Dünyada birinci sefer halktan bir bayan olarak paraya fotoğrafı basılan 88 yaşındaki etnolog, araştırmacı muharrir ve koleksiyoner Sabiha Tansuğ, 2 yıldır İzmir’in Urla ilçesinde hayatını sürdürüyor.
50 yıl evvel 50 kuruşluk madeni paraya fotoğrafı basıldığında kendisinin de şaşırdığını belirten Tansuğ, 40 yıl boyunca Anadolu’yu karış karış gezerek biriktirdiği Türk halk kıyafetlerinden oluşan koleksiyonunun yaşadığı Urla’nın kırsal Bademler Mahallesi’nde ismine kurulacak milletlerarası bir müzede sergileneceğini söyledi.
Sabiha Tansuğ’nun yöresel giysilerle tanışmasını 23 Nisan’da giydiği bir ‘eğribaş’ sağladı.
“Başlıkların değerini çocukluğumdan fark etmeye başladım” diyen Tansuğ’un gazetecilik yaptığı periyotta röportaj için Bodrum’a giderken bindiği otobüsün bozulması ‘eğribaş’la ikinci sefer müsabakasına neden oldu.
Tansuğ, satın aldığı bu birinci eğribaş ile hayatını yöresel kıyafetlerle, başlıkları araştırmaya adadı. Milas’ta ‘eğribaş’ bulmak için mesken konut gezen Tansuğ, o günden sonra Anadolu’nun dört bir yanını dolaşarak Türk halk kıyafetlerini topladı.
Tansuğ araştırmaları sonucu oluşturduğu koleksiyon ile çok sayıda yurtiçi ve yurtdışı standa katıldı. 1968 yılında Tansuğ’un İstanbul Beyoğlu’nda Yapı ve Kredi Sanat Merkezi’nde düzenlediği ‘Anadolu Bayan Başlıkları Sergisi’ onun için dönüm noktası oldu.
Darphane Müdürü Sait Tanaçan, sergiden etkilenmesiyle Tansuğ’un ‘Ankara Gelin Başlıklı’ bir fotoğrafı 1971 yılında, 50 kuruş üzerine basıldı.
Sabiha Tansuğ, böylece dünyada siyasi ya da faal bir isme sahip olmayan halktan biri olarak fotoğrafı paraya basılan birinci halk sanatkarı olarak tarihe geçti.
‘DARPANEDE PARALARIN BASILIŞINI İZLERKEN ÇOK ETKİLENDİM’
Uzun yıllar İstanbul’da yaşayan etnolog, araştırmacı muharrir ve koleksiyoner Tansuğ; yaklaşık 2 yıl evvel İzmir’e dönüp Urla ilçesinin kırsal Bademler Mahallesi’ne yerleşti.
Tansuğ, fotoğrafının 50 kuruş üzerine basılması sırasında yaşadığı o süreci, “Yapı ve Kredi Sanat Merkezi’nde, ‘Anadolu Bayan Başlıkları Standı’nda 40 tane başlığı model üzerinde sergiledim. O vakit darphane müdürleri, bana ulaşıp, demir paranın üzerine siuletimi basmak istedi. Ben o devir İstanbul’da Pierre Loti Kahvesi’ni işletiyordum. Telefon geldi. Başlıklarla darphanede fotoğraflarımı çekmek istediklerini ve paraların üzerine basacaklarını söylediler. Teklifi kabul ettim. Fotoğraflarım çekildikten 1.5 sene sonra Paris’teki standımız sırasında kayınvalidem fotoğrafımın basılı olduğu demir parayı kargo ile gönderdi. Fotoğrafım metal 50 kuruş üzerine basılmıştı. Görünce, şaşırdım” diye anlattı.
Tansuğ, darphane müdürü tarafından davet edildiği Darphane’de üzerinde fotoğrafının bulunduğu madeni paraların basılmasını ilgiyle izlediğini ve çok etkilendiğini kaydetti.
İzmir’de ismine bir vakıf kurulduğunu belirten Tansuğ, şöyle devam etti:
“Bademler Kültür ve Sanat Vakfı koleksiyonumu kırsal Bademler Mahallesi’nde kurulacak müzede sergileyecek. Müze memleketler arası bir müze olacak. Benim koleksiyonlarım da açılan bu müzede yer alacak. Halk kültürü yüklü bir müze olacak”
Cumhuriyet
