Görüntü paylaşım ve barındırma platformu YouTube, 16 yıl evvel bugün, 15 Şubat 2005’te kuruldu. Başta sırf bir görüntü yükleme ve izleme sitesi olarak kullanılan platform, bugün ismine ‘‘YouTuber’lık’’ denilen yeni jenerasyon bir mesleği de ortaya çıkardı. Dünyanın en büyük görüntü paylaşım sitesi olan YouTube, tıpkı vakitte en çok kullanılan ikinci toplumsal medya platformu olma unvanını da elinde tutuyor. We Are Social 2020 raporuna nazaran Yotube 2 milyar kullanıcı ile, Facebook’un akabinde en çok kullanılan ikinci toplumsal medya platformu olarak yer alıyor.
Pekala bugün 16 yaşında olan YouTube’un kurulma öyküsü ne? Nasıl bu kadar büyüdü? Türkiye ile ortası nasıl?
YOUTUBE NEDİR, NASIL KURULDU?
Görüntü barındırma web sitesi olan YouTube, 15 Şubat 2005’te, 3 eski PayPal (internet üzerinden çalışan online bir ödeme sistemi) çalışanı tarafından kuruldu. Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki San Bruno, Kaliforniya kentinde olan YouTube, Kasım 2006’da Google tarafından 1.65 milyar dolara satın alındı.
Günümüzde Google’ın yan kuruluşlarından biri olarak faaliyetine devam eden site, kullanıcılarına görüntü yükleme, izleme ve paylaşma imkânı sunuyor. Medya şirketleri ve kullanıcı üretimi görüntülerin gösterimi için WebM, H.264 ve Adobe Flash Görüntü teknolojilerini kullanıyor. Platformda genel olarak görüntü klipler, televizyon klipleri, müzik görüntüleri, görüntü bloglar, kısa özgün görüntüler ve eğitim görüntüleri üzere içerikler yayımlanıyor.
YouTube üzerindeki içerikler genelde bireyler tarafından yükleniyor. Lakin CBS, BBC, Vevo, Hulu üzere şirketler ve başka tertipler da YouTube iştirak programı ile içeriklerinin bir kısmını yayınlayabiliyor. Site içi üyelik almayan kullanıcılar görüntüleri izleyebilirken, onaylı üyeler ise kendi yayın kanallarına görüntü yükleyebiliyor. Saldırganlık potansiyeli olan içerikler ise yalnızca 18 yaşından büyük olduğunu onaylayan üyeler tarafından izlenebiliyor.
BİR FRİKİK KAZASI İLHAM VERDİ
PayPal’da 3 eski çalışan olan Steve Chen, Chad Hurley ve Jawed Karim tarafından kurulan YouTube’un kurulma fikrinin gerisinde ise bir müzikçinin başına gelen şanssız bir olay yatıyor.
Medyada sıkça tekrarlanan bir kıssaya nazaran, Hurley ve Chen 2005 yılının birinci aylarında YouTube sitesini kurma fikrini geliştirdi. Buna neden olan Chen’in San Francisco’daki apartmanında yapılan bir akşam yemeği partisi esnasında onların görüntü paylaşımında yaşadıkları meselelerdi. Karim partiye katılmadı. Ve olayların bu türlü vuku bulduğunu reddetti. Fakat Chen, YouTube fikrinin bir akşam yemeği partisi esnasında bulunduğunu onayladı.
Karim, YouTube fikrinin birinci defa 2004’teki Üstün Bowl XXXVIII esnasında Janet Jackson’ın göğüs frikiği kazası ve 2004 Hint Okyanusu zelzelesi ve tsunamisinin akabinde ortaya çıktığını söyledi. Karim, bu şekil olayların online görüntülerini bulmanın zorluğunu yaşıyordu ve bu da bir görüntü paylaşım sitesi fikrine önderlik etti. Hurley ve Chen, YouTube fikrinin ortaya çıkış temelinin bir çevrimiçi arkadaşlık servisinin görüntü versiyonunu kurma fikri olduğu belirttiler. Ve Hot or Not isimli siteden ilham aldıklarını söylediler.
Görüntülerin paylaşımı için bir platform kurulması fikrine ilham veren olay, 2004 yılında ABD Ulusal Amerikan Futbolu Ligi’nin finalinin devre ortasında, müzikçi Justin Timberlake ile birlikte küçük konser veren Janet Jackson’ın kazara göğüs frikiği vermesi ile oldu. Müziğin sonlarına gerçek Timberlake’in Jackson’ın kıyafetinin üst kısmını tutup çekmesi sonucunda Jackson’ın göğüsleri görünmüş ve bu olay ABD’de büyük bir infiale yol açmıştı. O devir iktidarda bulunan Bush idaresi bu olaya sert reaksiyon gösterirken, Jackson da “ahlaksızlık” tenkitlerine maruz kalmıştı. Tüm bu tartışmalardan YouTube fikri doğdu.
YOUTUBE’DA BİRİNCİ GÖRÜNTÜ
Birinci başlarda teşebbüsçü finansmanı ile başlayan bir teknoloji olan YouTube, 11.5 milyon dolarlık birinci yatırımını Kasım 2005 ve Nisan 2006 ortasında Sequoia Capital şirketi tarafından aldı. YouTube’un birinci yıllardaki idare merkezi San Mateo kentindeki bir pizzacı ve Japon restorantının üstündeydi. 14 Şubat 2005 tarihinde www.youtube.com ismindeki alan ismi etkin hale geldi ve sonraki aylarda internet sitesi geliştirildi.
Birinci YouTube görüntüsü ise sitenin ortak kurucularından Jawed Karim’in San Diego Hayvanat Bahçesi’nde çekip paylaştığı Me at the zoo isimli içerikti. Görüntü 24 Nisan 2005’te yüklendi. Karim, kendi yüklediği bu 19 saniyelik görüntüde San Diego Hayvanat Bahçesi’ne yaptığı ziyareti anlatıyordu.
GOOGLE TARAFINDAN 1.65 MİLYAR DOLARA SATIN ALINDI
YouTube, kurulduktan bir yıl içerisinde, internetin en süratli büyüyen sitelerinden birine dönüştü. 2005 Mayıs’ta beta sürümünü yayınladı. 6 ay sonra Kasım ayında ise site resmî olarak yayına geçti. Temmuz 2006’da günlük ortalama görüntü izlenme sayısı 100 milyonu geçti. Bu süratli büyüme teknoloji devlerinin de dikkatini çekti.
Birebir yıl içerisinde Google tarafından 1 milyar 650 milyar dolar bedelle satın alındı. Böylelikle YouTube, teknoloji tarihinin bu en büyük satın alımlarından biri oldu. Time mecmuası tıpkı yıl, “Yılın İnsanı” sayısında bir bilgisayar ekranında görülen YouTube arayüzünün üzerinde “Siz” (You) yazısının yazdığı bir kapakla çıktı.
TÜRKİYE’DE 5 DEFA ERİŞİME ENGELLENDİ
YouTube’a Türkiye’den erişim, bugüne kadar mahkeme kararlarıyla 5 kere engellendi.
Engellemelerin birincisi 6 Mart 2007’de, ikincisi ise 16 Ocak 2008’de gerçekleşti. T.C. Sivas 2.Sulh Ceza Mahkemesi 17 Ocak 2008 tarihli kararıyla YouTube’a 3. erişim pürüzünü koydu. Mayıs 2008’de YouTube’a erişim, Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından engellendi.
Haziran 2010’da, YouTube’a getirilen yasak DNS yasağından, IP yasağına çevrildi. Böylelikle YouTube’a erişim tam manasıyla engellenmiş oldu. 30 Ekim 2010 Cumartesi günü, saat 16.30 prestijiyle, tıpkı mahkeme tarafından pürüz kaldırıldı.
2 Kasım 2010 Salı günü ise mahkeme kararıyla Deniz Baykal görüntüleri kaldırılmadığı sürece tekrar yasaklandı.
27 Mart 2014 Perşembe günü Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Bakanlık Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve Genelkurmay 2. Lideri Orgenaral Yaşar Güler’e ilişkin olduğu öne sürülen ses kayıtlarının internette yayınlanmasının akabinde, TİB, görüntü paylaşım sitesi YouTube’u idari kararla etaplı olarak erişime kapattı. 13 Nisan 2014 tarihinde görüntü paylaşım sitesi YouTube’a erişim yasağı Gölbaşı Sulh Ceza Mahkemesi ve Gölbaşı Asliye Ceza Mahkemesi tarafından kaldırıldı. Suriye görüşmesine ait kayıtların yayınlandığı linklere erişimin engellenmesine, bu olmadığı takdirde siteye erişimin büsbütün engellenmesine ait kararın ise uygulanmasına son verilmesine hükmetti ve böylelikle YouTube’a erişim yalnızca 15 link bazında yasaklanmış hale geldi. Lakin Telekomünikasyon Bağlantı Başkanlığı (TİB) kararları yok sayarak YouTube’a erişim pürüzünü kaldırmamıştı.
We Are Social ve Hootsuite’in ‘Digital 2020’ raporuna nazaran, Youtube’un site trafiğinin yaklaşık yüzde 15’i Türkiye’den geliyor. YouTube, hem SimilarWeb hem de Alexa’ya nazaran Türkiye’de “www.google.com”un akabinde en çok ziyaret edilen ikinci site olma özelliğini taşıyor.
Cumhuriyet
