Direktör Serdar Kökçeoğlu’nun “Mimaroğlu” belgeseli, şenlik seyahatinin akabinde dijital platform MUBI’de yayımlandı. Birçok insanı hatta Kökçeoğlu’nu da 90’lı yıllarda Cumhuriyet’te yazdığı yazılarla etkileyen İlhan Mimaroğlu’nun ve eşi Güngör Hanım’ın izini süren belgesel, İstanbul Sinema Şenliği ve Antalya Altın Portakal’dan mükafatla dönmüştü.
İlhan ve Güngör Mimaroğlu, 60’ların başında İstanbul’dan yola çıkar ve New York’a giderek yeni bir hayata başlar. İlhan, avangart sanata olan ilgisinin sonucunda elektronik müziğin gelişmesinde rol alarak ismini çağdaş müzik tarihine yazdıracak, Güngör ise sokakları kasıp kavuran özgürlükçü hareketlerde en ön sıralarda saf tutacaktır. Mimaroğlu, birçok açıdan birbirini tamamlayan iki ruhun kıssası…
Lakin “Mimaroğlu” bildiğimiz belgesellerden değil, İlhan Mimaroğlu’nun 40 yıl boyunca kendi çektiği ve hiçbir yerde yayımlanmamış 8mm ve dijital manzaralar üzerinde, yeniden kendi müzikleri yer alıyor. Bu sırada İlhan ve Güngör Mimaroğlu’nu anlatan konuşmacıların hiçbirini görmüyoruz. Sadece belgesel sonunda Güngör Hanım ve oğlu Rüstem Batum ekrana geliyor. Konuşmacılar ortasında İdil Biret’ten gazetemiz müellifi Konutun İlyasoğlu’na birçok isim de var. Belgeselin direktörü Kökçeoğlu ile konuştuk.
‘HAYAT HİÇ KOLAY OLMAZDI’
– İlhan Mimaroğlu hayatta olsaydı, bu belgeseli çekerken onunla neleri konuşmak isterdiniz?
“İlhan Mimaroğlu kendisi hakkında bir belgesel yapılmasına ne derdi” sorusunu onu yakından tanıyan insanlara sorma talihim oldu. Genelde şu karşılığı aldık: Sinemayı çok sevdiği için bir baht verebilirdi ancak direktör için üretim boyunca hayat hiç kolay olmazdı… Neyse ki onun ruhuna, sanatına mümkün olduğunca sadık kalan bir iş yapmaya çalıştık. Onunla ne konuşurdum diye düşünüyorum, pek müzik konuşacağımızı sanmıyorum. Minimalist müziklerden nefret ettiği için, mesela benim The Necks kümesine aşkımı çok sert karşılardı diye düşünüyorum. Sinema konusunda daha iyi anlaşırdık, saatlerce Billy Wilder konuşabilirdik. Nadiren gece bir yakınlarında kaldığında şayet konutta müzik arşivi varsa, sabaha kadar oturur, bilmediği plakları dinlermiş. Karşısında oturup çaldığı plaklar üzerine yorum almak nefis bir belgesel olabilirdi.
– Güngör Mimaroğlu’yla konuşurken sizi etkileyen özellikleri oldu mu?
Güngör Hanım beni hayatımda en çok etkileyen insanlardan biri oldu. Başlangıçta ana yapımcım Dilek Aydın’a, Güngör Hanım’a da sinemada yer vereceğimi, onu bir anlatıcı olarak araçsallaştırmak istemediğimi söylemiştim. Lakin araştırmacımız Elif Dizdaroğlu ile birlikte onun Moda’daki konutuna ziyaretlerimiz arttıkça projeyi büsbütün çift ve hatta aile üzerine kurmaya karar verdim. Güngör Hanım harikulade bir hayat tecrübesine sahip. Yoko Ono ile New York sokaklarında yürümüş, İlhan Bey’le bir arada yemekte John Cage’i ağırlamış (hiç kolay olmamış Cage’i mutlu etmek), 68 yazını Paris’te yaşamış bir insan. Mert bir aktivist lakin birebir vakitte çok insancıl birisi, onun insanlara yaklaşımından etkilenmemek mümkün değil.
‘BELGESEL, YARATICI BİR ALAN’
– Bildiğimiz belgesellerden çok farklı. Neden bu prosedürü tercih ettiniz?
Sinema yazarlığından geldiğim için yeni bir şeyler denemenin, yapmanın yahut yapmaya yürek etmenin ne kadar kıymetli olduğunu biliyorum. Belgeselin çok yaratıcı bir alan olduğu ekseriyetle görmezden geliniyor. Türkiye üzere bir ülkede evrak ve arşiv çalışmaları çok değerli, bu nedenle belgeselciler kıymetli bir vazife üstleniyor. Lakin bir yandan da çeşidi kurmaca ve deneysel alanlara yaklaştıran, belgeselin gerçeklerden ilham alan bir kıssa anlatma modeli olabileceğini hatırlatan yaratıcı sinemalar de yapılmalı diye düşünüyorum. İlhan Bey’in müziğini de düşününce, biraz yoldan çıkmak bana hakikat gözükmeye başladı… Şanslıydım, zira bayanlardan oluşan şahane bir üretim grubu vardı ve ana üretimci Dilek’le bir arada Esin Uslu ve Buse Yıldırım da farklı bir iş yapmamı desteklediler.
‘İNSANLAR ONU CUMHURİYET’LE TANIDI’
– Pandemi nedeniyle belgesel, dijital bir platformda izleyiciyle buluştu. Neden MUBI’yi tercih ettiniz?
MUBI, sinemanın geleceğinde değerli bir yeri olacağına inandığım dijital platformlar ortasında beni en çok heyecanlandıranlardan biri. Mimaroğlu’nu platformda görmek istediklerini birinci bana ilettiler ve ben bunu heyecanla imal grubumla paylaştım. Sinemanın şenlik macerası da Avrupa’daki belgesel şenliklerinde devam edecek. Son olarak Mimaroğlu’nun Cumhuriyet’te yer almasının bizim için çok kıymetli olduğunu eklemek isterim. Pek çok insan, tıpkı benim üzere İlhan Mimaroğlu’nu doksanlı yıllarda Cumhuriyet’te çıkan, New York’tan yolladığı yazılarıyla tanıdı.
Cumhuriyet