Donald Trump, Amerika Birleşik Devletleri’nin lideri olarak ceza ve hukuk davaları konusunda özel dokunulmazlığa sahip.
Ama 2020 başkanlık seçimlerini kaybetti ve çok yakında tekrar sıradan bir ABD vatandaşı olduğunda bu durum değişecek.
Başkanlık ayrıcalıklarını kaybetmesi ile birlikte bir dizi türel meseleyle ve savcılarla karşı karşıya gelebilecek.
Federal ve New York eyalet savcılığı yapmış Daniel R. Alonso “Bir kez başkanlığı bıraktığında durum değişecek. Soruşturmaları engelleyebilecek gerçek başkanlık yetkilerine ya da bu yetkileri kullanabileceği tehdidine artık sahip olmayacak” diyor.
Trump ve emlak şirketi Trump Organization’ı mevzu alan New York’daki kapsamlı ceza soruşturması, misyonu bırakacak lideri bekleyen en önemli tüzel sorun olacak.
Bunun dışında aile mensuplarından birinin dolandırıcılıkla suçlandığı bir evraktan, cinsel taciz tezlerine kadar bir dizi soruşturma bekliyor.
Hukuksal bir fırtına alttan alta demleniyor. İşte Trump’ı en çok uğraştırabileceğini düşündüğümüz altı belge.
1- ‘SUS PARASI’ SAVLARI
‘Sus parası’ skandalının baş rollerinde Playboy mecmuasına modellik yapan Karen McDougal ve pornografik sinemalarda rol alan Stormy Daniels var. Her iki bayan da Trump ile cinsel bağlantı yaşadıklarını ve 2016 seçimleri öncesinde bu mevzuda konuşmamaları için kendilerine para ödendiğini söylüyor.
McDougal ve Daniels 2018 yılında konuştuklarında iki ceza soruşturmasının fitilini ateşleyerek Trump başkanlığını temellerinden salladılar.
Soruşturmalardan birincisi iki bayanın açıklamalarıyla ilgili olarak Trump’ın eski şahsi avukatı ve “ilişkilerini bağlayan” kişi olarak tanımlanan Michael Cohen’in oynadığı rol ve bu süreçte federal maddelerin ihlal edilip edilmediğini araştırıyordu.
Soruşturma sürecinde avukat Cohen McDougal ve Daniels’a ödeme yapılmasını kendisinin ayarladığını itiraf etti.
Bu ödemelerle ilgili olarak seçim kampanyasına ait mali kuralları ihlal suçlamasıyla dava açıldı ve Cohen 2018 yılında üç yıl mahpusa mahkum oldu.
Cohen kendisini bu ödemeleri yapmaya Trump’ın yönelttiğini söyledi lakin lidere bu bahiste dava açılmış değil.
Neden mi? Öncelikle Trump hakkında dava açabilmek için savcıların, onun nitekim Cohen’e bu ödemeleri yapması için talimat verdiğine ait ispatları olması lazım. İkincisi bu türlü bir ispata sahip olsalardı bile hukukçular misyondaki bir lidere karşı federal mahkemelerde ceza davası açılmasının ABD siyasetini düzenleyen kuralların ruhuna ters olacağını söylüyor.
Öyleyse belge kapandı diyebilir miyiz? Tam olarak değil. İşte burada birtakım teknik detaylar devreye giriyor.
Kolaylaştırarak anlatmak gerekirse, bu ödemelerle ilgili olarak hala New York’ta devam eden ikinci bir ceza soruşturması var.
Manhattan Bölge Savcısı Cyrus Vance’in Trump Organization şirketinin, bu ödemelerle ilgili muhasebe kayıtlarını gizlemek için hesaplarla oynayarak sahtecilik yaptığı savlarını soruşturuyor.
Bilmediğimiz şey ise Savcı Vance’ın ceza davası açmaya yetecek delili olup olmadığı. Can alıcı detay da bu.
NELER OLABİLİR?
Muhasebe kayıtlarında sahtecilik New York maddelerine nazaran bir yıla kadar mahpusla cezalandırılabilecek bir “kabahat” sayılıyor.
Lakin işler burada karmaşıklaşıyor zira “kabahatler” ile ilgili olarak açılacak ceza davaları yeniden New York maddelerine nazaran iki yıl içinde vakit aşımına uğruyor.
Münasebetiyle olaylar iki yılı aşkın bir müddet evvel gerçekleştiğinden savcı Vance bu davayı açamaz diye düşünülebilir.
Fakat tekrar de öteki kimi ihtimaller var.
New York kanunlarına nazaran muhasebe kayıtlarında sahtecilik, şayet öbür bir hatası gizlemek, örneğin vergi kaçırmak üzere maksatlarla yapılmış ise o vakit “ağır suç” kapsamında dava açılabiliyor.
Bu tıp kabahatlere çok daha ağır mahpus cezaları verilebiliyor.
Yeniden de bu türlü bir dava açılıp açılmayacağı belirli değil. Trump’ın, daha evvel avukatı Cohen’in ceza aldığı “seçim kampanyasının mali kurallarını ihlal etme” suçlamasıyla, New York’ta yargılanıp yargılanamayacağı da bilinmeyen.
İşte bu noktada Manhattan Savcısı Vance’ın yürüttüğü öteki soruşturmalar devreye giriyor.
2- VERGİ KAÇAKÇILIĞI VE BANKA HESAPLARINDA SAHTECİLİK SORUŞTURMASI
Trump Organization şirketinin avukatı 2019 yılında Savcı Vance’ın soruşturmasını “Bu siyasi emelli bir iş” diye tanımlamıştı.
Savcı Vance mevzuyla ilgili dokümanların kendisine teslim edilmesi için celp çıkarttı. Şirketin yıllar uzunluğu tuttuğu muhasebe kayıtlarını istedi. Bunlar ortasında Trump’ın 8 yıllık vergi beyannameleri de vardı ki en kıymetli kısım buydu.
O vakitten bu yana Trump savcılık celbini engellemeye çalışıyor, mahkemelerde bunun siyasi bir taciz haline geldiği tezini öne sürüyor. Ekim ayında bir federal temyiz mahkemesi Trump’ın itirazını haksız buldu ve böylelikle savcılık celp konusu olan vergi beyannamelerini elde etmeye çok yaklaştı.
Manhattan Savcısı Cyrus Vance mahkemelerde bu vergi beyannamelerinin değerini bilhassa vurguladı.
Ağustos ayında beyannameler için celp müzekkeresinde “Trump Organization’un kapsamlı ve uzun müddetle hata teşkil eden sigorta ve banka hesaplarında sahtecilik de dahil birtakım faaliyetlerde bulunmuş olabileceği konusunda yaygın haberlerden” kelam etti.
Eylül ayında mahkemeye yapılan bir öteki müracaatta vergi kaçırma suçlamasından delillere ulaşılabilirse sabitleşebilecek bir hata varsayımı olarak kelam edildi.
New York’ta birtakım vergi kaçırma cinsleri uzun mahpus cezalarıyla cezalandırılan ağır kabahat kapsamına giriyor. Şu anda Savcı Vance’ın kelamını ettiği “yaygın haberler” dava değil yalnızca soruşturma münasebeti olabilir.
NELER OLABİLİR?
Trump’ın vergi beyannamelerini sunmasını talep eden celbe Yüksek Mahkeme’de itiraz etmesi bekleniyor. Bu husus mahkemenin kararına nazaran taraf alabilir.
Lakin Trump için risk hayli büyük.
George Washington Üniversitesi’nden hukuk profesörü Jonathan Turley “En kıymetli ceza soruşturmaları, vergi ve banka hesaplarına ait olanlar. Fakat buradan bir ceza davası çıkıp çıkmayacağı şimdi açıklık kazanmış değil” diyor.
Şayet Savcı Vance Trump’ın geçmiş vergi beyannamelerini elde edebilirse, buradan bir ceza davası açılabilir ya da açılmayabilir. Lakin sonuç ne olursa olsun, soruşturmanın sürdürülebilmesi her şeyden evvel bu dokümanların savcının eline geçebilmesine bağlı.
3- EMLAK SAHTECİLİĞİ SORUŞTURMASI
New York Başsavcısı Letitia James Trump’ın peşindeki bir öteki hukukçu.
2019 Mart’ından bu yana James Trump’a ilişkin Trump Organization şirketinde sahtecilik yapıldığı tezleriyle ilgili olarak bir özel hukuk soruşturması yürütüyor.
Bu soruşturmanın kökleri de tekrar 2019 yılında Kongre’de verdiği tabirde Trump’ın kredi alabilmek için elindeki emlak varlığının pahasını şişirdiğini, buna karşılık vergi kaçırmak için ise bilakis düşük gösterdiğini söylemesine dayanıyor.
Cohen’in sözü Savcı Letitia James’e Trump’ın emlak imparatorluğu hakkında bilgi edinme tabanı sağlıyor. Manhattan savcısı üzere, New York başsavcısı da bu bilgilere erişmek için mahkemelerde gayret vermek zorunda kaldı.
Trump Organization’un genel müdür yardımcısı ve Trump’ın oğlu Eric Trump, başsavcıyı “siyasi intikam” peşinde koşmakla suçladı. Ancak buna karşın Ekim ayında tanıklık için çağırıldığında gidip başsavcıya tabir verdi.
NELER OLABİLİR?
New York başsavcısının soruşturmayı ilerletebilmek için daha fazla şahide ve bilgiye muhtaçlığı var.
Trump vazifedeyken hakkındaki soruşturmalarla ilgili olarak daima çok meşgul olduğunu, bunlarla uğraşamayacağını söyleyerek karşılık vermişti. Artık bu gerekçeyi ileri süremez.
Başsavcı James Trump’a tıpkı oğlu üzere yeminli söz vermesi için baskı yapabilir.
Hukukçular bir lideri söz vermeye zorlamanın mahkemeler için çok güç olduğunu fakat sıradan bir vatandaşı zorlamanın birçok yolu olduğunu vurguluyorlar.
Bu tıp hukuk soruşturmaları davaya dönüşür ve suçlamalar kanıtlanabilirse, para cezalarıyla sonuçlanabilir. Lakin bu, yeni bir ceza soruşturmasına yer de oluşturabilir.
4- TRUMP’IN KAMU GÖREVİNDEYKEN EDİNDİĞİ GELİRLERLE İLGİLİ EVRAKLAR
Bu soruşturmalar bir kişinin kamu misyonunda bulunmayla ilişkili olarak edindiği kar, kar ya da avantajları kapsayan yasal düzenlemelere dayanıyor.
Trump bu tıp resmi olmayan gelirler konusundaki kuralları başkanlığı periyodunda ihlal etmekle suçlanıyor. Bunlar ülkenin en temel yasal metninde yani ABD Anayasası’nda düzenlenmiş kurallar.
Bunlardan biri lider da dahil bütün federal kamu vazifelilerinin öbür devletlerden rastgele bir ödeme almadan evvel Kongre’den müsaade almasını gerektiriyor.
Trump’ın bu kuralı ihlal ettiği teziyle açılmış üç farklı hukuk davası var. Bunlardan birinde yabancı bir devletin yetkililerinin Washington DC’deki Trump International Hotel’de ağırlanmasının da bir ihlal olabileceği kaydediliyor.
Trump bu davaların dayandığı yasa hususlarını “uyduruk kurallar” diye niteledi ve kendisinden evvelki devlet liderlerinin da bu çeşit karları olduğunu ileri sürdü.
NELER OLABİLİR?
Hukuk uzmanları her halukarda bu davaların ya düşeceğini ya da geri çekileceğini düşünüyor.
Anayasa hukukçusu Jonathan Turley “Kazanç elde etme şikayetlerinin ceza davasına temel olması pek mümkün değil” diyor ve sürdürüyor:
“Trump’la ilgili olanlar da misyonda olduğu mühlet içinde geçerli. Hasebiyle bir sefer vazifesi bıraktığında sadece akademik bir tartışmaya dönüşmüş oluyor. Kıymetini kaybediyor.”
5- CİNSEL TACİZ VE HÜCUM TEZLERİYLE İLGİLİ DAVALAR
Trump çok sayıda bayan tarafından onlarca yıllık bir devir içerisinde cinsel taciz ve akınla suçlandı. Trump bu savların tümünü yalanladı ve bunları “sahte haber, siyasi karalama ve komplo” diye niteledi.
Şikayetçi bayanların birçok Trump’ın 2016’daki seçim kampanyası öncesinde ortaya çıktılar. Trump bunların tümünü dava edeceğini söylediyse de bunu şimdi yapmış değil.
Lakin şikayetçi bayanlar Trump’ı dava etti. Bunlardan ikisi kendilerine “yalancı” dediği için Trump hakkında hakaret davası açtı.
Yıllarca Elle mecmuasında köşe müellifliği yapan Jean Carroll bunlardan biri. Trump’ı 1990’lı yıllarda Manhattan’daki bir mağazanın lüks giyinme odasında kendisine tecavüz etmekle suçluyor. Trump bu iddiayı yalanlıyor ve hakaret davasına da itiraz ediyor.
Carroll açtığı davada Trump’ın ona tecavüz etmiş olamayacağını zira “tipi olmadığını” söylemekle de kendisini aşağıladığını savunuyor ve açıklanmayan ölçüde bir tazminat ve özür talep ediyor.
Carrol’un Trump’a açtığı dava ABD Adalet Bakanlığı’nın müdahalede bulunduğu geçen Eylül ayına kadar olağan akışında gidiyordu.
Ama Adalet Bakanlığı alışılmadık bir adım atarak mahkemeye davalının Trump değil ABD olarak değiştirilmesi talebiyle başvurdu.
Federal yargıç bu başvuruyu “İddiaların ABD’nin idaresiyle ilgili bahislerle hiçbir alakası yoktur” diyerek reddetti.
NELER OLABİLİR?
Artık dava olağan seyrinde devam edecek ve Carroll’un avukatları kanıt toplayıp sunacak.
Örneğin Carroll’un tecavüzün gerçekleştiği sırada üzerinde olduğunu söylediği elbisede Trump’ın DNA’sının bulunup bulunmadığının saptanmasını isteyebilirler. Bunun için Trump’tan da bir DNA örneği alınması gerekecektir.
Emsal ancak başka bir dava da Trump’ın Apprentice (Çırak) isimli televizyon gösterinin yarışmacı olarak çıkan Summer Zervos tarafından açılmıştı. Bu dava da birebir istikamette ilerleyebilir.
Zervos Trump’ın 2007 yılında Beverly Hill otelinde iş imkanlarını görüşmek üzere buluştukları sırada kendisine cinsel taarruzda bulunduğunu sav etmişti.
Trump bu iddiayı da “uyduruk” diye nitelemiş ve Zervos’u şöhret olmak için bu çeşit palavralar söylemekle suçlamıştı. Zervos 2017 yılında Trump’ı hakaret ve aşağılama suçlamasıyla mahkemeye verdi ve en az 3 bin dolar tazminat istedi.
Trump başkanlığı devrinde bu davanın düşürülmesine uğraştı. Avukatları Başkan’ın bu tıp davalardan muaf olması gerektiğini savundu.
Michigan Hukuk Fakültesi profesörlerinden Barbara L. McQuade “Bu tez 20 Ocak’ta (Trump misyonu resmen devrettiğinde) büsbütün ortadan kalkmış olacak. Bu olduğunda davanın kanıt arama evrelerine geçilebilir ve hareketlenme olabilir” diyor.
6- MARY TRUMP DAVASI
Yeğeni Mary Trump’ın Donald amcası hakkındaki dava dilekçesinin birinci satırı “Sahtecilik yalnızca ailenin işi olmakla kalmayıp bir hayat biçimi olmuştu” diye başlıyor.
Bundan daha sert bir açılış salvosu düşünmek sahiden güç.
Bu düşmanlık Mary Trump’ın yeni yayımlanan hatıratına da yansıyor. Mary Trump, amcasını bütün Amerikalıların hayatını tehlikeye atan bir narsist diye tanımlıyor.
Eylül ayında açılan Mary Trump’ın davası bir aile içi çekişmenin bütün özelliklerini taşıyor. Mary Trump, iki kardeşini, kendisini mirasından yoksun etmek ve aile şirketlerinin dışında kalması için baskı yapmakla da suçluyor.
Donald Trump’ın kardeşi olan babası Fred Trump 1981 yılında 42 yaşında öldüğünde, o vakitler 16 yaşında olan Mary Trump’a aile servetinden yüklü bir hisse düşmüştü.
Dava dilekçesinde avukatları “Yalan söylediler. Mary’nin çıkarlarını korumak yerine onun fonlarından para hortumlamak için karmaşık bir sistem tasarladılar ve hayata geçirdiler. Sahtekarlıklarını gizlediler ve onu kendisine kalan mirasın gerçek kıymeti konusunda kandırdılar” diyor.
Davada Mary Trump en az 500 bin dolar tazminat talep ediyor.
NELER OLABİLİR?
Beyaz Saray, Mary Trump’ın yeni piyasaya çıkan anılarının “yalanlarla” dolu olduğunu söylüyor ancak Donald Trump şimdi yeğeninin açtığı davaya bir karşılık vermiş değil.
Şayet evraklar ve tanıklıklar konusunda talep gelirse Trump bu talebi işinin çokluğu gerekçesiyle reddedemez.
Hukuk bu mevzuda lider bile olsa hiçbir Amerikan vatandaşına ayrıcalık tanımıyor.
Cumhuriyet