BİLİNÇSİZ AV LÜFERİN SONUNU GETİRİYOR

Türkiye’de balıkçılık, Marmara, Akdeniz, Karadeniz ve Ege Denizi’nin yanı sıra boğazlar ve ülkenin iç sularında yapılıyor. Suyunun soğuk ve oksijen ölçüsünün fazla olması sebebiyle balık açısından en varlıklı denizlerin başında Karadeniz geliyor. Türkiye’de en çok avlanan balıkların başında ise hamsi, istavrit, lüfer ve palamut yer alıyor.

Bu yıl 15 Nisan’da başlayan balık yasağı 1 Eylül prestijiyle sona erdi. Marmara ve Karadeniz’de balıkçıların ağlarına palamut ve uskumru takılmaya başladı. Av döneminin başlamasıyla birlikte balıkçılar palamut bolluğuna sevinirken şu an için ağlarda çinekop yerini aldı. Kilosu 60 liradan satılan çinekop balığının uzunluk konusu tartışma haline geldi.

LÜFERİN STOKLARI AZALIYOR

2011 yılında Greenpeace Akdeniz’in yürüttüğü “Seninki Kaç Cm” kampanyasıyla denizlerdeki balıkların avlanma uzunluklarının standartların altında olduğu gerekçesiyle büyük yankı uyandırdı. “Küçük Balık Yoksa Büyük Balık da Yok” sloganıyla çinekop balığının yenmemesi gerektiğini anlatmaya çalıştılar. Kampanyanın yarattığı farkındalık sonucunda İstanbul’un her tarafında “Almıyoruz, Satmıyoruz” diyerek lüfer müdafaa timi çıkarttılar.

STOKLARININ AZALMASINDAKİ EN BÜYÜK FAKTÖRÜN BALIKÇILIK FAALİYETLERİ

İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık ve Su Eserleri Sürece Teknolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak, “Lüfer balığı stokları azalan bir tiptir. Kuşağı tükenmemiştir. Balıkçılık idaresinde gerekli önlemler alındığı takdirde stokları artabilir. Bunun için lüfer balığına ve tüm balıklara ömür evrelerinde bir sefer üreme bahtı verilmesi gerekir. Lüfer balığının birinci üreme uzunluğu 25 cm’dir. Bu boyun altındaki balıkların avlanılması stokların vakitle azalmasına yol açar. Bundan ötürü lüfer balığının yavruları yani çinekop uzunluklu balıkların avlanılmaması ve tüketilmemesi gerekir. Akdeniz havzasında lüfer balığını en çok avlayan ülke Türkiye’dir. Bu balığın korunması ve sürdürülebilir balıkçılığın yapılması için gerekli önlemlerin alınması hayli kıymetlidir. Lüfer balığının 2003 yılında av ölçüsü 22.000 ton iken 2019 yılında 1578 tona düşmüştür. 3/1 numaralı su eserleri bildiriminde lüfer balığının en az avlanabilir uzunluğu 20 cm iken 4/1 ve 5/1 numaralı su eserleri bildirilerinde bu uzunluk yasağı 18 cm’e düşürülmüştür. Ergin boya gelmemiş bu yavru balıkların avlanılması stokları olumsuz etkilemektedir” diyerek balıkların uzunluk standartlarına dikkat çekti.

Balık stoklarının azalmasındaki en büyük faktörün balıkçılık faaliyetleri olduğuna söyleyen Prof. Dr. Karabulak, iklim değişikliğinin tesirleri, kıyısal alanlardaki kıyıların doldurulması, kumların çekilmesi ve deniz kirliliğinin de olumsuz tesirleri olduğuna değindi.

EN AZ AV UZUNLUĞU 25CM

Piraziz Su Eserleri Kooperatifi Lideri Hamdi Arslan’ın balık yasağının akabinde yaptığı açıklamada “İstavrit, çinekop sonra da hamsi avlanacak” kelamları yavru balıkların da avlanacağını gösterdi. Uzmanlar ise balık kuşağının tükenmemesi ismine lüferin en az av uzunluğunun 25 cm’den küçük olmaması gerektiğini vurguladı.

İKİ TEKNİKLE AVLAMA YAPILIYOR

Denizlerdeki lüfer avcılığı ise endüstriyel manada iki farklı formda yapılıyor. Bunlardan biri tabanda yaşayan sürü balıkları için deniz yerini kazıyarak yapılan trol tekniği, oburu ise balıkların etrafını ağlarla çevirerek yapılan gırgır tekniği.

Sürü balıkları deniz tabanında yaşadığından ötürü avlanma sırasında trol ağlarının kullanılması zarurî hale geliyor. Av araçlarının kullanımı ise ekosisteme ve denizlere ziyan vermekte. Bu olumsuz tesirleri azaltabilmek ismine av araçlarının kullanımında birtakım kısıtlamalar olduğunu söyleyen Prof. Dr. Saadet Karabulak, “Deniz habitatını bozan ve ticari olmayan birçok çeşidin avlanılmasına yol açan trol ağlarının kıyıdan 3 mil içinde kullanılması yasaklanmıştır. Ağ göz açıklıklarının 44 mm’den küçük olmaması gerekir. Gırgır ve trol ağlarının kullanımı 1 Eylül ile 15 Nisan ortasında hürdür. Öbür av araçlarında da emsal uygulamalar bulunmaktadır. Seçiciliği en yüksek av aracı dalyanlar ve oltalardır. Seçiciliği en düşük av aracı da trol ve gırgır ağlarıdır” diye açıklıyor.

DENETİM MEMURLARI GEREĞİNCE DENETLEME YAPMIYOR

Türkiye’de yapılan balıkçılığın en büyük problemlerinden biri ise kaçak avlanma. Azalan balık nüfusu balık teknelerini beslemeye yetmediği için kaçak avcılık ülkenin her alanında yapılmakta. Ekonomik balık çeşitleri haricinde kalan birçok deniz canlısı avlanıyor. Şimdi erişkinliğe ulaşmamış balık bir kere bile üreyemeden avlanıyor. Standart avlanma uzunluğuna erişmemiş balıklar ise deniz marketlerinde kaçak olarak satılmaya çalışılıyor. Bu marketlerde ve hallerde her uzunluk lüfer balığı bulmak mümkün. Defne yaprağı, çinekop, lüfer, kofana satışlarının ve açık arttırmalarının yapıldığı hallerde denetim memurlarının ender kontrollerinden haberi olan satıcılar, balıkların satışını hal dışında gerçekleştiriyor. Kesilen cezaların ise onlarca katını bir gecede kazanıyorlar.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan Su Eserleri Yönetmenliği’nde Değişiklik yapılmasına Dair Yönetmelik, 1 Ocak 2020’den itibaren geçerli olmak üzere Resmi Gazete’de yayımlandı. Yayımlanan yönetmelikte, Su Eserleri Kanunu’nda yasak, sınırlama ve yükümlülüklere alışılmamış davranan bireylere yönelik alt ve üst hudutları belirlenen idari para cezalarının uygulanmasına ait kriterler açıklandı. Değişiklik kapsamında uygulanacak cezalar şöyle;

Ruhsat tezkeresi almadan ticari gayeli su eserleri avcılığı yapan şahıslara bin Türk lirasından beş bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.

Ruhsat tezkeresi almadan faaliyette bulunan gemiler ve başka su vasıtaları için sahip yahut donatanlarına beş bin Türk lirasından elli bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.

Amatör avcılıkla ilgili adap ve temellere karşıt hareket eden şahıslara iki yüz elli Türk lirasından beş yüz Türk lirasına, amatör avcılıkta kullanılan gemiler için sahip yahut donatanlarına beş yüz Türk lirasından beş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır.

Çeşitlerin avlanma ölçülerine, bölgesel avcılığa ve av araçlarına nazaran verilecek izindeki ticari avcılıkla ilgili metot ve asıllara ters hareket edenlere beş bin Türk Lirasından elli bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.

“GIRGIRLARA VE TROLLERE ÇOK DİKKAT EDİLMELİ”

‘Balık Dedektifi’ programıyla balıkçılık konusunda birçok mevzuyu izleyiciyle paylaşan Derya Yolyapan, küçük yaşlardan beri balık tutmaktan keyif alıyor. Deniz ve balığın kendisi için bir gerilim atma metodu olduğunu söyleyen Yolyapan, kaçak avlanma hakkında önümüzdeki günlerde Bakan Bekir Pakdemirli’nin ve Balıkçılık ve Su Eserleri Genel Müdürü Dr. M. Altuğ Atalay’nın balık avı sırasında kullanılan gırgır ağlarının denizlere verdiği ziyanı gözler önüne sereceklerini lisana getirdi. Lüfer için Türkiye’deki denizlerin en lezzetli balığı olduğunu söyleyen Yolyapan, “Bana nazaran lüfer İstanbul’un simgesidir. Lüferin jenerasyonunun tükenmemesi ve gelecek jenerasyonlara taşınabilmesi için çinekop balığının avlanması durdurulmalı. Bilhassa boğazdaki av geçiş yollarının gırgırlar tarafından kapanmaması gerekiyor. Olta balıkçılığı ile lüferin jenerasyonu sonlanmaz. Bu yüzden gırgırlara ve trollere çok dikkat edilmeli” dedi.