1994 yılında 5 çocukla başlayan serüven, şu an milyonları aşkın çocuk ile devam ediyor. 2005 yılında, hayata geçirdiği ve köy okullarını onardığı “Yaşasın Okulumuz” projesi ile birinci ulusal kampanyayı başlattı.
Uygun, 2001 yılından sonra 3 yıl boyunca üst üste çok büyük ameliyatlar geçirdi. Bir yandan Akdeniz Ateşi (FMF) hastalığıyla çaba ederken bir yandan da Türkiye’nin neredeyse her yerini dolaştı ve okumak isteyen lakin imkanları olmayan çocuklara ulaştı.
Ebru Uygun, hastalığı nedeniyle 2001 yılında yürüyemez ve konuşamaz hale geldi. Hastalığını ve hastane günlerini “102 No’lu” isimli kitapta kaleme aldı. “Dokunduğum Yürekler”de ise küçük bir dokunuşun çocukların hayatında yaptığı değişimleri anlattı sonrasında “Birlikte Büyümek”… Bugün ben bu uzun soluklu kıssanın ebru sanatı kısmını soruyorum, Uygun anlatıyor.
Uygun, tıpkı yapıtlarının tonlarında, rengârenk giyinmiş. Pandemi sürecinde küçük nesnelerle çalışan sanatçı ile yakın vakitte açılacak standı üzerine konuştuk.
– Yapıtlarınızda gördüğüm kadarıyla ebru sanatına çağdaş bir yorum katıyorsunuz. Kumaşlar ve kâğıtlarla da çalışmışsınız.
Evet, çok hakikat, biraz daha ebruyu günümüze uyarlamaya çalışıyorum. Farklı gereçler -epoksi mesela- kullanıyorum, bu son standımda, o malzemeyi ebru tekniğini kullanarak büyük küplere yaptım, 80’e 80, 60’a 60, 40’a 40 küplerde çalıştım. Pandemi öncesi, 12 Şubat’ta benim standım vardı. Pandemi sırasında da onların ufak minyatürlerini yaptım. Arka nesnelerini yaptım. Yani 10’a 10, 7’lere, 5’lere kürelere de yaptım. Ebruyu seçmemin nedeni bir yerde de ülkemi çok seviyorum, Türkiye’nin her yerini dolaşıp yedi milyon çocuğa ulaştım vakıfla bir arada. Dolaşırken o dokuyu aldım. Geleneklerimizden kopmayı sevmiyorum. Fakat tek başına da beni yoruyor.
KÜÇÜK NESNE SIKINTI…
– En zoru bu çalışmalarınız olsa gerek, zira küçük nesnelere çalışmak sabır ister.
Motamot o denli. Büyükten daha güç, bravo, nasıl yakaladınız? Kimse bana inanmıyor, küçüğe yapmak o kadar sıkıntı ki. Ve meskenin içindesiniz. Sevdiğiniz mesleği yapmak böyledir ya esasen, o dünyaya girdiğim vakit kapatıyorum bütün algılarımı ve direkt oraya odaklanıyorum. O beni çok öteki bir noktaya çıkarıyor, görmüyorum küçüğü, büyüğü, renklerle yakalamaya çalışıyorum.
Bütünün içindeki hisleri oraya aktarmaya çalıştığım için yaptığım bütün sanat yapıtlarında hepsinde o var. Bütün yaşanmışlıkları temelinde suya nakşetmeye çalışıyorum. Burada boyalarla küplerin üzerine yapmaya çalıştım. O öteki bir dünya, diğer bir şey. Küreler lolipop üzere oldu.
Farklı bir düzenek, ebruyu akışına nazaran yapıyorsunuz, hayal ettiğiniz bir eser çıkarıyorsunuz, lakin onu istikrarlı kurutmanız gerekiyor. Şayet baş aşağı kurutursanız, boya aktığında yaptığınız eser kalmıyor. Ve ben devamlı küreleri çevirerek kuruttum. Her sanatkarda vardır, yapıtınız sizin bebeğiniz oluyor, bebek hassasiyetinde bakıyorsunuz. O kuruyana kadar onunla yaşıyorum.
– Pandemi sürecinde farklı bir üslup yakalamışsınız.
Evet, tıpkı vakitte öbür bir stil deniyorum. Farklı ebruları yeniden ellerimin şekillendirmesiyle farklı bir noktaya getirmeye çalıştım. Bu kâğıt, bu mesela epoksi materyali. Kâğıt ebrulardan, kumaş ebru, kâğıt ebru üzerine, kumaş ebru yapmaya çalıştım. Tahta boyalarını biraz daha akıcı hale getirip, ebru tekniğiyle tahtaların üzerine boya yapmaya çalıştım.
– Hastalık sürecinde mi Ebru sanatına başladınız?
Evdesiniz ve sanatın inanılmaz iyileştirici gücü var, diğer bir şey sanat. Hastalık sürecinde başladım, evet… O vakit kendi içimde, artık daima bir arada karantina sürecini yaşadık fakat ben çocukluğumdan beri devamlı karantina sürecini yaşadığım için bu türlü evreler çok oldu hayatımda. O yüzden benim psikolojimi bozan bir durum değildi. Ben 2011’de başladım ebruya ve büsbütün gözlerimle yaşadığım bir problemdi. İzole ve karanlık bir ortamda yaşamak zorundaydım, yaklaşık altı ay sürdü. O periyotta ebru ustası Ali Saraçoğlu’na telefon açtım. “Gel atölye kuralım, sana ebru yaptırayım” dedi. Ve bunun benim hayatıma çok kıymetli bir tesiri var. Bir de suyun çok değerli tesiri var. Çocukluğumdan beri suyla öteki bir irtibat kuruyorum. Ve ebruda bunu yakaladım. Devamlı suyun içindesiniz. Suyun çok şifalandıran bir istikameti var, arınırsınız. Dışardan gelince bile direkt banyoya girersiniz ya, onun üzere… Ebruda bu türlü hissediyorum ben. Bütün o yaşanmışlıkların, hastalığımla alakalı, o süreçteki o bütün zorluklar, üzerime konan bütün o hisleri atıyorum. Bu türlü hissediyorum ve bu türlü başladı zati.
‘FARKLI BİR TEKNİĞİM VAR’
– Pekala, yapıtlarınızda kullandığınız bir sembolik çizginiz ya da vazgeçilmez renginiz var mı?
Çizgim yok fakat mavi! Mavisiz çok az ebrum vardır. Yazdığım kitaplarımı imzalarken imzamı yan atarım mesela. Ebrularımda da vardır bu. Düz ebru yok, yamukluk vardır. Farklı bir tekniğim var, kendime has, kendime özel bir şey, Ebru yaparken onu oynuyorum ve maviden vazgeçemiyorum.
– Her cümlenizde su diyorsunuz, neden?
Suyun şöyle bir kıymeti var zira. 40’lı yaşlarımda hastalıktan ötürü önemli bir rahatsızlık geçirdim ve Amerika’ya gidip, üç yıl hastanede yaşadım. O vakit temel hastalığıma teşhis konuldu. Bedenimde sıvı üreten organlarıma saldırıyor hastalık. Yani tükürük bezlerime, gözlerime, gözyaşım yok benim kâfi ve pankreasıma saldırdı, şu an bağırsaklarıma takıntılı üzere… Ve benim suyu sevmem enteresan bir şey. O yüzden ebru hayatımda olmazsa olmaz.
– Son yaptığınız yapıtlara bakıyorum ve oburlarının tersine koyu renkler hâkim üzere… Neden?
Bu pandemi devrinde insanların yaşadığı karanlığın bir dışavurumu sanırım. Siz söyleyince daha çok dikkat ettim de içimde tutamamışım demek ki… Ancak kıpkırmızı yapıtlarım da var. Kırmızı heyecanı anlatıyor lakin içinde siyah var, bir şey sizi heyecanlandırır sonra tabana vurursunuz. Aniden sarı geliyor, güneş açıyor ve beyazı görüyorsunuz ve yükselmeye başlıyorsunuz.
Cumhuriyet