Hazar Denizi dünyanın en büyük iç su kütlesine sahip. Avrupa ve Asya ortasında uzanan Hazar Denizi’ne Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan’ın kıyısı bulunuyor.
Hazar Denizi’nin su düzeyi, tarım üzere insani süreçler ve bölgedeki yağışları periyodik olarak etkileyen doğal iklim örüntüsü nedeniyle geçen yüzyılda değişime uğradı.
Lakin bilim insanları, artan sıcaklıkların Hazar Denizi üzerindeki buharlaşma oranını artırabileceği ve bunun uzun vadede su düzeyinin azalmasına neden olabileceği konusunda uyarıyor.
Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran, 2019’da yayımlanan araştırmada, Hazar Denizi’ndeki su düzeyinin gelecekteki sera gazı salımı oranına bağlı olarak, 2020’den yüzyılın sonuna kadar 9 ila 18 metre ortasında azalabileceği tespit edildi.
Çalışmaya nazaran 9 metrelik düşüş deniz yüzeyinin yüzde 23, 19 metrelik düşüşse yüzde 34 küçülmesine neden olacak.
Araştırmacılar, Communications Earth & Environment’ta bulguları değerlendikleri, bugün yayımlanan yeni bir makalede, bu boyutta bir düşüşün mahallî halk, yabanî ömür ve bölgedeki siyasi tansiyonları nasıl etkileyeceğini özetledi.
Hollanda Leiden’deki müze ve araştırma merkezi Naturalis’te deniz biyoçeşitliliği üzerine araştırmalar yapan, çalışmanın muharrirlerinden Dr. Frank Wesselingh, The Independent’a açıklamasında, “Yaptığımız şey, sonuçların ne olacağını sormaktı” dedi.
Bu iddialar doğruysa, bilhassa bölgede yaşayan halk açısından sonuçlar çok büyük olacak.
Yeni makalede, su düzeyinde öngörülen düşüşün “balıkçılık alanlarının küçülmesi ve su eserleri tesislerinin kurumasına” neden olabileceği belirtildi.
Dr. Wesselingh, “Kuzey Hazar civarındaki kıymetli balıkçılık alanlarının birçok yok olabilir” dedi.
Hazar Denizi boyunca tüm kıyı bölgesi kuruyarak bütün kıyı kaynaklarını ve limanları tehdit edebilir.
Dr. Wesselingh, su düzeyinde yaşanacak bir düşüşün tıpkı vakitte Hazar havzasının eşsiz ekosistemini de tehdit edebileceğini belirtti. Yalnızca Hazar Denizi bölgesinde bulunan ve yavrularını kışın havzanın kuzey kısmını kapatan deniz buzu üzerinde yetiştiren, soyu tükenme tehlikesi altındaki Hazar foku, bilhassa yüksek risk altında kalabilecek bir çeşit.
Dr. Wesselingh, “Hazar Denizi’ne mahsus, halihazırda acı çeken birden fazla cins daha fazla acıya maruz kalabilir” dedi.
Araştırmacılar, Hazar Denizinin on yıllar içinde ne kadar küçüleceğine dair hâlâ birtakım belirsizlikler bulunduğunu da belirtti.
2019 tarihli çalışmanın muharrirleri, sonuçlar ele alınırken önlemli olunmasını istedi. Araştırmacılar, varsayımlarını yaparken kullandıkları modellerin tabi olduğu sınırlamaların, gelecekteki buharlaşma oranlarının fazla kestirim edilmesine yol açmış olabileceğini söz etti.
Yeni makalede müellifler, iklim krizinin iç deniz ve göllerin su düzeyini gelecekte nasıl etkileyebileceği konusunda daha fazla araştırma yapılması davetinde bulundu.
Muharrirler, “İç deniz ve göllerin düşen su düzeyi sıkıntısına, milletlerarası kabul görmüş yüksek profilli çalışmalar ortasında kâfi alan ayrılmadığını” söz etti.
Düşen göl düzeylerinin çevresel, ekonomik ve siyasi tesirleri yıkıcı olacak. Hudut ötesi yavaşlatma ve ahenk stratejilerinin geliştirilmesi ve uyumu için acil olarak global bir vazife gücüne gereksinim var.
Cumhuriyet
