İnternetin her yerde bulunduğu ve bir sürü toplumsal medya sitesinin olduğu günümüzde, güya binlerce arkadaşımız olabilir lakin ünlü İngiliz antropolog (insan bilimci) Robin Dunbar’ın elde ettiği bilgiler, bunun aksisini söylüyor.
2016 yılında Social Networks’te yayımlanan bir rapora nazaran, ömürlerimiz her ne kadar temaslı olsa da, birebir anda yalnızca beş yakın arkadaşlığı devam ettirebiliyoruz.
Dunbar Sayısı’na nazaran ortalama bir insan, rastgele bir istikrar düzeyinde yalnızca 150 civarı toplumsal arkadaşlık sürdürebiliyor. Dunbar, bu sefer ortalama bir bireyin kaç tane ‘en iyi’ arkadaşı olabileceğini tahlil ediyor.
Bu 150 civarı arkadaşın bir kısmının başkalarından daha yakın olması, kulağa mantıklı geliyor. Örneğin bu 150 bireyle çok samimi olsak bile, en samimi fikirlerimizi hepsine dökmüyoruz. Dunbar’ın araştırmasına nazaran bu yakın toplumsal çevreler, yaklaşık beş kişi derinliğinde oluyor; sürdürebildiğimiz ufak arkadaş ordusu düşünüldüğünde, kayda kıymet bir düşüş bu.
Arkadaşlık sonu, en yakın arkadaşların yer aldığı bu etraftan itibaren genişliyor. Bir sonraki arkadaş etrafı (epey yakın olduğunuz kişiler), ortalama 10 şahıstan oluşuyor. Bunun akabinde, çok daha düşük yakınlığınızın bulunduğu arkadaş kümesi geliyor ve o da 35 şahsa çıkıyor.
Sonuncu ve en uzak küme ise 100’lük halinde geliyor ve listeyi 150’ye yuvarlıyor; yani Dunbar Sayısı’na nazaran en yüksek ölçüye.
Dunbar ve öteki araştırmacılardan oluşan bir kadro, bu kanıya varmak için Avrupa’da yer alan ve ismi verilmeyen bir ülkede 35 milyon kişi ortasında yapılan 6 milyar telefon davetinin bilgilerini incelemiş. Kümeleme algoritmaları kullanılarak, kalıplar tespit edilmiş (ör. geri dönüş yapılan karşılıklı çağrılarda) ve toplumsal katmanların her biri için sayılara ulaşılmış.
En fazla çeşitlilik, ortada yer alan iki katmanda bulunmuş (10 ve 35’lik). Araştırmacılara nazaran bu durum, içe dönükler ile dışa dönükler ortasındaki bir farklılığı akla getiriyor; ya da vakitle değişen arkadaşlıkların bir sonucunu…
Araştırmacılar, sistemli biçimde geri dönüş yapılmayan davetleri eleyerek ticari davetleri dışarıda bırakmaya çalışmış. Ayrıyeten, telefonlarını fazla kullanmayan bireyleri de elemişler; zira bu şahıslar, toplumsal kümeleriyle büyük ihtimalle öteki biçimlerde etkileşim kuruyor. (Bu ortada en çok arama yapanlar, her gün ortalama 40 kereden fazla davet yapmış; hayli büyük bir muvaffakiyet.)
Araştırmacılar ayrıyeten, kişinin toplumsal etkileşimlerinin genelde telefon görüşmelerinden fazlasını kapsadığını da belirtiyor. O yüzden, yalnızca bu datalardan sağlam kanılara ulaşmak güç görünüyor.
Bununla bir arada kelam konusu çalışmada kullanılan datalar (2007 yılından), günümüzde yaygın formda kullanılan akıllı telefonların çıkışından ve çevrimiçi toplumsal ağların süratli yükselişinden öncesine dayanıyor.
Kaynak: Popular Science Türkiye
Cumhuriyet
