İstanbul Mukavelesi’nin birinci imzacısı olan Türkiye, Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle mukaveleden çekilme kararı aldı. Toplumsal cinsiyet eşitliği unsuruna dayanan İstanbul Mukavelesi, 11 Mayıs 2011 tarihinde imzaya açılmış ve 1 Ağustos 2014’te yürürlüğe girmişti.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan kararda şu tabirler yer aldı:
“Türkiye Cumhuriyeti ismine 11/5/2011 tarihinde imzalanan ve 10/2/2012 tarihli ve 2012/2816 sayılı Bakanlar Şurası Kararı ile onaylanan Bayanlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Ait Avrupa Kurulu Mukavelesi’nin Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmesine, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3’üncü unsuru mucibince karar verilmiştir.”
Bayan hakları aktivistleri, avukatları ve insan hakları örgütleri, İstanbul Mukavelesi’nin bayana karşı şiddeti ve bayan cinayetlerini önlemekte, bayanları korumakta çok kıymetli bir muahede olduğunu vurgulayarak uzun vakittir kaldırılmaması istikametinde kampanya yürütüyor.
Pekala İstanbul Kontratı, bayanları nasıl koruyor?
İSTANBUL KONTRATI NEDİR?
İstanbul Kontratı milletlerarası hukukta, şiddetin bayan erkek eşitsizliğinin ve bayanlara karşı yapılan ayrımcılığın bir sonucu olduğunun vurgulandığı birinci kontrattır.
İstanbul Mukavelesi fizikî, cinsel, ekonomik ve duygusal şiddet her çeşit şiddetle çaba konusunda “Önleme, Muhafaza, Kovuşturma ve Dayanak Politikalarından” oluşan dört temel yaklaşım içeren birinci kontratıdır.
İstanbul Mukavelesi, tıpkı vakitte şiddetle uğraşta bağımsız bir izleme düzeneği bulunan ve yaptırım gücü olan bağlayıcı birinci kontrattır.
İSMİ NEDEN İSTANBUL KONTRATI?
Avrupa Kurulu tarafından hazırlanan “Kadına Yönelik Şiddetin ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Çabaya Dair Sözleşme” Kurulun 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da yapılan bir toplantısında imzaya açılmıştır. Bu nedenle memleketler arası hukukta İstanbul Mukavelesi olarak anılmaktadır.
Mukavele 1 Ağustos 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye Mukaveleyi birinci imzalayan ve birinci onaylayan ülkedir. Bu nedenle Türkiye, en başta bayana yönelik her türlü şiddeti önlemek ve bununla çaba etmek için devlet çapında tesirli, kapsamlı ve birbiriyle uyumlu siyasetler uygulama yükümlülüğü altına girmiştir.
Bir insan hakkı ihlali olan bayana yönelik şiddetin önlenmesi açısından İstanbul Mukavelesi büyük kıymet taşıyor.
KONTRATIN MAKSADI NE?
– Bayanları her türlü şiddete karşı korumak ve bayana karşı şiddeti ve aile içi şiddeti önlemek, kovuşturmak ve ortadan kaldırmak;
– Bayana karşı her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına katkıda bulunmak ve bayanları güçlendirmek de dahil olmak üzere, bayanlarla erkekler ortasında kıymetli ölçüde eşitliği yaygınlaştırmak;
– Bayana karşı şiddet ve aile içi şiddetin tüm mağdurlarının korunması ve bunlara yardım edilmesi için kapsamlı bir çerçeve, siyaset ve önlemler tasarlamak;
– Bayana karşı şiddeti ve aile içi şiddeti ortadan kaldırma emeliyle memleketler arası işbirliğini yaygınlaştırmak;
– Bayana karşı şiddet ve aile içi şiddetin ortadan kaldırılması için bütüncül bir yaklaşımın benimsenmesi amacıyla kuruluşların ve kolluk kuvvetleri ünitelerinin birbiriyle tesirli bir biçimde işbirliği yapmalarına dayanak ve yardım sağlamak.
YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELER?
– Taraflar bayanların daha aşağı seviyede olduğu kanısına yahut bayanların ve erkeklerin toplumsal olarak klişeleşmiş rollerine dayalı ön yargıların, törelerin, geleneklerin ve öteki uygulamaların kökünün kazınması emeliyle bayanların ve erkeklerin toplumsal ve kültürel davranış kalıplarının değiştirilmesine yardımcı olacak önlemleri alacaklardır.
– Taraflar rastgele bir gerçek yahut hükmi şahsiyetin bu Mukavelenin kapsamında kalan her türlü şiddet hareketini önleyecek gerekli yasal ve öteki önlemleri alacaklardır. Bu kısım uyarınca alınan tüm önlemlerle, muhakkak kaideler nedeniyle hassas pozisyona gelmiş insanların gereksinimleri göz önüne alınacak ve karşılanmaya çalışılacak ve tüm önlemlerin merkezinde mağdurların insan hakları yer alacaktır.
– Taraflar bilhassa gençler ve erkekler olmak üzere, toplumun tüm bireylerinin bu Mukavele kapsamındaki her türlü şiddet olayının önlenmesine faal bir biçimde katkıda bulunmasını teşvik etmeye yönelik gerekli önlemleri alacaktır.
– Taraflar kültür, töre, din, gelenek yahut kelamda “namus” üzere kavramların bu Mukavele kapsamındaki rastgele bir şiddet hareketine münasebet olarak kullanılmamasını temin edeceklerdir.
– Taraflar bayanların güçlendirilmesine yönelik program ve faaliyetlerin yaygınlaştırılması için gerekli önlemleri alacaklardır.
Cumhuriyet
