Pera Müzesi’nde devam eden Minyatür Standı sanatkarlarından Canan, Şükran Moral ve Hera Büyüktaşcıyan, yurtdışı müzelerde yapıtları olan, milletlerarası stantlara katılmış isimler. Sanatçı kimliğinin kategorize edilmesinin ciddiye alınmaması gerektiğini düşünüyorlar. Bu üç sanatkarla da Gila Benmayor görüştü.
HERA BÜYÜKTAŞÇIYAN
Makul etiketler altına sıkıştırarak sanatkarların tanımlanması, bölünmesi ve sınıflandırılması çok sınırlayıcı. Bayan sanatçı cinsiyetinin altı çizilmeyince yahut “büyük” ya da “önemli” üzere sözlerle süslenmeyince sanatçı olmuyor mu? Yahut sanatı daha mı az kıymetli oluyor? Sanatın ve yaratımın kıymeti yalnızca birilerinin tarafından belirlenince ya da listelere sıkıştırılınca mı tarihe geçiyor? Vakte ve ortak inşa edilen belleğe iz bırakanları görmezden gelmek neden? Tüm bu listelerin, etiketlemelerin hiçbir bedeli yok bence; özünü bilen biliyordur esasen. Bu tip başlıklar ve listeler altında sonlandırma hali maalesef yeni bir şey değil ancak en acı olan kısmı kitap dediğimiz objenin sonradan gelen jenerasyonlar için bir kayıt bedeli taşıması ve tarih okumalarını birilerinin yazımı üzerinden yapacakları gerçekliği.
ŞÜKRAN MORAL
“Büyük Bayan Sanatçılar” kitabı neden artık yayımlandı? Şu anda dünyada çağdaş sanat etraflarında bayan sanatkarların müzelerde daha az yer almalarıyla ilgili bir tartışma sürüyor. Me Too hareketinin tesiri büyük. Birtakım müzeler bayan sanatkarlara kota koydu, koymayı tasarlıyor. Hasebiyle “moda bir kitapla” karşı karşıyayız. Başlık esasen ayrımcı. Ben hiç “büyük erkek sanatçılar” kitabına rastlamadım. Bayan sanatkarlar ikinci sınıf mı? Çağdaş sanatın kozmik lisanını yakalamak için yayımlanan bu “moda” kitap aslında bayanlardan yana hal alması gerekirken Türkiyeli sanatkarları görmezden gelerek tam aksini yapmış. Öte yandan bizdeki Batı hayranlığının da bir belirtisi. Kendi ülkesinin sanatkarını yok sayarak üniversal bir lisana ulaşılamaz. Sanat dünyası beyazların, erkeklerin ve sermayenin elinde. O denli ki müzelerde şahsî stant açan bayan sayısı az, satışlarda da erkeklere nazaran daha az kazanıyor. Rönesans periyodundan kaç tane bayan sanatçı bize; ulaştı neredeyse hiç.
CANAN ŞENOL
Ben kendimi bayan sanatçı olarak görmüyorum. Sanatçıyım. Zira erkekler kendilerini erkek sanatçı olarak tanımlamıyor. Cinsel kimliğimden gurur duyarak sanatımı yapıyorum. Yapanların emeğini küçümsediğim için değil ancak kitapları da çok ciddiye almıyorum. Herkes istediği kitabı yayımlayıp istediği kişiyi daha önde görebilir. Kategorize edilmeyi ciddiye almıyorum. Ürettiğim işin değerli olduğunu düşünüyorum. Kıymetli olan bu. Algımızda daima erkek sanatçı var. Değerli sanatçı olmak erkeklikten geçiyor. Örneğin tarihin birinci resmi diye bildiğimiz duvar fotoğrafını daima bir erkek yaptı diye düşünüyoruz. Neden bayan yapmış olmasın? Sanat tarihi erkekler tarafından yazılmış olabilir ancak bayanlar tarafından bozulacaktır. Bu kesin, geri dönüşü yok. Akbank Sanat’ın tercih ettiği kitap belirli ki araştırmasını kısıtlı tutmuş; Türkiye’yi fazla dikkate almamış.
Cumhuriyet
