Bilim insanları dünyaca ünlü Moğol hükümdarı Cengiz Han’ın vefat nedenini sonunda bulduklarını düşünüyor. Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran, yeni çalışmada Moğol İmparatorluğu’nun kurucusunun, hıyarcıklı vebadan ölmüş olabileceği keşfedildi.
Araştırmacılara nazaran Cengiz Han’ın ailesine ve takipçilerine vefatı sır üzere saklamaları talimatı verildi.
1162’de “altın soy” diye nitelenen Börçigin uzunluğunda dünyaya gelen Cengiz Han, 1206’da Moğol İmparatorluğu’nu kurdu. 1227’de öldüğü sırada imparatorluk, Roma İmparatorluğu’ndan 2,5 kat büyüktü. Genetik mirası da o kadar büyüdü ki 2003’ye yayımlanan bir araştırma, dünya genelindeki yaklaşık 200 erkekten 1’inin Cengiz Han’ın direkt torunu olabileceğini öne sürdü.
Öte yandan ününe karşın Cengiz Han’ın mevti, gizemini korudu. Araştırmacılara nazaran hükümdar, Moğolların 20 yıldan uzun müddet uğraş ettiği Batı Şia’yla savaşının kıymetli bir noktasında öldüğü için, o periyotta Cengiz Han’ın ailesine ve takipçilerine vefatı sır üzere saklamaları talimatı verildi.
Böylelikle Cengiz Han’ı onurlandırmak isteyen yakınları yahut anısını lekelemek isteyen düşmanları, vefatına dair bir dizi efsane anlatmaya başladı. Bunlar arasınca hançerlenme, attan düşme, okla yaralanma yahut kan kaybı üzere bir dizi tez yer alıyor.
“İMPARATORLARIN VEFATI EFSANELERLE SÜSLENİYOR”
Memleketler arası Bulaşıcı Hastalıklar Derneği’nin yayımladığı yeni çalışmada bu efsanelerin, imparatorun vefatından çok sonra ortaya atıldığı belirtiliyor.
Avustralya’daki Flinders Üniversitesi’nden paleopatolog ve çalışmanın ortak müellifi Francesco Galassi, “Büyük Çin’in hükümdarlarının ve imparatorlarının vefatları çoklukla efsanelerle karıştırılıyor” dedi ve ekledi:
Bulaşıcı hastalıklar üzere yaygın durumları düşünmek daha makuldür lakin bu istisnai bireylere, heyecan verici, harika mevt nedenleri atfedilir. Fakat genelde bu efsaneleri destekleyecek kâfi ispat yoktur.
Çalışmanın öteki müellifi Wenpeng You da Cengiz Han’ın öldüğünde hâlâ gücünün doruğunda olduğunu, astlarından hürmet gördüğünü ve iyi bakıldığını aktardı:
“Bu nedenle siyasi maksatlı bir suikast yahut zehirlenme yoluyla ölmesi pek mümkün değil.”
İmparatoru öldürdüğü düşünülen hastalık eba mı tifo mu?
Çalışmayı yürüten araştırmacılar, Ming hanedanlığı devrinde hazırlanan “Yuan’ın Tarihi” isimli tarih çalışmasını inceledi. Çalışmada, 18 Ağustos ve 25 Ağustos 1227 ortasında, Cengiz Han’ın Batı Şia’ya son seferi sırasında ateşlendiği ve kendini iyi hissetmediği, hastalığın başlangıcından 8 gün sonra da imparatorun öldüğü belirtiliyordu.
Evvelki araştırmalar, hükümdarın tifoya yakalandığını öne sürüyordu. Lakin Galassi ve meslektaşları, tifonun karın ağrısı ve kusma üzere öbür tipik semptomlarından kelam edilmediğini gördü.
Bunun yanında araştırmacılar, Cengiz Han’ın mustarip olduğu hastalığı bulmak için yalnızca klinik belirtilere bağlı kalmadı, birebir vakitte Moğol birliklerinin ve düşmanlarının o sırada geçirdiği hastalıklara dair bilgilere de başvurdu.
Adelaide Üniversitesi’nden çalışmanın bir öbür müellifi Maciej Henneberg, Live Science’a yaptığı açıklamada, Cengiz Han’daki semptomların, o periyotta yaygın görülen hıyarcıklı vebayla eşleştiğini keşfettiklerini söyledi.
Bilim insanları, Cengiz Han’ın vücuduna ulaşamadıkları için bu tıp retrospektif teşhis araştırmalarının kaçınılmaz olarak sonlu kaldığını kabul ediyor. Çünkü ünlü hükümdarın mezarının yeri bilinmiyor.
Fakat Galassi, “Bu sınırlamalar nedeniyle mevt nedeninden yüzde 100 emin olamasak da bu senaryonun başka uzak varsayımlara nazaran çok daha gerçekçi ve tarihî açıdan bedelli oluğunu söyleyebiliriz” sözlerini kullandı.
Birebir üniversitede antropolog ve çalışmanın ortak müellifi Elena Varotto’ya nazaran, Cengiz Han’ın mevti “hastalıkların önderler üzerindeki tesirinin örneği olabilir ve tarihin akışını değiştirebilir.”
Son pandemi, ulus önderlerinin de bulaşıcı hastalıklara yakalanabileceğini ve bulaşıcı hastalıklar üzere doğal olaylara karşı savunmasız kalabileceklerini bir defa daha gösterdi.
Cumhuriyet