Koronavirüs belasına maruz kalmadan evvel yılın başlarında, Makedon bayan sinemacı Tamara Kotevska’dan arılara ait “Bal Ülkesi” isimli farklı ve ödüllü bir belgesel seyretmiştik. Ismine birinci sefer rastladığım direktör Aksiyon Kaptan’ın yazıp yöneterek Artvin’in nitekim o cennet üzere dağlarında çektiği, arıcılığı mevzu edinen “Kovan” da bugün gösterime giriyor.
YALNIZ VE MUTSUZ…
Annesinin nerdeyse hayatını vakfettiği arıcılığa girişen Ayşe (Meryem Uzerli) ismindeki “Alamancı” bir bayanın öyküsünü anlatan, belgeselimsi, güzelim bir kurmaca sinema “Kovan”. Sinemanın başında ölen annesi Cemile ananın kovanlarına sahip çıkıp onun işini sürdürmeye niyetli, kocasız ve çocuksuz Ayşe, yıllardır çalışıp dikiş tutturamadığı Almanya’dan Artvin’deki köyüne dönüyor. Cemile ananın yetiştirmesi Ahmet’in dayanağıyla eşsiz lezzete sahip ballar yapan Kafkas arılarını üretmeye koyuluyor.
Lakin Ahmet’in ikazlarını dinlemeyip kovana yabancı bir arı sokunca birbirlerini öldürüyor arılar, bütün kovanlar ölüyor ve siparişleri yetiştiremezken işi bırakmak durumunda kalıyor yalnız-mutsuz Ayşe. Zati Cemile ananın en beğenilen kızı olduğu için onu daima kıskanagelmiş ablası da sırt çevirince yine Almanya’ya dönmeyi düşünen Ayşe’yi, aslında kent kaçkını bir tabiat ve hayvansever olan, çevreorman müdürü izlenimi veren bir “yabani”yle (Feyyaz Duman) başlattığı dostluğu ayakta tutuyor.
Sinemanın alışılagelmiş, beylik dramatik ve duygusal etaplardan geçen kıssası, Ayşe’nin yörenin sevilen ayısı “Kestane”yi bir gece vakti korkup tüfeğine sarılıp vurmasıyla, azalacağına gitgide çoğalan, ağır vicdan azabına dümen kırıyor giderek. Ayşe kederinden per perişan. Allahtan bir kovanın tekrar can bulmasıyla mucizevi bir biçimde, Kafkas arıcılığının sürecek olması ve Ayşe’nin de Kestane’nin sempatik yavrusunu ormanda sağ salim buluvermesiyle, giderek doğrusu seyirciyi mest eden, keyifli bir finalle sonuçlanıyor sinema.
SINEMANIN ARTISI…
Kaçtır sesi soluğu çıkmayan hoş oyuncu Meryem Uzerli’nin baştan sona sürüklediği “Kovan”ın, oyunculuklar, çekimler, teknik hünerler, vs. bir yana, yemyeşil, huzur verici yerlerle dolu, insan tehlikesinin en aza indirgendiği, şahane bir doğayı ve çevreyi karşımıza getiren görselliği sinemanın birinci artısı öncelikle.
Tüm acemice yanlarına, kusurlarına ve klişe sahnelerine rağmen tabiat ve hayvan sevgisinin, etrafa bakışın ehemmiyetine vurgu bu sinema beşere kendisini bayağı iyi hissettiriyor sonuçta. Diyeceğim, kuşkusuz kusursuz bir başyapıt olmasa da herkese salık verilecek tipten, görülesi bir sinema bu “Kovan”.
RADYOAKTİF ÇAĞIN GELİŞİ
Kaçtır Fransa’da yaşayıp çalışmayı seçmiş, vaktiyle radarımıza takılmış “Persepolis”ini bilhassa beğendiğimiz, İran kökenli sinemacı Marjane Satrapi, yeni sineması “RadioactiveRadyoaktif”te bilim tarihine çağ atlatmış, Polonya asıllı Fransız fizikçi, ünlü Marie Curie’nin (1867-1934) hayatından ibret verici kesitler sunuyor.
Hem fizik (1903) hem kimya (1911) Nobel mükafatlarını kazanışından Sorbonne’da ders veren birinci bayan profesör oluşuna, Radyum, Toryum elementlerini keşfedişinden çalışmalarıyla daha sonraki nükleer fizik araştırmalarının temelini oluşturmasına dek bütün bilim tarihine damgasını vurmuş Marie Curie, bir atom çekirdeğinin ışınımlar yayarak tabiatıyla parçalanıp bir diğer elemetin atomuna dönüşmesi olan radyoaktiflik konusunun öncüsü olagelmişti bilindiği üzere.
Marya Sklodowska olarak 1867’de Varşova’da doğup 1892’de Sorbonne’da fizik eğitimi almaya Paris’e giden ve birlikte çalışacağı fizikçi Pierre Curie’yle 1895’te evlenen M.Curie hakkındaki sinemasının senaryosunu detaylı bir biyografik yapıttan yararlanarak yazmış ve tüm hadiseye da kronolojik olarak bakmayı seçmiş Satrapi.
FELAKETLER…
Radyum bileşikleriyle çalışırken maruz kaldığı radyoaktif ışınımların neden olduğu kan kanserinden 1934’te (filmin başındayken) Sancellomoz’da ölürken Marie’nin tüm ömrünü bir sinema şeridi üzere gözünün önünden akıtmayı yeğlemiş direktör.
Kocasına daima ben senden daha üstün zekâlıyım diyen, devamlı radyoaktif hususların tıptaki kullanım imkanlarını araştıran kibirli Marie, sonradan Nobel Kimya Ödülü’nü alacak büyük kızı Irene’le birlikte hastanelerde ve orduda radyoloji servislerinin kurulması için de çalıştı.
Pierre’in yardımcılarından Paul’le yakınlaşması, kıskançlık krizlerine giren Paul, karısının Marie aleyhine kışkırttığı birtakım ırkçılık şovlarına yol açtı. 1945’te ABD’nin Hiroşima’ya atom bombası atmasıyla 2. Dünya Savaşı’nı sonlandırması, 1961’de ABD’nin Nevada’da atom bombası denemesi ve en son 1986 Sovyetler Birliği’ndeki Çernobil kazasıyla insanlığın uğradığı radyoaktif felaketlere de yer veren direktör Marijane Strapi, 1957 Cleveland’da radyoaktif ışınların kanser tümörlerini ufaltıp küçülttüğü üzere iyi sonuçları da ortaya çıkardı.
Cumhuriyet