İnsanların ormanları yok edip yerlerine yerleşim alanları açarak biyolojik çeşitliliği azaltmalarının COVID-19 ve gibisi pandemileri yaygınlaştırdığı artık biliniyor. Pekala, bu nasıl oluyor? 6 kıtadan yaklaşık 6 bin 800 ekolojik topluluğun incelendiği yeni bir araştırma bunun nedenini açıklığa kavuşturdu:
Kimi canlı tipleri yeryüzünden yok olurken, sıçanlar ve yarasalar üzere hayatlarını sürdürmeyi becerebilen tipler bir olasılıkla insanlara da sıçrayabilecek tehlikeli patojenlere konut sahipliği yapıyor. Araştırma, Londra University College çevrebilim uzmanlarından Kate Jones ve grubu tarafından yürütüldü ve sonuçları 5 Ağustos’ta Nature mecmuasında yayımlandı. Araştırma insan eliyle ve plansızca tabiatın tahribatı ve biyoçeşitliliğin yitimi ile salgın hastalıklar ortasında temas kuran bir dizi ispata yenilerini ekledi.
Evvelki araştırmalar SARS ve kuş gribi üzere hayvanlardan insanlara geçen hastalık salgınlarının son birkaç on yılda artış gösterdiğini ortaya koyuyor. Bu durum, insanların yabanıl hayvanlar ve besi hayvanlarıyla giderek daha sık temas etmelerinin direkt bir sonucu olabilir. Doğal alanların insan eliyle bozulması ve insanların her geçen gün hayvanlarla daha çok yüzleşmeleri nedeniyle bu tıp etkileşimler çok daha sıklıkla yaşanıyor.
Stanford Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapılan ve nisanda yayımlanan bir çalışma, Uganda’da ormansızlaştırma ve habitat parçalanmasının primatlarla beşerler ortasındaki irtibatı direkt artırdığını ortaya koyuyor.
3.2 MİLYON DOKÜMAN TARANDI
Jones ve arkadaşları son çalışmaları kapsamında dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan, mahallî ormanlardan tarlalara ve kentlere uzanan, yüzlerce çevrebilimsel araştırmayla ilgili 3.2 milyonu aşkın belgeyi gözden geçirdiklerinde insanlara geçebilen hastalıkları taşıdıkları bilinen yarasalar, kemirgenler ve çeşitli primatları da içeren 143 göğüslü cinsinin sayılarının doğal alanların giderek kentleşmesi ve biyoçeşitliliğin azalmasıyla birlikte artışa geçtiğine şahit oldular.
RİSKLER KESTİRİLEBİLİR
Jones ve arkadaşları bir sonraki basamakta hastalıkların insan topluluklarına yayılma mümkünlüğünü araştırmayı tasarlıyorlar. Daha evvel Ebola virüsünün Afrika’daki yayılımını araştırmak hedefiyle risk haritaları oluşturan, mümkün konakçı çeşitlerin varlığını ve virüsün insan vücuduna girdikten sonra ne süratle yayıldığını inceleyen Jones ve arkadaşları, toprakların kullanımı, ekoloji, iklim ve biyoçeşitlilik üzere etmenler ortasındaki alakadan yola çıkarak risklerin anlaşılıp evvelden kestirilebileceği sonucuna vardılar. Uzmanlara nazaran biyoçeşitliliği müdafaa uğraşları lakin ve fakat ormansızlaşmaya sürükleyen ekonomik ve kültürel ögelerin üzerine gidildiği sürece işe yarayabilir. Amazon Ormanları’ndaki sistematik ormansızlaşmanın bir türlü dizginlenememesi, bunun en büyük örneği.
Cumhuriyet
