimle yaşıyor ve kendi sıkıntılarından uzaklaşıp bir diğer boyuta onların hayallerini, meslek seçimlerini, eş seçimlerini, isimlerini, hayallerini, umutlarını, tüm hayatlarını etkiliyorduk. Televizyonun gelişiyle bütün büyü bozuldu. Yavaş yavaş beşerler gerçek, sıradan beşerlerle müsabakaya başladılar. Hayatın gerçek yüzüne, televizyonda yine şahit oluyorlar. Artık tekrar efsane yaratmak o devir kuralları olmadığı için çok güç.
Bütün kaybettiğimiz bu hoş pahaları de hayatımızda çok dikkatli ve saygılı olmaya çalışarak geçirmeye çalışan biz Yeşilçam oyuncularına yükledi seyirci, tüketim toplumunda yitirdiklerini, tüm nostaljik hislerini. Onlar için biz bu pahalı sembollerin simgesiyiz onların hayatına, yüreklerine bu türlü değdik. O çekirdek çitleyerek kah gülerek kah ağlayarak seyrettikleri Açık Hava Sineması’nda…
Onlar için artık biz antika eşyalar üzere eşsiz ve çok değerliyiz galiba. Onun için “Sizler çok farklıydınız bir daha gelmez sizin gibiler” diye kıymet veriyorlar bize. Yıllar sonra şu değerli tespiti öğrendim: Bir gün televizyonda mülakatını seyrederken Spielberg’e “Nedir bu Amerikan sinemalarından öbür sinema seyretme imkânı kalmaması? Sırrınız ne?” dediler. O da “Biz Fransız Sineması’ndan çok faydalanıyoruz, çok entel sinemalar yapıyorlar. Fakat biz senaryo ve çekim detaylarıyla yıllarca uğraşıyoruz ve çok büyük bütçeler aktarma talihimiz var. Fransızlar entelektüel sinemalar yapıp, seyircinin zekasına, birikimine hitap etmek için beyni hedeflediklerinden seyirci kısıtlaması oluyor. Halbuki biz direkt yüreği hedefliyoruz. Oraya dokunan sinemalarda de Eskimo da birebir yerde ağlıyor, Afrikalı da tıpkı yerde gülüyor. Ve bu yüzden tüm dünya satın alıyor sinemalarımızı. Sırrımız bu” demişti.
– Yeni kuşak de bu sayede Yeşilçam oyuncularını tanıyor. Ne hissettiriyor bu size?
Günümüz gençliği hakkında biraz araştırma yaptığımda anladım ki çok genç nesil çok önemli seyrediyor eski Türk sinemalarını. Zira onları çeken çok büyük bir olgu var sinemalarda.
Kaybettiğimiz manevi pahalar, insan tabiatında şimdi kaybolmamış olan romantizm ve masumiyet… Bugün insanlık iki şeye tapıyor: Para ve güç. Bir yanıyla beşerler onlardan daha zevkli olma, onlarla alınamayan aşkı eski Türk sinemalarında arıyor. Buldukları büyük aşkları o kadar özlemişler ki hiçbir abartılı mantıksızlık onları yıldırmıyor. Israrla seyrettikleri, çoğunlukla bir fotoroman tadında olan sinemalarda büyük fedakarlıklar, dostluk, arkadaş dayanışması, en muhtaçlık duyulan anda bile paraya karşı bedellerini savunan, romantizmin en klişeleşmiş ögeleri (aşığın yağmurlarda beklemesi, deniz kenarında koşmaları, ağaç altında sohbetler, İstanbul’un o periyottaki yeşilliği, betonlaşmamış olması, tenhalığı) buluyorlar.
UNUTAMADIĞI SINEMALAR…
– Sizi en çok etkileyen, unutamadığınız filmleriniz vardır kesinlikle ve kıssaları de vardır, bizimle paylaşır mısınız?
Umutsuzlar, Ankara Ekspresi, Utanç, Gurbet Kuşları…
Ticari sinemalardan Yumurcak serisi, Tatlı Dillim, Emine, Reyhan, Memleketim, Almanyalı Yarim… Bunlar sevdiğim sinemalardan kimileri… Bunları da televizyon çok gösteriyor. Yeni kuşakların de tanıması Instagram hesabımdan bile belirli oluyor ve beni keyifli ediyor.
– Yeni periyot Türk Sineması ile Yeşilçam Sineması’nın şartları açısından farklılıklarını anlatır mısınız?
Sinemalarda de güç kurallardan etkilendiğimiz için misal; her gün sabah 5’te kalk valizini, makyajını yap ve çoğunlukla “7.30 Kabataş İskelesi” diye bir laf vardı. Gece, gündüz bazen yemek yemeden (o da sandviç ve tost) saatlerce ayakta ışık provaları, oyun provaları yap. Birtakım geceler uyumadan çalış, bazen iki sinemada birden çalış. Karlar üstünde gelinlik üzere incecik şeylerle sekiz saat güneşin yatarak çıkmasını hiç kalkmadan bekle, şubat ayında yaz partisi çekiyoruz diye gençlerin cümbüşünü göstermek için havuzlara atsınlar ve o buz tutmuş katman kırılıp modülleri bedenine bıçaklar üzere batsın falan filan… Tabi günümüzdeki üzere setlerde ısıtıcılar da pek yok. Uzatmayayım. Dışarıdan çok şatafatlı görünen bir hayatı, biz cumartesi-pazar yok, bayramı yok, yılbaşısı yok, ağır emekçi üzere yaşadık güya. O vakit böyleydi de artık farklı fakat o günler üzere çok lakin çok güç kaideler konforları daha iyi, karavanları var. Makyajlarını, saçlarını, başlarını yapanlar, kostümleri dışarıdan getirip giydirenler, hoş yemekler getiriliyor setlere lakin onlar da bizim genelde 1 ayda çektiğimiz sinemaları 1 haftada çekmek zorunda oldukları için ömürleri setlerde çok güç kurallarda geçiyor. Yeniden de erkek oyuncular biraz daha şanslı. Bayanlar kadar makyaj yapılma, saçların kuaför elinden çıkması, sık sık tasarım kıyafet değiştirme tasaları daha az.
Ancak o eski Yeşilçam periyodunda de artık de kimse yine de işinden vazgeçmez zira sinema bir tutkudur. Hiç bitmeyen, bir tutku, büyülü. Daima daha iyisini yapmak daima sonlarınızı zorlamak ister oyunculuğu aşkla yaparsınız.
– Ekranda görecek miyiz sizi, yeni teklifler geliyor mu?
Tüm arkadaşlarım üzere bana da teklif geliyor orta sıra… Lakin kendi hesabıma konuşayım. Hiç o denli bir niyetim yok. Seyirci olarak kalmak, takip etmek, hatta muvaffakiyetleri alkışlamak yetiyor bana. Sinemayı hâlâ takipte olmak da hoş. Üstelik güya çok uzun yıllar öncesi üzere sıcacık, samimi, biraz da abartılan bir sevgi ve hürmetle, övgüyle yollanan bildiriler çok moral, memnunluk veriyor.
YENİ KİTAP HAZIRLIĞI…
– Kitap yazmaya nasıl başladınız?
Kanser serüveni sırasında tuttuğum notları “Hayata Merhaba” kitabında Bircan Silan’la kaleme aldık. Kanser hastalarına ve yakınlarına rehber oldu. Kendi çapımda çok sattı.
Bir de yazdığımız kitaplardan “Güzelliklere Merhaba” ile o periyot Fransa’da en ileri metotlarını uygulayan uzmanlardan aldığım bilgileri paylaştığımız “Altın Kitaplar”ın o yılki mükafatını kazandık.
– Yeni bir kitap hazırlığınız var mı?
Yeni kitap hazırlığımız var. Ismini “Hayatın Provası Yok” olarak düşünüyoruz. Zira yaşadığımız şeyler, bizim kendi kararlarımızın sonucunda gerçekleşiyor. Tek talihimiz var… “Bu provaydı, temel çekimde değiştiririz” diye bir talihimiz yok maalesef… Doğumla vefat ortasında çok çabuk geçen bir vakit var ve buna hayat deniyor. Önemli olan o ortayı iyi kıymetlendirmek… İnsan en çok kendi yanılgılarından ders alıyor lakin bütün yanlışları yapıp öğrenmeye vakit yok.
Onun için insan aile büyüklerinden, rol model olarak benimsedikleri insanların fikirlerini bir sormalı, sonra kendi karakterine ve mantığına uygun geleni uygulamalı. Bunun yanında okulda öğretmenlerinden, yerli yabancı müelliflerden, filozoflardan ilham alabilir…
Kitabımızda birkaçı çoğunlukla röportajlarda yahut bana sorulan sorular hakkındaki niyetlerim de olacak. Muvaffakiyetin sırları, memnunluk, aşk, sevgi, evlilik, baht faktörü, evlatlar, gelecekte neler olacak? Ebeveyn-çocuk alakası, kalıcı olmak, cihan, dünya, fikir kalıpları, ikna etmek, fark yaratmak, James Joyce, Mitoloji, Orta Çağ Filozofları, “Kadın ne ister?” “Erkek ne bekler?” bayanların ve erkeklerin benzeri ve ayrıldıkları mevzular… Birinci aklıma gelenler bunlar. Ben muharrir değilim yalnızca kendimce yorumlar bunlar. Esasen ben notlarımı yaklaşık on yıldır aldım, soruları ise Sevgili Bircan Silan hazırlayacak.
İSTANBUL KONTRATI KURAL
– Türkiye’nin en büyük sorunu nedir sizce?
Artık korona pandemisiyle uğraşıyoruz. Tüm dünyaya tesirleri olduğu üzere Türkiye’ye de tesiri oldu tabi. Her ülkenin kendi içinde yaşadıkları birtakım zorluklar var. Burada kıymetli olan bizleri ayrıştırmasınlar. Biz bir ortada çok güçlüyüz. Her şey siyasileşmese!.. Atatürk Cumhuriyeti’nin kurucu prensiplerini yürekten sahiplensek, herkes birbirine kenetlenip dayanışma yapsa, her bahiste herkes kendi kulvarında olsa ve karşılıklı birbirini hürmet içinde kabullense daha heyecanlı olmaz mı?
Moral verici üslup değerli son vakitlerde. Halkın, bayan cinayetleri, şiddete karşı hatta hayvanlara azap, tecavüz üzere hususlarda birlikte reaksiyon vermesi, toplumun büyük bir kısmının en ağır cezayı gerektiren bahislerdeki hassasiyeti, en ağır cezanın verilip ivedilikle uygulamaya konulacağı konusunda önlemlerin incelenmesi bir umut oldu. Toplumsal eşitlik hassasiyetinin devam etmesi hali çok iyi bir motivasyon kanımca…
Bütün bunların dışında elbette en değerli hususumuz bayana şiddet. Hepimiz gördüğümüz, duyduğumuz vakit kahroluyoruz. Bayanlara yönelik ruhsal, fizikî, cinsel şiddetle, tecavüzle, tacizle, zorla evlendirmeyle uğraş etmenin temelini anlatan çok değerli bir metin olan İstanbul Sözleşmesi’ni uygulamasının sürdürülmesinin kural olduğunu düşünüyorum.
Temel sıkıntılardan biri de kuşkusuz eğitim… Değişen dünyayı ıskalamamak için bu husustaki çıtayı süratle yükseltmek zorundayız.
Cumhuriyet
