Getty Images
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın istifasının akabinde Türk Lirası, yüzde 6’ya yakın bedel kazanırken, piyasa oyuncuları ve analistler, döviz rezervlerinde görülen erimenin bundan sonraki periyotta öncelikle ele alınması gereken hususlar ortasında olduğunu söylüyor.
Analistler ve stratejistler, iktisat idaresindeki değişikliklerin akabinde yapısal ıslahatların tekrar gündeme gelmesi ve rezervler konusunda siyaset değişikliğine gidilmesi gerektiğini belirtiyor.
Albayrak’ın yanı sıra hafta sonunda yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Merkez Bankası Lideri Murat Uysal’ın yerine eski Maliye Bakanı Naci Ağbal atandı.
Bloomberg haber ajansı, Albayrak’ın istifasının ardında döviz rezervlerindeki düşüşün tesirli olduğuna dair kimi tezler dolaştığını bildirdi.
Financial Times gazetesi de, Albayrak idaresi altında Türk Lirası’nın gördüğü sert paha kaybını engellemek için piyasaya yüklü ölçülerde dolar satışı yapıldığını ve bunun sonucunda da döviz rezervlerinde önemli bir erime görüldüğünü belirtti.
Türkiye’nin sahip olduğu rezervlerin durumu bir müddettir piyasalarda korku yaratan ögeler ortasında yer alıyordu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) son açıkladığı datalara nazaran, 30 Ekim’de sona eren hafta net memleketler arası rezerv ölçüsü 18,93 milyar dolara geriledi.
Fakat ekonomistler ve piyasa uzmanları, swap süreçleri çıkartıldığında net rezervlerin ekside olduğunu söz ediyor.
DÖVİZ REZERVİ NEDEN DEĞERLİ?
Türkiye’de altın ve döviz rezervlerini saklamak ve yönetmekle yükümlü olan kurum Merkez Bankası.
TCMB’nin internet sitesinde döviz rezervlerinin düzeyi, bilhassa de gelişmekte olan ülke ekonomilerinde “karşılaşılabilecek iç ve dış şokların yarattığı aksiliklerin giderilmesi, dış borç servisinin nizamlı olarak gerçekleştirilmesi ve milletlerarası finans etrafları ile piyasalarda, ülkeye duyulan itimadın artması” açısından büyük ehemmiyet taşıdığı belirtiliyor.
Net rezerv ise kısaca Merkez Bankası’nın döviz yükümlülükleri ve kendisinde emaneten duran dövizler çıkartıldığında elinde kalan, kullanabileceği ölçü manasına geliyor.
Getty ImagesNET DÖVİZ REZERVİNDE SON DURUM NE?
Analistler, Türkiye’nin net döviz rezervinin eksiye düştüğünü hesaplıyor.
Ekonomist Mahfi Eğilmez, ekim sonunda kendi blogunda yayımladığı bir tabloda, swaplar hariç net döviz rezervinin eylül ayında 39,6 milyar dolar ekside olduğunu belirtti.
Eğilmez’in TCMB bilgilerine dayanarak hazırladığı tabloda, net rezervler Eylül 2019’da 20,6 milyar dolar artıda görünüyor.
Londra merkezli BlueBay varlık idaresi şirketi gelişen piyasalar stratejisti Tim Ash ise net rezervleri tam olarak hesaplamanın güç olduğunu lakin şu an prestijiyle Türkiye’nin net rezervlerinin yaklaşık 50 milyar dolar eksiye düşmüş olabileceğini söyledi.
Ash, hiçbir merkez bankasının piyasa tarafından borç ödeyebilme gücünün ve kredi verilebilirliğinin sorgulanmasını istemeyeceğini, bunun da bir risk ögesi olarak o ülkenin para ünitesi ve varlıklarını olumsuz etkileyebileceğini söyledi.
BBC Türkçe’ye konuşan Ash, “(Yeni yönetimin), elinde olmayan rezervleri kur düzeyini korumak için harcamayı bırakması ve yüksek enflasyon risklerinin karşısında elinde lira olanların çıkar elde etmesini sağlamak için siyaset faizlerini artırması gerekiyor” dedi.
DÖVİZ REZERVİNDEKİ BU DÜŞÜŞÜN NEDENİ NE?
Piyasa uzmanları, bu düşüşün nedeninin Türkiye’nin liradaki paha kaybını engellemek için rezervlerdeki dövizleri satmasına bağlıyor.
Dövizi düşürmek için rezervlerin kullanıldığı savlarıyla Türkiye’deki yetkili makamlardan rastgele bir açıklama yapılmış değil.
Lakin Albayrak, Mayıs ayında yatırımcılarla yaptığı telekonferansta Türkiye’nin kâfi ölçüde döviz rezervine sahip olduğunu söylemişti.
Milletlerarası yatırım bankası Goldman Sachs, liradaki düşüşü durdurmak için sırf Ağustos ayında 16 milyar dolarlık döviz satışı yapıldığının varsayım edildiğini belirtti.
Reuters haber ajansı da, işlemcilerin hesaplamalarına nazaran, sadece yılın birinci dört aylık kısmında rezervler kullanılarak 32 milyar dolarlık döviz satışı gerçekleştirildiğini, yılın bu devrine kadar toplam satış ölçüsünün da 100 milyar dolara ulaştığını bildirdi.
Analistler, rezervlerden döviz satışının 2019’dan bu yana devam ettiğini lakin bunun liradaki bedel kaybını durdurmaya yetmediğini söylüyor.
BU DURUM NEDEN TELAŞ YARATIYOR?
Döviz rezervleri, bir ülkenin bir yandan dış borç ödemesinde elini rahatlatırken, öbür yandan da gerekmesi halinde elinin altında harcayabileceği bir kaynak olması açısından kıymet taşıyor.
Ekonomistler, piyasada genel kural olarak net rezervlerin üç aylık ithalatı karşılayacak ölçüde olmasının beklendiğini belirtiyor.
Son devirde, Türkiye’nin döviz rezervlerinin gelinen mevcut durumda bu ölçünün altına düştüğü öne sürülüyor.
Societe Generale’den Gelişmekte Olan Piyasalar Stratejisti Phoenix Kalen, Türkiye’nin döviz rezervlerinin, son üç ayda yapması beklenen toplam ithalatının altında olduğunu belirterek, “Türkiye’nin döviz rezervleri ithalatını karşılamaya kâfi seviyede değil” dedi.
Türkiye’de kamu ve özel dalın yılsonuna kadar 13,3 milyar dolarlık borç geri ödemesi yapması gerekiyor. Bunun 3,7 milyar dolarlık kısmının da Kasım ayı içerisinde yapılması öngörülüyor.
İktisadın yavaşlaması durumunda TCMB’nin elindeki rezervleri borç ödemesinde tampon olarak kullanmasının gerekebileceği vurgulanıyor.
Cumhuriyet
