Bozkırda soğuk bir rüzgar esiyordu ama Sapura Kadırova toparlanmasının bir manasını göremedi. Hükümet tarafından verilen koyu kırmızı bir tabutla savaştan arifesinde dönen üretimin karşılanması bekleniyor.
85 yaşındaki Bayan Kadirova, “Belki de ısınmayacağım” diye inledi. “O zaman bırak da öleyim.”
O ve kızları gün boyu, Ukrayna’nın yaşadığıki Klishchiivka’da cephe hattının yakınında öldürülen oğlu Garipul S. Kadırov’a saygılarını sunmayan gelen akrabalarını, arkadaşlarını ve komşularını selamlıyorlardı.
Bayan Kadirova misafirlerine, “Şubat yerinde 50 yaşına girecekti ve bana o zaman eve dönüşe izin vereceğine söz verdi” dedi. “Artık onunla ancak mezarında karşılaşacağım.”
Rusya’nın büyük desteği, savaş, en yeni iPhone’ların indirime girmesiyle ve her yerde bulunan orduya alım posterleri dışında her şeyin eskisi ile hemen hemen aynı gürültüyle, uzak bir arka plan gürültüsü gibi tıslanabilir. Ukraynalıların yüzde 80’inin savaşta yaralandığı ya da ölen yakın bir arkadaşı ya da akrabası varken, şehirdeki birçok Rus hala hayatta olduklarını bu savaştan hissediyordu.
Savaşın acısının ve kaybının en derin şekilde tıslandığı yerler, Rusya’nın eski bir kolektif çiftliği olan Ovsyanka gibi köylerdir. Arkadaşlar ve komşular Bayan Kadırova’nın küçük evde toplanıp mutfakta yemek hazırlayıp merhumla ilgili anılarını paylaşırken, acı, başka bir askerin kaybı anlam vermeme özlemiyle birleşti.
Bay Kadırov’un kız kardeşi Lena Kabaeva, “O dönemde doğru yerde çalışıyordu” dedi.
Garipul S. Kadirov’un cenaze töreninden önceki geceki Sapura Kadırova’nın evinde düzenlenen veda yemeği.
Bay Kadırov’un kız kardeşlerinden biri olan Natasha, üzüntüden o kadar kendinden geçmişti ki arkadaşlarına sakinleştirici verdiler. Bayan Kabaeva, ebeveynlerinin annelerine Amerikalılarla savaşırken söylemesi gerektiğini söyledi.
Annesi Ukrayna ve Rusya’nın Sovyetler Birliği’nin parçası olduğu dönemde büyüdüğünü belirten Bayan Kabaeva, “Bu savaş neyle ilgili olduğunu anlamıyor” dedi. “Bugün Ukraynalılara karşı savaştığımızı anlaması imkansız.”
Yumuşak dilli bir çiftçi olan ve evde Vitya takma adıyla tanınan Bay Kadırov, savaşmak için çağrılmayacak kadar yaşlı olduğu yerde yaşıyor. Ancak Ekim 2022’de, Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin’in asker seferberliği emrini vermesinden kısa bir süre sonra, Bay Kadırov 49 yaşında askere alındı. Birkaç ay sonra diğer iki askerle birlikte öldürüldü.
Ataları sınırı yaklaşık 160 kilometre uzakta olan Kazakistan’dan Rusya’ya göç etmiş etnik bir Kazak olan yaşlı Bayan Kadırova, “Daha önce yaşlıları almıyorlardı, şimdi herkes yerdeler” dedi.
Gün boyunca kadın akrabalar mutfakta toplanıp sütlü çay servisi yapıyor ve kalın bir erişimte tabaka üzerinde soğanla birlikte depolanıyor etten oluşan bir Kazak spesiyalitesi olan beshbarmak’ı hazırlıyorlar.
Diğer akrabaları ve arkadaşları evin en büyük odasında toplanmış, bağdaş kurup yerde oturuyorlardı. Neredeyse hepsi, ya da Bay Kadırov’un kuzenlerinden biri olan seferberlikleri için ya da Aleksei gibi Wagner paralı askerlerin katıldığı için Ukrayna’da öldürülen diğer sevdiklerinden bahsetti.
77 yaşındaki Mindiyar S. Abuyev, Aleksei’nin cenazesine katıldığını belirttikten sonra “Batı, Ukrayna’yı bize düşman etti” dedi. “Biz basit insanlarız ve Putin’i barındırıyoruz ve kazanacağız.”
Kasım ortası çökerken, yas tutanlar Bay Kadırov’un tabutunu karşılamak için dışarı çıktılar. Ailenin erkekleri kapalı tabutu yerel yönetim fiyatları gelen üç cenaze töreninin ardından standa koyarken Bayan Kadirova ve Natasha feryat etti. (Çelenklerden birinin adı yanlıştı; muhtemelen başka bir ölü askerin adıydı.)
Askeri törenlerin yer törenlerine iki yetkili başkanlık yaptı.
Yerel yönetim başkanı Sergei V. Yermolov, profesyonel bir spikerin yumuşak sesiyle “Bu trajik, yıkıcı bir olay” dedi. “Ama onun gibi arkadaşlar sayesinde yaşadığı yerde huzurlu bir gökyüzü var. Özel askeri operasyona katılarak özgürlüğümüzü, yaşamlarımızı, bölgelerin ve sevdiklerimizin geliştireceğini savunuyorlar. Ona sonsuz hafıza ve sonsuz yücelik olsun.”
Bölge askeri komiseri aileye bir Rus bayrağı hediye etti ve bir askeri bando, şeref kıtası kıvılcımı ateş ederken Rusya milli marşının kısaltılmış bir kopyası çalındı.
Tabut daha sonra yerel Kazak olayına göre ertesi gün su altında kalmadan önceki geceyi geçireceği aile evine getirildi.
Bu, Volga bölgesindeki Ovsyanka gibi köylerde ve Rusya genelinde yaşanan bir sahne.
Bay Kadırov’un yeğlerinden birinin eşi olan 22 yaşındaki Alyona, “Harekete geçen başka bir arkadaşım daha var” dedi. “120 kilo ağırlığıyla savaşa gitti. Geri gelenlerin sadece 20 kilo, yani 44 kilo kemik olduğunu söyledi. Kadirov ailelerinin naaşı Müslüman geleneklerine göre yıkamaması ya da son veda için tabutu açamaması onu harap etmişti.
Ovsyanka, Rusya’nın sekizinci büyük şehri Samara’nın üç saat yerel yerinde yer alıyor. Paşa adlı bir yerel sakin, artık bir kollektif çiftlik olmayan köyün artık fakirleştiğini ve geçimlik tarım dışında çok az iş olduğunu söyledi. Yoksulluktan kaçmak, askerlerin orduya katılmaması ve bölgedeki köylerdeki tipik maaşın çok ötesinde bir aylık maaşın yanı sıra 550.000 rubleye kadar (neredeyse 6.150 dolar) imza ikramiyesi kazanmak için temel bir teşvik oldu.
Ek olarak, Rusya devleti ölen askerlerin ailelerine federal hükümetten genellikle beş milyon ruble (yaklaşık 56.000 $) olmak üzere mali tazminat sağlıyor, ayrıca bölgesel hükümetten genellikle üç ila beş milyon ruble arasında başka bir ödeme de sağlıyor. Bir akraba, Kadirov ailelerine erişim için evraklarını teslim etme sürecinde olduğunu söyledi.
Paşa, köyde geçen yıllar boyunca asan iki adamdan bahsederken parasal tazminata başvurdu. “En azından özel askeri operasyonda görev alabilirlerdi, onurlu bir şekilde ölebilirlerdi ve ailelerinin geçimleri sağlandığı sürece” dedi.
Sayın Kadırov’un ağabeyi Murat’ın 2016 yılında kendini asması, ailesinin ikinci çocuklarının kaybının acısını daha da şiddetli hale getirdi.
Törenin ardından Sayın Kadırov’un en yakın erkek akrabalarından oluşan bir grup ana odada kapalı tabutun yanında oturdu. Savaşın değeri değişimi tartışma duygusallaştı.
Bay Kadirov’un yeğeniyle evli olan 34 yaşındaki Zhaslan, Rusların neden savaşta ölmek zorunda kalacağını sorguladı. “İnsanlar bunun için vatan için olduğunu söylüyor” dedi. “Peki anavatan nerede? Vatan seni yok etmeyen değil, koruyandır.”
Rus televizyonunun yalanlarla dolu olduğunu söyledi. “Zombi bize her şeyin yolunda olduğunu ve bizim tarafımızın olduğunu gösteriyorlar” dedi. Peki o zaman neden Wagner paralı askerleri geçen baharda Bakhmut’u ele geçirilebildiğinden beri ön saflar neredeyse hiç hareket etmemişti diye sordu.
“Bu değersiz bir savaş” dedi.
Bay Putin ve Rus medyasının Batı’nın savaşı kışkırttığı iddiasını sürekli gündeme getiren Bayan Kabaeva’nın kocası Sagindyk Kabaev’i tartışıyordu.
“ Bu savaş kaçınılmazdı” dedi Sayın Kabaev. Amerika’nın dış savaşın başlamasına dikkat çekildi. “Hesap mümkündür: Amerika’dan kaç savaşı mı başlatıldı?”
Ayrıca, birçok Ukraynalı tarafından tartışılan, “Ukrayna’nın gerçek olarak her zaman Rusya’nın hava sahası olduğu” işaretli Bay Putin’in öne çıktığı ortak oluşuma da değindi.
Yine de Bay Kabaev şunu kabul etti: “Sıradan insanlar acı çekiyor: kolektif çiftçiler, makinistler ve köpekler. Bakanların oğulları orada değil. Eğer öyle olsaydı, savaş devam edecekti.”
Ertesi gün Bay Kadırov, yıkılmış başka bir çiftliğin kalıntılarından oluşan küçük bir mezarlığın sert, kayalık tutulanda ölen kardeşinin yanında ele geçirildi.
Bir kasabadan emekli bir okul müdürü olan Gennady A. Bergengaliyev, adamların sırayla cenazesinin tümseğine kürekle toprak atmasını izledi. Daha önce Rusya’yı savunmanın önemi ve yerel halkın oynadığı rol hakkında kısa bir konuşma yapıldı.
Mezarlıkta, Bay Kadırov’un kardeşi Murat’ın mezar taşını ve yeni mezarla ilgilenen adamlara geri dönüşünü işaret etti.
“Bu büyük bir başarı ya da aile” dedi. “Basit ve sıradan bir adamdı. Bu da onlara şeref kazandırdı.”
