“Eskiden mi hoştuk, eskiler mi güzeldi” bu ortalar çok moda! Ben de eskiler hoşmuş diyenlerdenim. İşsizliğin, bayan, çocuk cinayetlerinin süratle arttığı bu vakitlerde hoş olan ne var ki diye düşününce eskiler deniyor. O sıcacık gülüşleri, samimi hayatımızın içinden kıssaların Yeşilçam sinemaları üzere ve Yeşilçam’ın unutulmaz oyuncularından Fatma Girik. Beyazperdenin deniz gözlüsü. Dik duruşuyla hafızalara kazınan, yavuz, yürekli Fatma Girik. Omuzlarında yalnızca sinemayı taşımayan, bayan sıkıntılarını lisana getiren, siyasete atılan ve halkın kaygılarıyla uğraşan, namı diğer “Fato”… Sanatçı 1960 yılında Memduh Ün’ün yönettiği “Ölüm Peşimizde” isimli sinemayla hayatının dönüm noktasını yaşadı ve yaklaşık 180 sinemaya imza attı. Bir periyot Şişli Belediye Başkanlığı da yapan Fatma Girik, Bodrum’daki konutunda kendi tabiriyle huzurlu ve sakin bir ömür sürüyor. Bu yıl Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’nin afiş yüzü olan sanatkarla devletin sanat siyasetini, bayan meselelerini, bugünün ve dünün sinemasını konuştuk.
– Öncelikle sıhhatiniz nasıl? Neler yapıyorsunuz, günleriniz nasıl geçiyor?
Ameliyat olduğumdan beri rutin denetimlerim devam ediyor. Eskisi üzere enerjik hissetmiyorum fakat gitgide daha iyi olduğumu görebiliyorum. Bunun için çabalıyorum. Yürümemde zahmet var fakat düzeliyor. Annem ve kız kardeşimle birlikte kalıyorum, onlar bana iyi geliyor. Çokça kedim, köpeğim de var, onlar vazgeçilmezim, nefesim oldular kendimi bildim bileli. Daima birlikte nefes alıyoruz. Pandemi sürecinde konuta kapandık ve kurallara uyduk. Lakin esasen konuttan dışarı çıkmayı tercih eden biri de değildim hiçbir vakit.
– Bodrum’da hayat nasıl?
Çok sakin. Yıllarca İstanbul’da yaşadım. Oranın kalabalığını ortada özlüyor olabilirim. Sokakta birini görüp selamlaşmak, yürürken sizi seven birinin gelip sarması. Burada daha sakin bir ömür sürüyorum. Bahçemde, kedi ve köpeklerimle oynadığım, günlük gazetelerimi okuduğum, annem ve kız kardeşimle sohbet ettiğim, çokça kitap okuduğum, kesinlikle gündemi takip etmek için televizyon izlediğim sıradan bir hayat. Bu salgın periyodunda aslında ülkenin her yerinde birebir bir tedirginlik var. İnsanların, ne vakit biteceğini bilmediği, öldürücü bir hastalık karşısında psikolojisi bozuldu.
– Yeşilçam sinemaları hâlâ çok sevilerek izleniyor. Yeşilçam sinemaları ile bugünün sinemalarını birbirinden ayıran özellik nedir sizce?
İnsani hisler. Çok klasik olacak tahminen ancak natürel ki samimiyet. O zamanki manevi bedeller ve hisler, periyodun koşulları insanları Yeşilçam sinemalarına yakınlaştırdı, onları sinemalarla özdeşleştirdi. Şimdiki kaideler teknolojik açıdan o periyotla kıyaslanamayacak derecede ileride. Beşerler birbirlerine bazen “Yeşilçam sinemaları üzere romantiksin’’ diye takılıyor. O devir onu gerektiriyordu, o periyot insanı öyleydi. Sinemalar gerçekti, bizler gerçektik. Şimdiki gençler de onu değil, diğer şeyler görmek istiyor ve sinema da onu yaratıyor. Bu karşılıklı bir alışveriş.
– “Eskiler mi hoştu, evvelden mi güzeldik” aklıma geldi, sorayım?
Eskiler hoş olduğu için evvelden hoştuk. Lakin ben her periyodun bizi geliştirdiğini, hepsinin başka bir hoşluğa sahip olduğunu düşünüyorum. Eski başlı değilim, eskiyi severim, eskiyi özlerim, lakin yeniliğe her daim açığım. Her şeyde olduğu üzere işime yarayan, ufkumu açan her şeye varım…
– Daima eskiyi arar olduk. Ben 80 jenerasyonu olduğum için 90’lı yılların başlarını özler oldum. Öteki nesiller kendi periyotlarını. Siz hangi periyodunuzu özlüyorsunuz?
Geçmişe hasret herkeste olmalı, lakin geçmişi özleyerek ömür sürmek mümkün değil. Sağlıklı da değil. Fatma olarak attığım her adımı, deneyim edindiğim her dersi, her anı, iyiyi, hoşu özlüyorum. Özlemek insani bir his. Herkes özler. Şimdiki gençler de şimdiyi özleyecek gelecekte. Bunun sonu yok. İnsan geçmişin daima daha iyi olduğunu düşünür lakin şimdiyi kaçırır nedense. Geçmişi özleyelim fakat şimdiyi de kaçırmayalım derim ben daima.
SİNEMA HAYATIM…
– Nedir bize dünü aratan, geleceği sevdirmeyen?
Dünü deneyimlemiş olmak, gelecekte karşımıza ne çıkacağını bilmemenin telaşı diyebiliriz. İnsanoğlu belirsizlik sevmez. Makûs de olsa geçmişi tercih eder geleceğin meçhullüğü karşısında.
– Günümüzün Türk sinemasını nasıl buluyorsunuz?
Sinemayla uğraşan, sinemayı bir adım ileriye götürmek için tüm fedakârlığıyla çalışan herkese çok büyük hürmetim var. Bizler sinemayla geçindik. Gelecekte de sinemadan milyonlarca insan ekmek yemeğe devam edecek. Bunun karşılığında sinemayı geliştirmek en büyük vazifemiz. Türk sinemasının kazandığı memleketler arası muvaffakiyetler, ülkemizde sinemayla uğraşan insanların çoğalması, sinemaların turizme katkı sağlaması çok gurur verici bahisler. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte sinemanın da bundan hissesini alması sonucu ortaya çok hoş şeyler çıkmaya başladı. Direktörlerimiz, oyuncularımız dünya çapında. Ben gururla izliyorum hepsini. Sinemaya ekilen tohumların verdiği meyveleri görmek bir sinema işçisi olarak beni yalnızca ve yalnızca onurlandırır.
– Sinema sizin için ne tabir ediyor?
Hayatım… Tam manasıyla bu. Kendimi bildim bileli sinemanın içindeyim. Birinci paramı sinemadan kazandım, konutuma birinci alışverişi sinemadan kazandığım parayla yaptım, birinci ayakkabımı, birinci eteğimi, birinci otomobilimi, konutumu daima sinemayla aldım. Bunlar maddi şeylerdi, öteki meslekte kazanılan parayla da alınabilirdi elbette. Lakin benim için en değerli şeyi sinema sayesinde kazandım. Halkımın gönlündeki yerini, sevgilerini. Bundan daha büyük şey olamaz. Bu sevgi karşılıklı oldu.
– Sizce sinema politik midir?
Sinema insanları dolaylı ya da direkt etkileyebilen çok kıymetli bir sanat kolu. Bazen herkesin anlayabileceği biçimde açık açık, kimi durumlarda ise izleyicinin bilinçaltını gaye alarak gizlice yapar bunu.
Ama sinemayı yalnızca politik olarak tanımlamak yanlış olur. Politik sinema vardır, olmalıdır da ama sinemayı salt politik olarak değerlendirirsek hayatın gerçeklerini göz arkası etmiş oluruz. Sinema her vakit toplumsal hadiseleri beyazperdeye aktardı. Bu bazen köylü bir ailenin feodal sistemde ezilmesinin kıssasıyla karşımıza çıktı bazen bir personelin işveren tarafından hakkının çalınması kıssasıyla. Toplumsal hadiselerin sinema aracılığıyla gösterilmesi sonucu siyasilerle ile karşı karşıya kalındı birçok sefer lakin sinema her alandaki mevzuyu, her sorunu farklı kıssalarla işlemekten kaçınmadı, vazgeçmedi. İzleyiciyi güldürmek için doğal ki güldürü sinemaları yapılacak, ağlamak istiyorlarsa elbette dram sinemaları yapılacak ya da bir aşk kıssası istiyorlarsa en güzelinden yapılacak. Ama onların sorunları, geçim düşünceleri, sefaletleri, töreleri, gelenekleri görmezden gelinirse seyirciye ihanet etmiş oluruz. Sinema seyircisiyle var. Gerçeklerden vazgeçemeyiz.
– Söyleyecek kelamı olan, kaygısı olan sinemalarda rol aldınız, sizin için vazgeçilmez miydi?
Doğrularımdan asla vazgeçmedim. Birilerine beğenilen görüneyim diye doğrumu söylemekten kaçınmadım. Daha doğrusu çekincem olmadı. 77 yıldır gerçek bir bayan oldum. Gerçeklerden çekinmeyen ben sinemada da gerçekleri yansıtan üretimlerde rol aldım. Yeterli ki aldım. Ülkemin vatandaşının kederi benim de derdim olmalıydı bir sinemacı olarak. Sinema da bunu aktaracak en güçlü alanlardan. Birilerine bu sıkıntısı sinemayla anlatarak onları bu bahiste kaygı sahibi yaptıysam, yararım olduysa ne keyifli…
‘İLK ÖDÜLÜMÜ ALTIN PORTAKAL’DAN ALMIŞTIM’
– Türkiye’nin en esaslı sinema şenliği olan ve bu yıl 57’ncisi düzenlenecek Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’nin afiş yüzü oldunuz. His ve niyetlerinizi öğrenebilir miyim?
Temkinli yaklaştım birinci olarak. Zira oraya gidemeyecektim ve gidemeyeceğimden ötürü aktifliğe bir ziyan veririm diye düşündüm. Aktifliğe gereğince katkım olmaz diye endişelendim daha doğrusu. Zira yürüme zorluğumdan ötürü gitmem mümkün değil. Sağ olsun şenlik lideri Ahmet Boyacıoğlu, gelemesem de fotoğraflarım ve ismimle onlara katkıda bulunmamın kâfi olacağını söyleyince ben de severek kabul ettim. Benim ve meslektaşlarım için son derece kıymetli bir şenliktir Altın Portakal. 57 yıldır büyük bir özveriyle yapılıyor. 1965 yılında Keşanlı Ali Destanı ile En Uygun Bayan Oyuncu mükafatını almıştım. Benim de birinci ödülümdü. Memnunum. Bu sene katılan tüm sinema işçilerine de muvaffakiyetler diliyorum.
– Bu ortalar en çok neye sevindiniz ya da üzüldünüz?
En çok üzen, genç insanların işsiz dolaşması, koronadan birçok insanın hasta olması ve hayatını kaybetmesi. Sevindiğim ise gazetecilerin beraat etmesi oldu. Barış’ların özgürlüğü ile ben de kendimi özgür hissettim. Artık sıra Müyesser ve tüm basın işçilerinin özgürlüğünü beklemekte…
‘KADIN CİNAYETLERİ BİTMİYOR…’
– Bilhassa bayan problemlerine çok değindiniz; bugüne baktığınızda değişen bir şey var mı?
Bayanların problemlerinin hiçbir vakit bitmeyeceğini düşünüyorum. Bayanlara dayatılan her türlü fikir, onlara gösterilen fizikî, ruhsal şiddet, bayan cinayetleri bitmeyecek. Evvel algı değişecek, çocuklarımız eğitilecek, hatta anne babalar eğitilecek. Bu sıkıntılar 100 yıl evvel de vardı, teknoloji çağındayız, uzaya, Mars’a gidiliyor, ayda bitki yetiştiriliyor hâlâ bayan meselelerini halledemedik. Neden? Zira bu mevzuda kazanacakları bir yarar yok, çıkarları yok. Meğer bir insan hayatı, insan psikolojisi dünya üzerindeki en pahalı şey olmalı. Ben göremem bu meselelerin bittiğini lakin umarım sizler görürsünüz.
‘CHP’Lİ BELEDİYELERİ BEĞENİYORUM’
– Belediye başkanlığı yaptınız, bugünün belediye liderlerinden çalışmalarını beğendiğiniz biri var mı?
Yeterli niyetini, tüm vatandaşlarına kullanarak, belediyecilik ruhuyla hizmet veren tüm belediyeleri natürel ki seviyor ve destekliyorum. CHP belediyelerinin pandemi devrindeki çalışmalarını takdirle izledim ve devam etmesini diliyorum. İmkânları ve takviyeleri tam olsaydı çok fazla şey yapacaklardı eminim. Belediyecilik halka hizmet demektir. Bunun için her türlü imkânı kullanmak ve kendi kendine imkan yaratmak demektir. Tüm belediye liderlerinin çok çalışkan olmalarını, imkanları iyi değerlendirmelerini ve kendi içlerinde dayanışma içinde olmalarını diliyorum. Mansur Yavaş, Ekrem İmamoğlu, Zeydan Karalar, Muhittin Böcek, Hasret Çerçioğlu aklıma birinci gelenler oluyor.
‘HÜKÜMET SANATTA YETERSİZ’
– Devletin sanat siyasetini nasıl buluyorsunuz?
Hükümet sizce sanata ve sanatkara kıymet veriyor mu?
Devletin sanat siyaseti mı var? Bu mevzuda eksik ve yetersiz olunduğunu Cumhurbaşkanı kendi bile kabul etti ve bu hususta tekraren fikrini lisana getirdi. Sanatın siyaseti olmaz. Sanata ve sanatkara sahip çıkmak bir devlet siyaseti olmalı.
‘EN BÜYÜK SORUN İŞSİZLİK’
– Sizin siyaset ile uğraştığınız periyotta Türkiye’nin en büyük sorunu neydi? Bugün Türkiye’nin en büyük sorunu nedir sizce?
Bayana şiddet, bayan cinayetleri, hayvanlara, tabiata şiddet, eğitim, ekonomik külfetler vardı ve hala de devam ediyor. Bizim devrimizden bugüne kadar artan en büyük sorun maalesef genç işsizlik oldu.
– Hayatınızı anlatacak bir kitap yazılsa ne hoş olurdu, var mı o denli bir proje…
Ben her şeyimi göz önünde yaşadım. Kitaplara yazacak yeni bilgiler yok benimle ilgili. Fakat bu istek çok fazla geliyor bana da. Menajerim Bircan Silan daha evvel bir şenlik kitabı projesiyle ve “Dört Yaprak Yonca’’ kitabında yer vermişti. Tekrar istiyor Bircan, bakalım…
Cumhuriyet
