Eğitim sisteminin uzun yıllardır fırsat eşitsizliğini körüklediğinden yakınılıyor. Salgının başlamasıyla çocuklar ortasındaki eşitsizlik uçurumu da giderek derinleşiyor. Bir yanda eğitime erişemeyenler, erişse de çeşitli nedenlerle öğrenemeyenler, bir yanda paranın sağladığı her türlü eğitim imkânına sahip olanlar… Eğitimde yeni modeller ortaya çıkıyor, çıkmaya da devam edecek üzere görünüyor. Lakin varolan eşitsizliğin giderilmesi ve özel tedbir gerektiren çocukların durumu bir türlü öncelik olamıyor.
Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG) Eğitim Gözlemevi Koordinatörü Burcu Meltem Arık’la eğitimde olan bitenler ve gelecek üzerine konuştuk.
DERT GİDERİLMELİ
Gündemimize artık de “seyreltilmiş, etaplı eğitim” girdi. Sizce bu model nasıl uygulanmalı?
Bilimsel datalar ve gereksinimler doğrultusunda hangi model belirlenirse belirlensin, özel tedbir gerektiren öğrencileri önceliklendiren bir yol haritasıyla ilerlenmesi kıymetli olur. Belirlenen ve uygulanan modeller, travma önleyici ve eğitim paydaşlarını bilhassa psikososyal manada güçlendirici olmalı. Okullar bir ekosistem. Bu ekosistemlerin güçlü olması paydaşlarının güçlü olmasına ve birlikte hareket edebilmelerine bağlı. Psikososyal manada güçlü paydaşların bu gücü başka alanlara da örneğin akademik alana da sirayet eder.
BİLGİ YOK
Bu basamaklı model uygulanırken “kaygı”nın giderilmesi değerli bir muhtaçlık olur. Adımlar ve çerçeveler belirlendi, bunlar kamuoyu ile paylaşıldı. Lakin korkular devam ediyor. Bizim görüştüğümüz çabucak hemen hiç kimse ne yapılması gerektiğine dair net bir bilgiye sahip değil. Tasalar da çeşitli. Örneğin 1. sınıf öğretmenleri okuma-yazmayı evreli ve uzaktan eğitim modelleriyle nasıl yürütebilecekleri konusunda korkulular. Okul yöneticileri bilhassa kalabalık ve işçi muhtaçlığı olan okullarda hijyenin nasıl sağlanacağı konusunda korkulular. Veliler çocuklarının akademik açıdan geri kalmasından tasa duyuyorlar. Bütün bu tasalar net adımların vaktinde paylaşılması ve çeşitli dayanak sistemleri ile en azından azaltılabilir.
Lakin en kritik olan lokal tahliller. Türkiye, kararların merkezi alındığı bir ülke. Pandemi bize bunun ne kadar problemli olduğunu iyi gösterdi. Tahliller yerelden gelmeli, okuldan, öğretmenden.
BIREBIR RANDIMAN OLMAZ
Erişim sorunu olmayan her öğrenci uzaktan eğitimden tıpkı randımanı alabiliyor mu?
Her çocuk biriciktir. Her hane birbirinden başkadır. Bu durumda da tıpkı “verim” alınması ve beklenmesi gerçekçi değil. Hanelerin durumunu, muhtaçlıklarını, öğrencilerin psikolojisini ve imkânlarını bilemiyoruz. Değerli olan imkânları eşitlemek, çeşitli ve güçlü dayanak düzenekleri kurmak.
Bakan Ziya Selçuk internet erişimi ve aygıt olmayan meskenler için çalışma yürüttüklerini söyledi. Bu mevzudaki iddianız nedir? Kaç çocuk erişim bile sağlayamıyor eğitime?
Bu sayıyı biz de öğrenmeyi bekliyoruz. Gereksinim tahlili yapıldığını biliyoruz, lakin sonuçları şimdi paylaşılmadı.
İnternete erişimin olması, uzaktan eğitim sürecinde EBA web sitesi aracılığıyla paylaşılan içeriklere erişildiği manasına tekrar de gelmeyebilir. Bu nedenle, TÜİK’in Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması kapsamında paylaştığı, hanelerde bilişim teknolojileri bulunma oranına da bakmak faydalı olur. Türkiye’de masaüstü bilgisayar bulunan hane oranı epey düşük (yüzde 17.6); taşınabilir bilgisayar bulunan hane oranı da (yüzde 37.9). Tablet bulunan hane oranı yüzde 26.7; cep telefonu bulunan hanelerin oranı ise yüzde 98.7. Tüm datalar birlikte değerlendirildiğinde ve hanelerin büyük oranda televizyonu olduğu göz önünde bulundurulursa, EBA TV dışındaki uzaktan eğitim platformlarına erişimin bilhassa belli bölgeler ve risk altındaki kimi kümeler (Roman çocuklar, mevsimlik gezici tarım emekçisi ailelerin çocukları, sosyoekonomik seviyesi farklı çocuklar, mülteci çocuklar vb.) için daha sıkıntı olduğu görülebilir.
Bir de okuldan soğuma durumu var. Çocukların bir kısmı okulların açılmasını istemiyor. Yüz yüze eğitim başladığında ne tıp sıkıntılar yaşanabilir ?
Bunun çok boyutu var. Bu mevzuda psikoloji bilimi yönlendirici olmalı. Öğretmen Ağı öğretmenleri “Çevrimiçi Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik Grubu” kurdu. Öğretmen Ağı Değişim Elçileri’nden istekli olan ruhsal danışmanların çevrimiçi buluşmalarla tecrübelerini paylaştığı, birbirinden ve farklı paydaşlardan beslendiği ve ürettiği bir küme olarak bir ortaya geldi. Sıkıntı vakitlerde birlikte öğrenmeyi, daha çok beşere ulaşmayı, sürdürülebilir ruhsal yardım anlayışını benimsemiş, Türkiye’nin farklı vilayetlerinden 16 ruhsal danışman bir arada Müspet Psikoloji, Ruhsal Sağlamlık, Travma Sonrası Yardım üzere mevzularda derinlemesine bilgiler edindiler. “Salgın devri bittikten sonra, evvel kendimizi sonra tüm öğretmenleri okula dönüşte nasıl güçlendirebiliriz? Böylelikle öğrencilere nasıl katkı sağlayabiliriz?” olarak belirledikleri Yaratıcı Sorun Çözme sorusu ile yola çıktılar. Bir de kitapçık hazırladılar ve yakın vakitte bunu kamuoyu ile paylaşacaklar. Bu tıp çalışmaları ve paylaşımları izlemek faydalı olur.
ÖNCELİK KURAL
Eşitsizliğin yeni öğretim yılında da devam etmesi halinde geleceğe ait ne söylersiniz?
Bu sorunun cevabı çok net. Eşitsizlik pandemi öncesinde de alarm veriyordu. Bu durum katlanarak arttı ve artar ne yazık ki. Bu nedenle özel tedbir gerektiren öğrencilere öncelik verilmesi acil ihtiyaç.
FARKLI MODELLER
Eğitimin geleceği nasıl olacak sizce? Salgın bitince her şey eskisi üzere mi olacak? Yoksa farklı modeller mi girecek hayatımıza?
Eskisi üzere olursa eğitimin hiçbir paydaşı için iyi olmaz. Pandemi öncesinde mevcut eğitimin mühlet gelmemesine yönelik çok sayıda araştırma ve tartışma yapıldı. Bu nedenle eskiye dönüş olması bizce imkânsız. Farklı modeller girecek. Bu modeller de umuyorum lokal kararları ve muhtaçlıkları, öğretmen ve çocukların iştirakini önceliklendirir.
‘ÇÖZÜM MAHALLÎ OLMALI’
Türkiye’de bölgelere, vilayet ve ilçelere nazaran büyük farklar bulunduğu, bu nedenle yüz yüze eğitim konusunda ülke genelinde tek tip tahlille sonuç alınamayacağı, bu mevzudaki tahlilin mahallî olması gerektiği belirtiliyor.
Türk Eğitim Vakıfları Dayanışma Kurulu Derneği (TEVDAK) Genel Sekreteri Dr. Sakin Öner’in yüz yüze eğitime ait teklifleri şöyle:
– Türkiye’nin bütün bölgelerinin, vilayet ve ilçelerinin nüfus yoğunluğu, fiziki yer durumu, ulaşım, eğitim ekipmanları, internet alt yapısı bakımından kaideleri tıpkı değildir. Hatta birebir ilin ilçeleri ortasında dahi farklar vardır. Bu nedenle yüz yüze eğitim konusunda ülke genelinde tek tip tahlille sonuç alınamaz. Bu bahisteki tahlilin mahallî olması gerekmektedir.
– Öğrenci nüfusu düşük, fiziki yeri müsait olan okullarda gerekli düzenleme yapılarak eğitimin tamamı yüz yüze yapılabilir.
– Öğrenci azlığı nedeniyle kapalı olan 20 binin üzerindeki köy okulu kısa müddette eğitime hazırlanarak açılmalı ve çocukların köylerinde eğitim almaları sağlanmalıdır.
– Fiziki yer ezası çekilen okullarda, evvelce olduğu üzere cumartesi günü de eğitim yapılmalıdır.
– Yüz yüze yapılamayan dersler ise uzaktan eğitimle yapılmalıdır.
– Yüz yüze eğitimde yük fen ve kültür derslerine verilmelidir.
– Öğrencilerin tamamının uzaktan eğitim derslerine katılmaması değerli bir problemdir. Bu hususta okul yöneticileri, öğretmenler ve velilerle işbirliği yaparak sorunu çözmelidir.
– Kimi imam hatip liseleri ve meslek liselerinin kontenjanları büyük ölçüde dolmamaktadır. Bu okullar bu süreçte çok gayeli okul haline getirilerek boş olan kapasitelerinden öbür okul öğrencilerinin de yararlanmaları sağlanmalıdır.
‘UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ KURULMALI’
Eğitim Sen tarafından düzenlenen “Uzaktan Eğitim” çalıştayı sonuç raporunda, EBA üzerinden yürütülen canlı derslere iştirakin birçok okulda yüzde 15-20 civarında kaldığı, öğrencilerin dersleri izlemek için gerekli teknolojik donanım ve internetten mahrum olmaları sonucunda eğitim hakkının kullanılamaz hale geldiği belirtildi.
Raporda uzaktan eğitimde yaşanan sıkıntılara tahlil teklifleri şöyle sıralanıyor:
– Uzaktan eğitim yatırımları için MEB bütçesine ek hisse aktarılması ve tüm kullanıcılara fiyatsız internet, muhtaçlığı olan öğrenci ve öğretmenlere bilgisayar, grafik tablet üzere ekipmanların temin edilmesi gerekir.
– Uzaktan eğitim bir uzmanlık ve takım işidir. Uzaktan eğitim merkezi (MEB-UZEM) kurulmalıdır.
– Uzaktan eğitime geçildiği halde ders kitapları yeni süreçle uyumlulaştırılamamıştır.
– Ders içerikleri tüm farklılıklar dikkate alınarak yine oluşturulmalıdır. Bilhassa göçmen ailelerin çocukları, anadili Türkçe olmayan öğrenciler, özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler başta olmak üzere, tüm kısımların özellikleri dikkate alınarak içerikler ve kullanılacak gereçler yine oluşturulmalıdır.
– Uzaktan eğitimde kullanılacak dijital malzemeler ve ders içerikleri kesinlikle yazılı gereçlerle de desteklenmelidir.
– EBA platformu daha kullanışlı bir dizayna kavuşturulmalıdır.
– Uzaktan eğitim verecek öğretmenler gerçek manada uygulamalı bir eğitimden geçirilmeli, canlı uzaktan eğitim ortamı ile yüz yüze sınıf ortamındaki eğitim ortasındaki farkların iyi kavratılması ve motivasyon açısından öğrencilerin güdülenme yol ve metotları hakkında bilgi verilmelidir.
– Ölçme kıymetlendirme standardı belirlenmeli ve öğrencinin kazanımlara ulaşma başarısı ile uzaktan eğitimin verimliliği test edilmelidir.
– Ders saatlerinin planlaması daha fonksiyonel yapılmalıdır.
Cumhuriyet
