Başlıkta kullandığımız “Dijital egemenlik olmadan ulusal egemenlik olmaz” kelamı Altınbaş Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Davet Erbaş’a ilişkin. Dijital dönüşümün hayatın her alanında “kırılma” ve “çökme” yarattığı ve bu kırılmaların dezavantajlarına karşılık beşere, gerçek bölüme ve ülkelere büyük avantajlar da sağladığı gerçeğini tartışmak gayesiyle 12 Kasım 2019 tarihinde Altınbaş Üniversitesi, Çelebi Stratejik Danışmanlık AŞ ve Türkiye Bilişim Vakfı paydaşlığında “Dijital Idare ve Kırılma” başlıklı bir konferans düzenlenmişti. Eski Bakan Prof. Dr. Işın Çelebi’nin Koordinatörlüğünü yaptığı bu konferansta sunulan bildiriler, “Gelecek Nasıl Olacak? – Dijital Idare, Kırılma & Yeni Bir Dünya Düzeni” başlığıyla bir kitapta toplandı ve kitabın tanıtımı salı günü gerçekleştirildi. Tanıtım toplantısında kitabın içeriği anlatılırken dijital dönüşümle birlikte dünyayı ve Türkiye’yi bekleyen tehlikelere dikkat çekildi.
PARA BULUNDU ANCAK…
Toplantının açılışını yapan projenin koordinatörü eski bakan Prof.Dr. Işın Çelebi, globalleşmenin yeni bir tertip anlayışıyla sürdüğünü ve Türkiye’nin bu yeni nizama hazırlıksız olduğunu belirterek şunları söyledi: “1995 yılında ‘Her Konuta Bilgisayar’ projesini geliştirmiştim. Yaklaşık 7 milyon meskende 15 milyon öğrencinin yaşadığını düşünerek 1.5 milyar dolar fiyatında internet altyapısını kurulmasını projelendirmiştik. Dünya Bankası ile konuşarak 600 milyon dolar kredi temin ettik. Fakat bürokrasi bu kredinin 300 milyon dolarının ithalatta ve okul tamiratlarında kullanımını uygun gördü. Kalan 300 milyon doları da Dünya Bankası’na 2000 yılında iade etti. İnternet altyapısı kurulamadı. Bugün geldiğimiz nokta; uzaktan eğitim sistemi çöktü. Zira altyapı kâfi değil. Fiber optik altyapısı yetmiyor. Bu gelişmeleirin gerisinde kalacağız ne yazık ki. Nasıl otoyollar yaygınlaştığında taşıma ve pazarlar geliştiyse haberleşme ve irtibat altyapısı geliştiğinde de dijital teknoloji ve iktisat gelişecektir.”
KESIM İŞLETMELİ
Konferansın ve kitabın sonuç bildirgesinde dijital ihtilalin yarattığı kırılmalar, bu kırılmalara karşı alınacak tedbirler ile avantaja çevrilebilecek bahis başlıklarından kimileri şöyle sıralanıyor:
– 4 G’nin sayısal dönüşümü desteklemesi mümkün değildir. Ülke olarak 5G’ye geçiş konusunda yol haritası ortaya konulmalı ve bu mevzuda yerli firmalara da bir rol tanımlanmalıdır.
– Ülkemizde 11 altyapı şirketi olmasına rağmen 2010 yılından beri fiber altyapının ilerlemediği görülüyor. Telekom operatörlerinin son 9 yılda geldikleri durum değerlendirildiğinde bu yatırımın şahsen devlet tarafından yapılmasının ve altyapının kâr emeli gütmeyen, bir başka şirket olarak ve telekom dalının kendi bileşenleri tarafından işletilmesi daha gerçekçidir.
– Data merkezi kesimi de iyi durumda değil. Bunun sonucu bankacılık ya da vatandaşların şahsî dataları AB’nin talep ettiği üzere yurtiçi sunucularda kalsın dememiz mümkün değil. Data merkezi dalı siber savuma manasında da kıymetli bir bölümdür. Ülkemize yapılacak ataklarda bu bilgi merkezlerinin sunucularına yerleştirilecek olan botnerler vazife alabilir.
SİBER GÜVENLİK GÖZDEN KAÇMASIN
– Biyoteknoloji, robotik, drone, blokchain mevzularında çalışacak startuplar için teşvik ve dayanak oluşturulmalıdır. Teknoparklar gençlerden çok büyük şirketlerin yer alabileceği halde oluşuyor.
– Dijital dönüşüm ve kırılma için çalışırken siber güvenliğin gözden kaçırılmaması gerekiyor. Siber güvenliğin eğitim programlarında yüklü yer alması ve hem siber güvenlik hem de altyapının rahatlatılması emeliyle ülkede internet trafik değişim noktaları kurulması gerekli. Trafiğin temizlenmesini ve ülkemizdeki IP bilgi birikiminin de yükselmesini mümkün kılacak olan bu trafik değişim noktası, Avrupa’dan Asya’ya, Ortadoğu’ya ve hatta ABD’ye denizaltı kabloları ile giden trafiğe karasal bir alternatiftir. Ceşitli ülkelerin datalarına yol (bir çeşit İpek Yolu) sağlayacağı için Türkiye’ye politik güç, para, teknik bilgi sağlayacaktır.
– Ambargo yalnızca fizikî mevzularda olmayabilir. Microsoft ya da Google yoluyla ABD, Türkiye’ye bir ambargo uygulasa birçok şirketimiz sıkıntı durumda kalır. Bu nedenle yerli yazılımlar ve Ulak üzere yerli teknolojilere ihtimam gösterilmeli.
Cumhuriyet
