Antik Çağ’ın en kıymetli liman kentlerinden biri olan, Çanakkale’nin Ayvacık ilçesine bağlı Behramkale köyü sonları içindeki Assos, 1800’lü yıllardan bu yana aralıklarla, 1981’den sonra da 39 yıldır aralıksız hafriyat çalışması yürütülen, dünyanın sayılı antik kentleri ortasında yer alıyor.
Antik Çağ’da “Troas” olarak isimlendirilen bölgenin güney ucunda volkanik bir zirvenin tepesi ve yamaçlarında, Yunanistan’ın Midilli Adası’nın karşısında kurulan kent, asırlar boyunca birçok medeniyete konut sahipliği yaptı.
Assos Antik Kenti’nde birinci kere ABD’li arkeologların 1800’lü yıllarda gerçekleştirdiği kazılara, uzun bir ortanın akabinde 1981’de yine başlandı. Bölgede Türk bilim insanlarınca 39 yıldır hafriyat çalışması yürütülüyor.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Assos Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. Nurettin Arslan, hafriyat çalışmaları hakkında bilgi verdi.
Hafriyat ve onarım çalışmalarının Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türk Tarih Kurumunun dayanağı, İÇDAŞ’ın ana sponsorluğunda sürdüğünü belirten Arslan, bakanlığın aldığı karar kapsamında Türkiye’de 12 ay boyunca sürdürülen hafriyatlar içinde Assos’un da bulunduğunu hatırlattı.
Bu yıl tüm dünyayı etkileyen yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisi nedeniyle hafriyat programındaki birtakım kısımları yine gözden geçirdiklerini anlatan Prof. Dr. Arslan, “Çünkü pandemi nedeniyle daha dikkatli olmamız gerekiyor. O yüzden de grubu küçük tuttuk. Personellerimizi de daha küçük bir küme halinde tuttuk. Çalışma programımızı da buna nazaran yönlendirdik” dedi.
Arslan, bu yıl yüklü olarak yaklaşık 3 aydan beri akropolde çalışmalara devam ettiklerini belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Akropol ziyaretçilerin en fazla uğradığı yerlerden bir tanesi aslında. Bu yüzden orada geçmiş yıllardan tahminen asırlarca evvel yapılmış kazıların toprakları yığınlar halinde durmaktaydı ve ziyaretçiler münasebetiyle kazmak zordu. Ziyaretçilerin sayısının azaldığı bu devirde bu alandaki toprakları atarak tapınağın en azından ana kaya üzerindeki daha ihtişamlı bir görünümünü elde etmeye çalıştık. Tekrar akropolisteki Bizans periyodu sarnıçlarımız vardı. Bunların önünde hafriyatlar sürdürüldü. Burada bu sarnıçları besleyen kanalları ortaya çıkardık.”
“PANDEMİ NEDENİYLE DEPO ÇALIŞMALARINA TARTI VERDİK”
Prof. Dr. Arslan, pandemi nedeniyle akropoldeki kazılara paralel olarak, kazıların yapılması gereken işlerden bir tanesi olan depo çalışmalarına tartı vereceklerini belirtti.
Daha evvelki hafriyatlarda bulunmuş olan materyallerin onarımını ve tamiratını yapacaklarını lisana getiren Arslan, “Bunların yayına dönüştürülmesi konusunda da çalışmalarımız devam ediyor. Bu kapsamda bilhassa burada misyonlu olan arkeologlarımız, Türk Tarih Kurumunun istihdam ettiği arkeologlar misyonlarını yerine getirmekte. Bu hafriyat ocak ayına kadar kesintisiz devam edecek.” biçiminde konuştu.
“ASSOS EN ÇOK ZİYARET EDİLEN 10 ÖREN YERİ ARASINDA”
Assos’un her vakit ilgi çeken bir antik kent olduğunu bu yıl koronavirüs devrinde de bu ilginin azalmadığını vurgulayan Nurettin Arslan, şunları kaydetti:
“Bu devir bizi şaşırtan bahislerden bir tanesi pandemi devrine karşın Türkiye’deki en çok ziyaretçi gelen ören yerleri ortasında Assos’un 10’uncu sıraya yükseldiğini öğrendik. Bu da şunu gösteriyor. Assos yerli turistlerin daha çok ziyaret ettiği bir yer. O yüzden de her periyot her yıl aslında ziyaretçi sayısı hiçbir vakit azalmıyor. Ekonomik kriz ya da bu çeşit pandemik hadiselerin bunu etkilemediğini görüyoruz.
Hala bu bölgeye insanların büyük bir ilgisi var. O yüzden de bizim etraf düzenlemesi projemiz maalesef hala tamamlanamadı. 3 yıldan beri devam ediyor. Zira insanların tiyatro ve kentin öteki yerlerine girmelerinde badireler yaşanabiliyor. Birebir vakitte bir inşaat havası var maalesef. O yüzden bizim temennimiz etraf düzenlemesi çalışmalarının bir an evvel bitirilip, gelen ziyaretçilerin rahat bir formda kenti gezmelerini istek ediyoruz.”
“BÖLGE YAŞAYAN BİR KENT OLARAK VARLIĞINI SÜRDÜRÜYOR”
Nurettin Arslan, Assos ve etrafının kendine mahsus özelliklerini barındıran bir bölge olduğunu anlattı.
Her antik kentin kendine mahsus özellikleri bulunduğunu lakin Assos’un birden fazla özelliği olduğunu aktaran Prof. Dr. Arslan, şunları söyledi:
“Burası yaşayan bir kent. Yani antik periyottan bugüne kadar hiçbir vakit terk edilmemiş hala üzerinde ömrün devam ettiği bir kent. Bunun dışında yeniden denizi beşerler tarafından epeyce tercih edilen bir merkez. Onun dışında kamp yapmak isteyen, otellerde kalmak isteyen, denize girmek isteyen beşerler içinde limanda ya da Kadırga Koyu’nda bu çeşit hizmetleri verebilen, onların muhtaçlıklarını karşılayabilen kentlerden bir tanesi. Bir oburu, iklimi tahminen de. Akdeniz’deki kentlere göre buranın iklimi daha serin. Burada nem biraz daha az olduğu için sıcak havada beşerler burada daha iyi vakit geçirebiliyor.
Onun dışında tekrar köy kültürü. Antik kentin içinde eski bir köy var. Burada oteller, pansiyonlar, kafeler var. İnsanlarda denize girmek, dinlenmek, bir antik kenti görmek, sörf yapmak, kamp yapmak ya da yürüyüş yapmak üzere bir sürü farklı muhtaçlıklarını ya da isteklerini, dileklerini bu kentte bulabilmekte, yerine getirmekte. Bunun dışında bu kentin bir öbür özelliği etrafının, tabiatının bozulmamış olması da kıymetli. Gelen insanlara sorduğumuz vakit akropole çıkıp etrafa baktığımız vakit uçsuz bucaksız deniz ve onu kuşatan makileri, ağaçları görüyorsunuz.”
Cumhuriyet
