2019 yılı sonunda Çin’in Vuhan eyaletinden tüm dünyaya yayılan koronavirüs, 2021 Ocak ayı prestijiyle 102 milyon kişinin hastalanmasına ve 2 milyondan fazla kişinin de vefatına neden oldu.
Covid-19’un her ne kadar bir “solunum yolu virüsü” olarak geçse de, değişik yollardan birçok organı etkilediğinin artık bilindiğini anımsatan Özkan “Daha çok teneffüs yoluyla alınan virüsün beden dokularına/hücreye giriş yolu olan ACE-2 reseptörü (almaç), birçok organ ve dokuda (akciğer, bağırsaklar, böbreklerde) bulunuyor. Sirkülasyon sisteminde ise ‘endotel’ dediğimiz damar duvarının iç katmanında yüksek ölçüde ACE-2 reseptörü var. Bu endotel hücrelerinin enfekte olmasıyla oluşan hasar, küçük damarlarda -ki bunlar tüm bedende kan taşıyıcı bir ağ sistemi üzere çalışıyor- pıhtı oluşumuna neden olup, bulundukları organın kanlanmasını bozarak ‘Covid parmağı’, inme, iskemik bağırsak sendromu üzere tablolara neden olabiliyor. Kısaca, Sars-CoV2 yalnızca viral pnömoni (zatürre) yapmıyor, tüm damar sistemi ve kalp üzerinde de değerli tesirleri var” dedi.
DAHA AĞIR VE ÖLÜMCÜL
Yanızca kalp damar hastaları değil, kalp damar hastalığı için risk faktörü bulunanlarda da (erkekler, yaşlılar, hipertansiyon, diyabet, obezitesi olanlarda) koronavirüsün daha ağır ve ölümcül seyredebildiğini anımsatan Özkan “Bütün bunlara karşın hastalığa yakalanan birçok kalp hastasının hastalığı hafif geçirdiği de unutulmamalı” dedi. Özkan, özetle şunları söyledi:
“Değişik çalışmalar, evvelden kalp hastalığı olsun olmasın, Covid-19 hastalarının yüzde 7-31’inde bir çeşit kalp hasarı olduğunu gösteriyor. Kalp hasarının mümkün düzeneklerinin ACE-2 reseptörü üzerinden direkt hasar, akciğer tutulumu sonucu oluşan oksijen yetersizliğine bağlı hasar, mikrovasküler hasar ve sistemik enflamasyon cevabına bağlı hasar olduğu düşünülüyor. Bu hasar atar ve toplardamarlarda pıhtı oluşumuna bağlı tıkanıklık olarak kendini gösterirken, kalbi besleyen koroner damarlarda pıhtı oluşumu kalp krizine neden olabiliyor.
Covid-19 hastalarında ani kalp durması ve aritmiler de görülebiliyor. Bir kısım hastada hastalığın kalp kasını tutmasıyla (miyokardit) akut kalp yetersizliği gelişebiliyor. Hastalığın seyrinde ve sonrasında kalp suratında yükseklik ve ritm bozuklukları da sık görülüyor. Çarpıntı, nefes darlığı, çabuk yorulma, halsizlik ve tansiyon düzensizlikleri üzere şikayetler hastalık geçtikten sonra da devam edebiliyor. Bazen eşlik eden hastalıklar ya da kullanılan ilaçların yan tesirleri de bu şikayetlere neden olabiliyor. Virüsün kalp ve damar sistemi üzerindeki uzun devir tesirlerini şimdi tam olarak bilmiyoruz. Bu nedenle, hastalığı hafif ya da büsbütün şikayetsiz geçirenlerin bile takip edilmesi, mümkün sessiz hasarların saptanması ve tedavi edilmesi açısından çok kıymetli.”
Cumhuriyet
