Dışişleri Bakanlığı’nda uzun yıllar güç alanında çalışmalar yapmış olan emekli Büyükelçi Mithat Rende, “eksen değişikliği” tabirine tam olarak açıklık getirilmediğini belirterek “Eksen değişikliği gayesini aşan bir söz bana kalırsa. Eksen değişikliğinden Türkiye’nin AB maksadından uzaklaşması, NATO’dan ayrılması, yeni bir dış siyaset değerlendirmesiyle Doğu’ya gerçek yönelerek yeni paydaşlıklar araması olarak düşünülüyorsa, bu bu türlü doğalgaz keşfiyle yapılacak bir şey değil” dedi.
“Eksen değişikliği” sözüyle Türkiye’nin güç piyasasındaki rolünün kastedilmiş olabileceğine dikkat çeken Rende, “Türkiye bugüne kadar dünya güç piyasasında kıymetli bir transit ülke ve kıymetli bir tüketici ülkeydi. Türkiye, bu keşifle birinci defa üretici bir ülke olma pozisyonuna da geliyor. Eksen değişikliği derken bu mu kastedildi, yoksa buna siyasi bir boyut mu katılmak istendi? Çok daha fazla kaynak da bulsak eksen değişikliği olmasına gerek yok. Tam bilakis yeni kaynakların bulunarak güçte dışa bağımlılık azalırsa dış siyasette güç ithal ettiğimiz ülkelere karşı daha rahat oluruz, daha çok boyutlu bir dış siyaset izleyebiliriz, ben onu anlamak istiyorum” sözlerini kullandı.
Keşfedilen doğalgazın tüketiciye ulaştırılması için milletlerarası güç şirketleriyle ortak üretim ya da kendi imkanlarıyla çıkartma seçeneklerinin bulunduğunu lakin bu işin önemli bir finansman gerektirdiğini vurgulayan Rende, “Doğalgazın çıkartılarak iktisada kazandırılması için için en az 5-6 yıl gerekiyor. Şayet şanslıysak yeni keşiflerle birlikte çıkartılacak doğalgaz ölçüsü artabilir” dedi.
UZUN VADELİ STRATEJİ
Rende, Karadeniz’de kıyıdaş ülkelerin münhasır ekonomik bölge hudutlarının belirli olduğunu ve bu hususta bir ihtilaf bulunmadığını, buna rağmen Doğu Akdeniz’de ihtilafların sürdüğüne dikkat çekti.
Rende, şunları kaydetti: “Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ın maksimalist ve hakkaniyete uygun olmayan tezleriyle her alanda, bilhassa deniz hukuku alanında gayret edilmesi gerekiyor. Bu hususta Yunanistan’ın kamu diplomasisi teşebbüslerini çevrelememiz lazım. Bu bahis Dışişleri Bakanlığı’nın tek başına yapabileceği bir şey değil, bu alanda önemli kapasite oluşturulması gerekiyor. Burada yumuşak güce eğilmemiz, hukuk alanında büyük bir sabırla çalışmalar yapmamız gerekiyor. Deniz hukuku müzakerelerinde yer alacak beşerler yetiştirmemiz lazım. Bu husus bugünden yarına çözülecek bir sorun değil, uzun vadeli strateji oluşturulması gerekiyor.”
Cumhuriyet
