Kelam konusu gezegenler yıldızlarının etrafında rezonans içinde hareket ediyor, yani yörüngelerinde dönerken ritmik bir dansa hapsolmuş durumda.
Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran, araştırmacılar son derece sıra dışı bir gezegen sistemini gözlemlemenin yanı sıra yaklaşık 200 ışık yılı uzaklıkta, TOI-178 diye bilinen bir yıldızın etrafında hareket eden gezegenlerin, Güneş Sistemimizdekiler de dahil olmak üzere gezegenlerin nasıl doğup geliştiğine ışık tutabileceğini umuyor.
Bilim insanları yıldızın etrafında hareket eden gezegenlerin sıra dışı ritmik nizamının bilakis, gezegenlerin kendilerinden beklenen tertibin çok dışında kaldığını söyledi.
Çalışmaya dahil olan, İsviçre’deki Cenevre Üniversitesi’nden Nathan Hara, “Görünüşe nazaran, Neptün’ün yarı yoğunluğuna sahip oldukça yumuşak bir gezegenin çabucak yanında Dünya kadar ağır bir gezegen var, onu da Neptün yoğunluğuna sahip bir gezegen izliyor” dedi.
Araştırmacılar bulguları açıkladıkları ve Astronomy and Astrophysics mecmuasında yayımlanan makalede sistemin, birlikte ele alındığında, bizimkinden çok farklı bir gezegen yöresine hayli sıra dışı bir bakış sunduğunu yazıyor.
Sistemdeki 6 gezegenin yıldıza en yakın olanı haricinde hepsi, yörüngelerini tamamlarken ritmik bir dansla hareket ediyor. “Rezonant” hareketleri, gezegenlerin yörüngelerinde dönerken tekrar eden örüntüler çizdiği ve vakit zaman tıpkı hizaya girdiği manasına geliyor.
Benzeri bir olay daha evvel Jüpiter’in etrafındaki uydularda da görülmüştü. Ancak TOI-178 gezegenleri çok daha karmaşık bir “rezonans zinciri” içinde hareket ediyor, o denli ki şimdiye kadar bulunan en uzun örüntüye işaret ediyor.
Gezegenler; 18:9:6:4:3 zincirinde hareket ediyor, yani zincirdeki birinci gezegen yörüngesini 18 defa tamamladığında, ikincisi 9 defa tamamlamış oluyor ve sırasıyla devam ediyor. Örüntü o kadar muteber ki bilim insanları başlangıçta sadece 5 gezegeni gözlemleyebilmiş olsa da eksik olanı zincirdeki yerine nazaran çıkarsayabildi.
Araştırmacılar bu muntazaman rezonansın gezegen sisteminin geçmişinin göstergesi olduğunu söylüyor. Araştırmanın Bern Üniversitesi’ndeki ortak müelliflerinden Yann Alibert “Sistemdeki yörüngeler çok iyi dizilmiş, bu da bize sistemin doğumundan sonra oldukça yavaşça geliştiğini gösteriyor” dedi.
Lakin bu, gezegenlerdeki olağan dışı düzensizlikle tuhaf bir tezat oluşturuyor. Kendi Güneş Sistemimizde kayalık ve ağır gezegenler merkez yıldıza daha yakın duruyor, daha yumuşak ve yoğunluğu az gaz gezegenlerse sona daha yakın bulunuyor. AncakTOI-178 sistemindekiler çok daha karışık görünüyor.
Araştırmaya liderlik eden, Cenevre ve Bern üniversitelerinden Adrien Leleu, “Yörünge hareketinin ritmik ahengi ve yoğunlukların düzensizliği ortasındaki bu tezat, gezegen sistemlerinin oluşumuna ve evrimine yönelik anlayışımıza muhakkak meydan okuyor” diye konuştu.
Bilim insanları sisteme birinci baktığında tıpkı yörüngede birlikte dolaşan iki gezegenden oluştuğunu düşünmüştü. Gördüklerinin aslında bundan çok daha karmaşık olduğunu lakin daha sonra fark ettiler.
Leleu “Daha fazla müşahedenin akabinde yıldızın etrafında, onunla aşağı üst tıpkı uzaklıkta iki gezegenin dönmediğini, çok özel bir konfigürasyona sahip birden fazla gezegen olduğunu fark ettik” dedi.
Cumhuriyet
